Ταξίδι με τρένο. Στην Ιαπωνία.

H Κατερίνα Μπούντζα, μια Γιαννιώτισσα που έζησε στην Ιαπωνία, περιγράφει μια αντιδιαστολή ενός ταξιδιού με τρένο, εκεί και στην Ελλάδα.

Είχα μόνο δύο ημέρες για να κάνω αυτό το ταξίδι. Έπρεπε να φύγω νωρίς ένα πρωινό Σαββάτου και να γυρίσω αργά το βράδυ Κυριακής για να μπορέσω τη Δευτέρα να είμαι στη δουλειά. Περίπου 600 χιλιόμετρα χωρίζουν το Κιότο από το Ναγκασάκι· άλλα 50 χιλιόμετρα προστέθηκαν στη διαδρομή που αποφάσισα να κάνω για να διανυκτερεύσω στη Χιρόσιμα. Το μέσο με το οποίο θα έκανα αυτό το ταξίδι ήταν αυτονόητο: το τρένο.

Μετά από τέσσερα χρόνια στην Ιαπωνία ήξερα καλά πως δεν υπήρχε κανένα ρίσκο στο να μην προλάβω να γυρίσω σπίτι στην ώρα μου. Επί τέσσερα χρόνια, ούτε ένα μετρό, τρένο ή λεωφορείο δεν είχε αργήσει. Έτσι λοιπόν, με απόλυτη εμπιστοσύνη στο χρονοδιάγραμμα των τρένων, πραγματοποίησα το ταξίδι μου, αλλάζοντας τρένα την ώρα που έπρεπε, χωρίς κανένα άγχος. Η ασφάλεια ήταν αυτονόητη. Ποτέ μου δε διανοήθηκα μετά από τόσα χρόνια καθημερινής μετακίνησης για τη δουλειά μου με τρένο να σκεφτώ πως κάτι μπορεί να μου συμβεί.

Το σύστημα των τρένων στην Ιαπωνία είναι πιο σύνθετο απ’ όσο φαντάζεται κανείς. Όταν ο επισκέπτης έρθει πρώτη φορά στον σταθμό του Κιότο θα νιώσει μπερδεμένος για το ποιο τρένο χρειάζεται να πάρει ή από που πρέπει να βγάλει εισιτήριο. Προσωπικά μου πήρε σχεδόν ένα χρόνο να καταλάβω τη διαφορά μεταξύ των γραμμών τρένου JR, Keihan και Hankyu και του μετρό. Γιατί έπρεπε να αγοράζω διαφορετικά εισιτήρια; Γιατί είχαν άλλα χρώματα οι γραμμές; Γιατί έπρεπε να πάω σε άλλο σταθμό για να πάρω το εκάστοτε τρένο;

Κάθε μία από τις παραπάνω γραμμές ανήκει σε διαφορετική εταιρία διαχείρισης. Η JR είναι η Japan Railways δηλαδή οι Ιαπωνικοί Σιδηρόδρομοι, η Keihan Electric Railway και η Hankyu Railway είναι δύο διαφορετικές εταιρίες οι οποίες διαχειρίζονται γραμμές στην περιφέρεια του Κανσάι, συνδέοντας την Όσακα με το Κόμπε και το Κιότο, ενώ το μετρό του Κιότο ανήκει στο Kyoto Municipal Transportation Bureau, δηλαδή σε μία υπηρεσία της δημοτικής αρχής του Κιότο. Χρειάζεται κάποια εξοικείωση για να μπορέσει ο επιβάτης να νιώσει άνετα με το σύστημα των σιδηροδρόμων, αυτό είναι αλήθεια. Όμως, εφόσον το καταφέρει, θα δει πως όλα είναι τόσο καλά οργανωμένα, και γι’ αυτό καταλήγουν να είναι και αποτελεσματικά. Από την πλευρά μου, ως καθημερινός χρήστης, μπορώ να πω πως τα εκδοτήρια είναι εύκολα αναγνωρίσιμα, σε κάθε πόστο υπάρχουν τουλάχιστον δύο υπάλληλοι, και σε κάθε ώρα αιχμής ή σε μέρες αργίας όπου ο σταθμός είναι γεμάτος κόσμο το προσωπικό πολλαπλασιάζεται· έτσι δεν νιώθεις ποτέ αμήχανα, καθώς είναι πάντα κάποιος εκεί για να εξυπηρετήσει τους επιβάτες.

Οι σιδηρόδρομοι της Ιαπωνίας βρέθηκαν στο προσκήνιο αυτές τις μέρες με επίκεντρο τα συστήματα τεχνολογίας που διαθέτουν. Δεν είναι όμως μόνο οι εξαιρετικές υλικοτεχνικές υποδομές που τους καθιστούν τόσο αποδοτικούς και παραδείγματα προς μίμηση. Εξίσου σημαντική είναι η εργασιακή κουλτούρα με έμφαση στην ασφάλεια ενσωματωμένη σε μια κοινωνική δομή τελείως διαφορετική από την δική μας. Πρόκειται για μια κοινωνία στην οποία η θέση ευθύνης αντιμετωπίζεται με τον σεβασμό και την ταπεινότητα που της αρμόζει.

Οι πολίτες της δεν αμφισβητούν το αν οι υπηρεσίες που λαμβάνουν από τις κρατικές, δημοτικές αρχές ή τις ιδιωτικές επιχειρήσεις είναι στοιχειωδώς ασφαλείς. Οι αρμόδιοι φορείς δεν είναι άμοιροι ευθυνών με αποτέλεσμα οι σχέσεις αυτές να αποπνέουν εμπιστοσύνη.

Μετά το δυστύχημα στα Τέμπη η νέα γενιά, η γενιά της μεγάλης φυγής της οικονομικής κρίσης (η οποία ζει με την σκέψη της επιστροφής και στην οποία ανήκω και εγώ) έμεινε να παρακολουθεί όσα έβγαιναν στο φως της δημοσιότητας παγωμένη.

Η εμπιστοσύνη στην πολιτεία κλονίστηκε για ακόμη μια φορά. Πολλοί από εμάς δεν επιλέγουμε να ζήσουμε σε άλλη χώρα μόνο για οικονομικούς λόγους. Επιλέγουμε να ζούμε σε μια κοινωνία στην οποία νιώθουμε ασφάλεια.

Αρκεί, άραγε, ένα χρηματικό κίνητρο για να σε κάνει να αφήσεις το αίσθημα ασφάλειας και να γυρίσεις πίσω;

Νομίζω πως όχι.