Τι άλλαξε στα Γιάννενα μέσα σε δέκα χρόνια;

Εντάξει, η δεκαετία αριθμητικά τελειώνει το 2020, αλλά η γενική αίσθηση συνήθως απέχει από τη μαθηματική διαπίστωση. Αλλιώς, όλη η φασαρία για την αλλαγή του αιώνα, θα γινόταν το 2001 και όχι το 2000.

Τέλος πάντων, η δεκαετία που φεύγει ή έστω, εκπνέει το νέο έτος, άλλαξε σημαντικά τα Γιάννενα. Ας επιχειρήσουμε μια καταγραφή των αλλαγών.

1. Οι δρόμοι

Ήδη από το 2009 υπήρχε σχεδόν ολοκληρωμένη η Εγνατία, η οποία όμως ολοκληρώθηκε οριστικά και επίσημα το 2014, όταν έγινε και η γέφυρα του Περιστερίου. Κάπως έτσι, ολοκληρώθηκε ο πρώτος μεγάλος αυτοκινητόδρομος στη χώρα και η πρώτη πραγματική οδική διέξοδος για την Ήπειρο, προς τα βορειοανατολικά.

Λιγότερο χρόνο για να κατασκευαστεί, πήρε και η διέξοδος προς το νότο. Το 2017 παραδόθηκε η Ιόνια οδός, που άνοιξε το δρόμο προς και κυρίως, από το μεγαλύτερο πληθυσμιακά και οικονομικά κομμάτι της χώρας.

Οι δύο μεγάλοι οδικοί άξονες, είναι οι βασικοί παράγοντες που άλλαξαν σημαντικά την οικονομική ταυτότητα της Ηπείρου, κυρίως δημιουργώντας τους όρους για κάτι διαφορετικό από αυτό που γινόταν μέχρι σήμερα.

2. Οι πεζόδρομοι

Το σχέδιο των πεζοδρομήσεων του κέντρου των Ιωαννίνων υπήρχε από την προηγούμενη δεκαετία. Ολοκληρώθηκε όμως και έγινε κομμάτι της αστικής ταυτότητας των Ιωαννίνων στα πρώτα χρόνια ετούτης της δεκαετίας. Η πεζοδρόμηση ενός μεγάλου κομματιού του κέντρου της πόλης, είναι ίσως το πιο σημαντικό έργο καθημερινότητας και ταυτόχρονα, η «γέφυρα» μεταξύ δύο δημαρχιακών περιόδων και δύο δεκαετιών. Όχι χωρίς προβλήματα, καθώς η εμπορική εκμετάλλευση των δημόσιων χώρων είναι πάντα ένα καυτό ζήτημα, αλλά όχι όμως και χωρίς πλεονεκτήματα, το πεζοδρομημένο κέντρο των Ιωαννίνων άλλαξε πολύ τη ζωή στην πόλη. Δυστυχώς, το έργο δεν έχει υποστηριχτεί διαχρονικά με αντίστοιχα έργα υποδομής (π.χ. περιφερειακά πάρκινγκ ή καλύτερες συγκοινωνίες), ώστε να γίνει κομμάτι μιας συνολικής «μεταμόρφωσης».

3. Το αεροδρόμιο

Άλλο ένα έργο που το ταλαιπώρησαν πάρα πολύ οι λάθος επιλογές των πολιτικών ηγεσιών, η απουσία ενός σοβαρού προγραμματισμού, αλλά και συγκεκριμένης στοχοθεσίας. Δαπανήθηκαν πάρα πολλά χρήματα για ένα αποτέλεσμα που ακόμα συζητιέται εάν είναι διαχρονικά χρηστικό και αν συμβαδίζει όντως με τους στόχους που έχουν τεθεί για τον τουρισμό στα Γιάννενα.

Ωστόσο, το αεροδρόμιο των Ιωαννίνων έχει γίνει ένας «πόλος εισόδου» και διαθέτει πλέον ένα ικανοποιητικό πλέγμα στοχευμένων δρομολογίων από και προς το εξωτερικό. Η κίνησή του έχει ανέβει κατακόρυφα, πράγμα λογικό, καθώς πριν από μια πενταετία περίπου εξυπηρετούσε το τότε ακόμα μονοπωλιακό σκηνικό των πτήσεων εσωτερικού.

Σήμερα, το αεροδρόμιο έχει αλλάξει εικόνα. Όχι χωρίς προβλήματα, καθώς το βάρος που δίνεται στον τουρισμό είναι δυσανάλογο με την οικονομική σταθερότητα που παρέχει ως δραστηριότητα, αλλά και με ερωτήματα, αν στο μέλλον θα καλύπτονται όλες οι ανάγκες. Αλλά ότι άλλαξε, είναι γεγονός.

4. Οι επισκέπτες

Για μισό αιώνα και βάλε, τα Γιάννενα ανανέωναν το κοινωνικό και οικονομικό τους προφίλ σε μεγάλο βαθμό από την ακμάζουσα ακαδημαϊκή κοινότητα. Τα τελευταία χρόνια υποδέχονται και τους περιοδικούς επισκέπτες. Ο χειμερινός τουρισμός στα Γιάννενα ανθεί και οι βραχυχρόνιες επισκέψεις έχουν ανεβάσει το τουριστικό «σκορ» της πόλης, από τις ισχνές επιδόσεις των προηγούμενων χρόνων, σε ένα διακριτό μέγεθος. Οι δρόμοι, το αεροδρόμιο, οι πολιτικές προώθησης, έκαναν πιο «ορατό» το τουριστικό επίδικο των Ιωαννίνων, σε έναν κόσμο που μέχρι πρότινος δεν ερχόταν τόσο πολύ ή τόσο συχνά, εάν δεν είχε κάποιο συγκεκριμένο λόγο.  Εκ των πραγμάτων, η νέα πραγματικότητα οδήγησε στην ανέγερση νέων ξενοδοχειακών μονάδων.

5. Ο πολιτισμός

Η δεκαετία που πέρασε, ήταν και μια δεκαετία κρίσης. Και μέσα σε αυτή την κρίση, η πολιτεία και η τοπική αυτοδιοίκηση ανακάλυψα ν ότι ο πολιτισμός σημαίνει πολλά πράγματα. Η έννοια του πολιτιστικού τουρισμού μπήκε για τα καλά στη ζωή μας, χωρίς να λείπει βέβαια κι η υπερεκμετάλλευσή της (αλλά αυτή είναι μια άλλη κουβέντα). Στα Γιάννενα, το 2016 έγιναν τα εγκαίνια του Μουσείου Αργυροτεχνίας που έδωσε μια περαιτέρω δυναμική στην ακρόπολη του Ιτς Καλέ. Επιπλέον, και στο πλαίσιο της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, το υπουργείο Πολιτισμού προχώρησε στην αποκατάσταση ενός από τα πιο σημαντικά μνημεία της πόλης, του αρχοντικού Μίσιου στην οδό Ασωπίου, και ο Δήμος Ιωαννιτών στην αποκατάσταση ενός νεότερου μνημείου που φέρει την υπογραφή του σπουδαίου αρχιτέκτονα Άρη Κωνσταντινίδη, της «Όασης» στην κεντρική πλατεία.

Την ίδια ώρα, τα αρχαία θέατρα της Ηπείρου άρχισαν να τυγχάνουν μεγαλύτερης προσοχής και χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ, μέσω του εγχειρήματος της «πολιτιστικής διαδρομής στα αρχαία θέατρα» που επιχειρεί να συνδέσει τον πολιτισμό με την τοπική οικονομία.

6. Η νοοτροπία

Μια συχνή έκφραση που χρησιμοποιούνταν επί δεκαετίες, τόσο πολιτικά όσο και δημοσιογραφικά, ήταν ότι τα Γιάννενα  «ζουν στην απομόνωση». Δεν ήταν ποτέ μια υπερβολική έκφραση. Και αποδείχθηκε όταν έγιναν οι νέοι δρόμοι. Το εμπόριο άλλαξε, η τοπική οικονομία επεκτάθηκε, ο τουρισμός αναπτύχθηκε… Και η νοοτροπία μας; Τα Γιάννενα, εξαιτίας της απομόνωσής τους και παρά την παρουσία του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων από τα τέλη της δεκαετίας του ‘60, ήταν μια πόλη κλειστή και αρκετά συντηρητική. Σιγά σιγά τα πράγματα αλλάζουν. Το επί πολλών αιώνων αίσθημα της «απομόνωσης» δεν αποτινάσσεται εύκολα.

Γιώργος Τσαντίκος-Βαρβάρα Αγγέλη