Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων: Ο νόμος «κόβει» το 44% του φοιτητικού πληθυσμού

Ένα μεγαλεπήβολο εγχείρημα, όσο και στρεψόδικο επιχείρημα της εξουσίας στην Ελλάδα, απέναντι στα πανεπιστήμιά της είναι οι «αιώνιοι φοιτητές» ή «λιμνάζοντες» όπως είναι η τυπική ονομασία του, πλέον.

Στην Ελλάδα, το «ξεκαθάρισμα» των ακαδημαϊκών καταλόγων έχει ταυτιστεί με την πιο νεοφιλελεύθερη πολιτική τάση. Ο λόγος είναι υπαρκτός, μιας και το σχέδιο δεν είναι απλώς το «νοικοκύρεμα της ανώτατης παιδείας». Δεν υπάρχει κάποιο... ocd με τα μητρώα δηλαδή, αλλά ένα εγχείρημα «ακαδημαϊκής αναδόμησης», στο οποίο εντάσσονται τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, η συνεχής υποχρηματοδότηση των δημοσίων ιδρυμάτων και γενικώς, η ποσοτική και «καθωσπρεπική» διαχείριση της ανώτατης εκπαίδευσης στην Ελλάδα.

Το εγχείρημα συνοδεύεται σταθερά από τα επιφανειακά και επικοινωνιακά επιχειρήματα της «κατάντιας του ελληνικού πανεπιστημίου». Μια προσεκτική και πιο ενδελεχής ματιά στα βιογραφικά πολιτικών στελεχών στην Ελλάδα πάντως, θα αποκάλυπτε ότι αρκετά από αυτά δεν θα «ξέφευγαν» από το νόμο Κεραμέως. Είτε για αντικειμενικούς λόγους, είτε γιατί ξεκινούσαν ήδη την πολιτική τους καριέρα ή… οτιδήποτε.

Στον αντίποδα, το θέμα της διαγραφής φοιτητών-τριών από τα πανεπιστημιακά τμήματα πάει πολύ πιο μακριά από τη μείωση του ενεργού οικονομικά πληθυσμού για μια σειρά πόλεις, κυρίως στην περιφέρεια, άρα και των οδυνηρών επιπτώσεων στις τοπικές οικονομίες.

Ήδη, η κυβέρνηση της ΝΔ έχει πλήξει τους φοιτητικούς πληθυσμούς με τη θέσπιση της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής, που ουσιαστικά αποτελεί μια δεύτερη «κρησάρα» επιλογής και κριτήριο απόρριψης.

Το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων βλέπει τους αριθμούς αύξησης του φοιτητικού πληθυσμού να επιβραδύνονται εδώ και μια τριετία, κατά την οποία έρχονται σχεδόν 30% λιγότεροι πρωτοετείς, στα Γιάννενα.

Το 2021, η Νίκη Κεραμέως εισήγαγε ένα νόμο με τον οποίο ορίζεται πως το ανώτατο όριο σπουδών το «ν+» στη φοιτητική διάλεκτο, είναι τα 6 χρόνια για τμήματα τετραετούς φοίτησης και τα 3 χρόνια επιπλέον για τις πενταετούς και εξαετούς.

Εξαιρέσεις προβλέπονται για έκτακτες περιπτώσεις, θέματα υγείας ή παράλληλη εργασία.

Πόσους φοιτητές χάνει το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Τι θα σημάνει η εφαρμογή του νόμου όμως, για το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων;

• Σύμφωνα με τα στοιχεία του ιδρύματος, υπάρχουν 33.602 εγγεγραμμένοι-ες, στα μητρώα των τμημάτων του, φέτος (ακαδημαϊκό έτος 2024-205).
• Περίπου το ένα τρίτο αυτών (13.585) φοιτούν εντός της ελάχιστης διάρκειας, όπως ορίζεται από το νόμο Κεραμέως.
• Άλλοι-ες 4.921 είναι στα «ν+» χρόνια, δηλαδή μέχρι το τρίτο έτος πτυχίου, ανάλογα με το τμήμα.
• Οι φοιτητές-τριες που κινδυνεύουν άμεσα με διαγραφή στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων είναι 15.096 άτομα, δηλαδή το 44,92% του φοιτητικού πληθυσμού.
• Ένα ακόμα ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι το 34% του συνολικού αριθμού που φοιτά σε τετραετή προγράμματα σπουδών, φτάνει στο τέλος της τρέχουσας ακαδημαϊκής χρονιάς, στο ανώτατο επιτρεπόμενο όριο.
• Κοινώς, αν εφαρμοστεί ο νόμος Κεραμέως, το ίδρυμα των 23 τμημάτων θα χάσει τους 4 στους 10 φοιτητές του.

Ένα όχι μόνο ποσοτικό μέγεθος

Μια αναγκαία σημείωση εδώ, είναι η εξής: η εφαρμογή του νόμου αναμένεται να πλήξει την ακαδημαϊκή κοινότητα των Ιωαννίνων, όχι τόσο ποσοτικά, αλλά ως ένα «μοντέλο» αυστηροποίησης και επιφανειακής τάξης, εφόσον το ίδρυμα συνεχίζει να υποχρηματοδοτείται και να μην μπορεί να υποστηρίξει επαρκώς και με άνεση λειτουργίες, δομές και, κυρίως, εκπαίδευση και έρευνα.

Το ποσοτικό κομμάτι είναι ένα ζήτημα, ωστόσο ποτέ ο αριθμός που χρησιμοποιούσαν στα επιχειρήματά τους οι τοπικές αρχές δεν ήταν ακριβής. Δεν ήταν 20.000 οι φοιτητές το 2006 ή το 2007 για παράδειγμα και κυρίως, δεν υπήρχαν όλοι εδώ, την ίδια περίοδο ή στιγμή.

Γι αυτό εξάλλου και οι «λιμνάζοντες» στην πραγματικότητα δεν κοστίζουν κάτι πραγματικά, στο δημόσιο συμφέρον. Δεν έχουν πρόσβαση σε φοιτητικά οφέλη, εκπτώσεις κ.λπ. δεν έχουν επίσης πάσο. Αυτά, τα μοιράζουν εταιρίες κινητής τηλεφωνίας…

Αυτό που όντως πλήττει πιο άμεσα (και πιο δραστικά) την τοπική οικονομία, είναι η «αιμορραγία» στους πρωτοετείς. Ακόμα μεγαλύτερη είναι η επίδραση στην ακαδημαϊκή ζωή και δραστηριότητα, γιατί «πανεπιστήμιο» δεν σήμαινε ποτέ και δεν σημαίνει απλώς μάθημα-εξεταστική-πτυχίο.

Οι πρωτοετείς είναι πάντα το πιο ζωντανό και ενεργό κομμάτι του φοιτητικού πληθυσμού και αυτοί κινούν μια σειρά πράγματα και δραστηριότητες σε μια περιφερειακή πόλη. Όταν αυτοί απουσιάζουν, μια σειρά συναρτώμενα πράγματα, αποδρομούν…

Μερικές αντιφάσεις του νόμου

Δύο ακόμα διαστάσεις του προβλήματος που ανοίγει, είναι οι εξής: Ένας φοιτητής ή μια φοιτήτρια που είναι πχ στο 7^ο έτος φοίτησης της Φιλοσοφικής ή στο 8^ο των Μηχανικών Η/Υ δεν έχει εγκαταλείψει τη σχολή κατ’ ανάγκη, όπως πχ ενδεχομένως ο αριθμός μητρώου 44 της Φιλοσοφικής (ο αριθμός είναι τυχαίος).

Ένας άνθρωπος που κατάγεται από τα Γιάννενα και κυρίως, εργάζεται, δεν χάνει σώνει και καλά την επαφή με τη σχολή όταν περάσουν τα προβλεπόμενα έτη φοίτησης.

Άλλωστε, αρκετά τμήματα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων καυχώνται ακόμα ότι τα πτυχία τους είναι «δύσκολα» και προβάλλουν τους υψηλούς μέσους όρους σπουδών, οι οποίοι αγγίζουν ή και ξεπερνούν τα προβλεπόμενα από το νόμο.

Ακόμα, το ζήτημα των εργαζόμενων φοιτητών-τριων είναι επίσης ανοιχτό: αυτοί τροφοδοτούν το εύκολο, πρόσκαιρο, φτηνότερο και, ενίοτε, χωρίς ασφάλιση, εργατικό δυναμικό, για τομείς που στην πόλη των Ιωαννίνων είναι ανθηροί επιχειρηματικά.

Στην «εξίσωση» πρέπει να μπει και η απομάκρυνση των φοιτητών από τα Γιάννενα, ειδικά μετά την πανδημία: το κόστος ζωής που αυξήθηκε σημαντικά, τα ιδιαίτερα ακριβά ενοίκια, τα ελλιπή μέσα μαζικής μεταφοράς, οδήγησαν αρκετό κόσμο στην ευκαιριακή παρουσία του στην πόλη, περιορίζοντας στα «απόλυτα αναγκαία» για αρκετά τμήματα: εξεταστική, εργαστήρια και πάλι πίσω…

Πάντως, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, το «μοντέλο Κεραμέως» δεν κυνηγάει τους διάφορους… Τροφίμοφ ή Ρίνσγουιντ -ήρωες του Τσέχοφ και του Πράτσετ αντίστοιχα- αλλά περισσότερο την αντίληψη ότι η ακαδημαϊκή κοινωνία πρέπει να μπορεί να «αυτορρυθμίζεται» και να είναι βασικά και θεμελιακά ελεύθερη…