Tα Ελεύθερα Σεμινάρια Λαογραφίας και Ανθρωπολογίας από «τα μέσα»

Η Κατερίνα Βασιλάκη, υποψήφια διδάκτορας Π.Τ.Δ.Ε. στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, γράφει για τα ελεύθερα σεμινάρια Λαογραφίας και Ανθρωπολογίας.

Η προσφορά δωρεάν και με ελεύθερη πρόσβαση σεμιναρίων Λαογραφίας και Ανθρωπολογίας, υπήρξε μια αντίδραση αντίστασης στην ολοένα αυξανόμενη τάση εμπορευματοποίησης της εκπαίδευσης. Ο κ. Νιτσιάκος, καθηγητής Κοινωνικής Λαογραφίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, ανακοίνωσε την πρόθεσή του πέρσι το καλοκαίρι και πλήθος κόσμου ανταποκρίθηκε άμεσα και με ενθουσιασμό στην πρωτοβουλία δείχνοντας ελπιδοφόρα «δίψα» για γνώση. Η τεχνολογία βοήθησε στην πραγματοποίηση. Μια νέα διαδικτυακή ‘κοινότητα πρακτικής’ βρισκόταν στα σπάργανα. Οι αφετηρίες των μελών της διέφεραν και αυτό αποτέλεσε σημαντική πρόκληση. Ένα εγχείρημα εκλαΐκευσης της επιστημονικής γνώσης δεν είναι απλή υπόθεση.

Η θεματολογία των σεμιναρίων, που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του ακαδημαϊκού έτους 2023-2024, συμπεριέλαβε την βασική θεωρητική θεμελίωση των επιστημών της Λαογραφίας και της Ανθρωπολογίας (γενεαλογία, «σχολές» και ρεύματα σε Ελλάδα, Ευρώπη και Αμερική) καθώς και ζητήματα εφαρμοσμένης επιστήμης.

Τέθηκαν μεθοδολογικά και επιστημολογικά ζητήματα σε ένα γενικότερο κλίμα προβληματισμού.

Πώς συνομιλεί η λαογραφία με τις άλλες κοινωνικές επιστήμες; Τι είναι εθνογραφία; Τι σημαίνουν οι όροι παράδοση; Πολιτιστική κληρονομιά;

Έχουν βάση και νόημα οι ταξινομήσεις και τα δίπολα όπως υλικό/άυλο, σώμα/νους κλπ;

Υπάρχει πολιτισμική ανωτερότητα, ιστορική συνέχεια, αυθεντικότητα; Ποια η σχέση επιστήμης και πολιτικής; Τι είναι έθνος, κράτος, εθνοτικότητα, εθνικισμός; Είναι η Λαογραφία μια επιστήμη του παρελθόντος ή έχει θέση και νόημα ύπαρξης στη μεταμοντέρνα, παγκοσμιοποιημένη συνθήκη;

Πώς μπορεί η γνώση του παρελθόντος να αξιοποιηθεί στο παρόν και το μέλλον σε μια εποχή που επιδιώκεται η καινοτομία σχεδόν ως αυτοσκοπός… και πολλά άλλα ζητήματα, τα οποία παρουσίασε με κριτικό πνεύμα ο κ. Νιτσιάκος συνομιλώντας συχνά και με άλλους επιστήμονες που συνεισέφεραν σε αρκετά σεμινάρια ως εισηγητές.

Τα σεμινάρια λόγω του διαδραστικού τρόπου διεξαγωγής τους και της -κατά γενική ομολογία- μεταδοτικότητας του δασκάλου, ο οποίος αποτέλεσε «πηγή έμπνευσης και πάθους για την κριτική γνώση» (Α.Κ.), καθιερώθηκαν ως εβδομαδιαίος θεσμός και πολύς κόσμος φρόντιζε να βρίσκει χρόνο για να συμμετάσχει παρά τη γεμάτη υποχρεώσεις καθημερινότητα.

Επιπλέον, αποτελούν ένα έμπρακτο παράδειγμα δια βίου μάθησης και διάχυσης της επιστημονικής γνώσης με έναν συμπεριληπτικό και δημοκρατικό τρόπο, ανοίγοντας ορίζοντες και δίνοντας ευκαιρίες προσβασιμότητας σε ανθρώπους που οι συνθήκες ζωής τους δεν το επέτρεπαν.

Ο κύκλος των σεμιναρίων ολοκληρώθηκε στις 30 Μαΐου όμως η κοινότητα παραμένει ενεργή και τα σεμινάρια διαθέσιμα για παρακολούθηση στο κανάλι του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων στο YouTube.