Τα «Τακούτσια», η θρυλική κομπανία

Μία από τις πιο θρυλικές μουσικές κομπανίες της χώρας ξεκίνησε να διαγράφει την πορεία της κατά τη δεκαετία του ’30, από τα Κάτω Πεδινά Ζαγορίου. Τα «Τακούτσια» ήταν μια κομπανία που διαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό το ζαγορίσιο ρεπερτόριο, που έμαθε τον κόσμο να ακούει τη μουσική του τόπου τους και που αποτέλεσε ένα μεγάλο «σχολείο» για μουσικούς επί πολλές δεκαετίες.

Τα «Τακούτσια» ήταν «τα παιδιά του Τάκη», και ο Τάκης ήταν ο βιολιστής Τάκης Καψάλης ο οποίος θα δημιουργήσει την εν λόγω κομπανία μαζί με τα παιδιά του και ένα ανίψι του: τον Κώστα στο βιολί (ή Κ’ τσό, λόγω της αναπηρίας του), τον Σπύρο στο λαούτο και τον Γιώργο στο τραγούδι και στο δεύτερο κλαρίνο, και τον Χρήστο Καψάλη (τον ανιψιό) στο τραγούδι και στο ντέφι. Τα τέσσερα αυτά πρόσωπα αποτέλεσαν τον κορμό της κομπανίας μέχρι το 1987, οπότε και διαλύθηκε λόγω γήρανσης των μελών της. 

Αρχηγός στα «Τακούτσια» δεν ήταν ο κλαριντζής, όπως συνηθιζόταν, αλλά ο Κώστας Καψάλης που έπαιζε βιολί. Αυτός ήταν που έκλεινε τις δουλειές, ενώ μαρτυρίες κάνουν λόγο για το χάρισμα που είχε να δημιουργεί στιχοπλάκια.

Με τα «Τακούτσια» συνεργάστηκαν πολλοί μουσικοί, και δη κλαριντζήδες, είτε από το Ζαγόρι είτε από αλλού. Περιστασιακά, το παρών είχε δώσει και ο φημισμένος Κίτσος Χαρισιάδης. Αυτοί που άφησαν όμως το στίγμα τους ήταν τρεις: ο Φίλιππας Ρούντας από τα Δολιανά, ο Χρόνης Καψάλης από τα Κάτω Πεδινά, ο οποίος εγκαταστάθηκε μετά στη Ζίτσα, και από το 1963 ο Γρηγόρης Καψάλης.

Τα καλοκαίρια, η κομπανία δούλευε σε πανηγύρια, σε γάμους και ζιαφέτια (ιδιωτικά γλέντια) όχι μόνο στο Ζαγόρι αλλά και σε άλλες περιοχές των Ιωαννίνων και της Θεσπρωτίας. Επί της «κυριαρχίας» του Γρηγόρη Καψάλη, του μόνου εν ζωή μουσικού της κομπανίας, τα «Τακούτσια» εμφανίζονταν και στο Αγρίνιο. Ο Γρηγόρης Καψάλης (διαβάστε εδώ μια παλιότερη συνέντευξή στον «Τύπο Ιωαννίνων») διέθετε πολλές επαφές εκεί λόγω της μαθητείας του δίπλα στον Βασίλη Σαλέα στην περίφημη σχολή του Ξηρόμερου.

Τα Τακούτσια με τον Φίλιππο Ρούντα στο κλαρίνο, στο Σκαμνέλι τη δεκαετία του '50

Τους χειμώνες, λόγω των περιορισμών παραδοσιακών γιορτών, τα «Τακούτσια» εργάζονταν σε κέντρα διασκέδασης, όπως στη «Ψάθα» στη Θεσσαλονίκη. Στα Γιάννενα, εμφανίζονταν στο κέντρο-καφενείο «Βενιζέλος» στην οδό Ανεξαρτησίας, στην περιοχή του Γυαλί Καφενέ. Ο «Βενιζέλος» αποτελούσε τόπο συνάντησης των μουσικών και διαπραγματεύσεων για δουλειές.

«Τα Τακούτσια αποτελούν τη μακροβιότερη λαϊκή μουσική κομπανία του Ζαγορίου και συγκαταλέγονται στις ιστορικές πλέον κομπανίες ανά την Ελλάδα οι οποίες ταυτίστηκαν με το ρεπερτόριο και το μουσικό ιδίωμα του τόπου τους, το οποίο εν πολλοίς διαμόρφωσαν και τυποποίησαν […]. Οι συνεργασίες της κομπανίας με σχεδόν όλα τα κατά καιρούς ονομαστά κλαρίνα, αλλά και οι χειμερινές εμφανίσεις της σε μεγάλα αστικά κέντρα πλούτισαν το ρεμπορτόριο της κομπανίας και ανέδειξαν την ποιότητα του ύφους της. Είναι εντυπωσιακό το εύρος χρήσης μουσικών ιδιωμάτων που εύκολα υιοθετήθηκαν από τους (ούτως ή άλλως κοσμοπολίτες στη νοοτροπία) Ζαγορισίους» αναφέρεται στο εισαγωγικό σημείωμα σε έκδοση με τίτλο «Ζαγόρι-Τακούτσια» που περιλαμβάνει ιστορικές ηχογραφήσεις της περιόδου 1961-1975 από το αρχείο του Σίμωνα Καρά και την οποία επιμελήθηκαν ο Νίκος Διονυσόπουλος και ο Γιώργος Κοκκώνης.

Πηγές:

-«Ζαγόρι-Τακούτσια»-Ιστορικές ηχογραφήσεις 1961-1975 από το αρχείο του Σίμωνος Καρρά, Πολιτιστικός Σύνδεσμος Ζαγορισίων, 2009

- «Η μουσική του Κεντροδυτικού Ζαγορίου όπως διαμορφώθηκε μέσα από τη δράση της κομπανίας τα Τακούτσια», Χρ. Καζαντζής, πτυχιακή εργασία, Άρτα, 2014

* Φωτογραφία: Τα Τακούτσια στο Δίκορφο το 1936