Συρία: Μια δεκαετία ανθρώπινης καταστροφής

Ο καταστροφικός πόλεμος στη Συρία ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2011, με την καταστολή της λαϊκής εξέγερσης που ξέσπασε στη χώρα, ως επακόλουθο της Αραβικής Άνοιξης. 

Ο πόλεμος αυτός, στον οποίο ενεπλάκησαν πολυάριθμες τοπικές και διεθνείς οργανώσεις, αλλά και τζιχαντιστικές ομάδες, στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 388.000 ανθρώπους και ώθησε στην έξοδο εκατομμύρια πρόσφυγες.

Ακολουθούν τα κυριότερα γεγονότα της σύρραξης:

Εξέγερση και καταστολή

Στις 15 Μαρτίου 2011 ξεσπά ένα κίνημα διαμαρτυρίας στη Συρία, μια χώρα που κυβερνάται με σιδηρά πυγμή εδώ και σαράντα χρόνια από την οικογένεια Άσαντ. Ο Μπασάρ αλ Άσαντ διαδέχτηκε στην εξουσία τον πατέρα του, τον Χαφέζ, το 2000.

Οι μικρές διαδηλώσεις διαλύονται στη Δαμασκό. Όμως στην Ντεράα, όπου 15 έφηβοι βασανίζονται επειδή ζωγράφισαν αντικαθεστωτικά γκράφιτι, το κίνημα παίρνει διαστάσεις. Οι κινητοποιήσεις εξαπλώνονται και σε άλλες πόλεις και καταστέλλονται.

Τον Ιούλιο, ένας συνταγματάρχης που διέφυγε στην Τουρκία ιδρύει τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό, με μέλη του πολίτες που πήραν τα όπλα και λιποτάκτες του στρατού. Οι ένοπλοι αντάρτες θα καταλάβουν σταδιακά σημαντικά προπύργια, όπως τομείς στη Χομς (κεντρική Συρία) και συνοικίες του Χαλεπιού (βόρεια).

Η αεροπορία, το πλεονέκτημα του καθεστώτος

Τον Μάρτιο του 2012 στη Χομς ο στρατός ανακαταλαμβάνει τη συνοικία Μπάμπα Αμρ των ανταρτών, αφού την πολιόρκησε για έναν μήνα. Είχαν προηγηθεί πολλές αιματηρές επιχειρήσεις, ιδίως στη Χάμα, μετά τις αντικαθεστωτικές διαδηλώσεις.

Τον Ιούλιο, οι αντάρτες εξαπολύουν τη μάχη της Δαμασκού. Η κυβέρνηση διατηρεί τον έλεγχο της πρωτεύουσας, όπως χάνει ορισμένες ζώνες στα προάστια.

Το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και άλλοι ακτιβιστές καταγγέλλουν ότι η πολεμική αεροπορία του καθεστώτος βομβαρδίζει με βαρέλια γεμάτα με εκρηκτικά.

 Η εμπλοκή της Χεζμπολάχ και του Ιράν

Το σιιτικό, λιβανέζικο κίνημα Χεζμπολάχ παραδέχεται τον Απρίλιο του 2013 ότι στηρίζει τον Άσαντ, ο οποίος προέρχεται από τη μειονότητα των αλαουιτών, ενός παρακλαδιού του σιιτικού Ισλάμ. Η Χεζμπολάχ στέλνει χιλιάδες μαχητές στη Συρία ενώ και το Ιράν κινητοποιεί, στο πλευρό του καθεστώτος, ειδικές δυνάμεις και ξένους μαχητές.

Επιθέσεις με χημικά

Τον Αύγουστο του 2013, περισσότεροι από 1.400 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους σε μια επίθεση με χημικά όπλα στις ζώνες των ανταρτών κοντά στη Δαμασκό, σύμφωνα με την Ουάσινγκτον. Η επίθεση αυτή αποδίδεται στο καθεστώς, όμως ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα, αν και είχε χαρακτηρίσει «κόκκινη γραμμή» τη χρήση χημικών, αρνείται να εξαπολύσει τιμωρητικά πλήγματα σε βάρος της Δαμασκού. Αντ’ αυτού, καταλήγει με τη Ρωσία σε μια συμφωνία για την καταστροφή του χημικού οπλοστασίου της Συρίας.

Οι τζιχαντιστές

Τον Ιούνιο του 2014 η οργάνωση Ισλαμικό Κράτος ανακοινώνει ότι ίδρυσε ένα «χαλιφάτο» στα εδάφη που έθεσε υπό τον έλεγχό της στη Συρία και το γειτονικό Ιράκ. Τον Σεπτέμβριο, ένας διεθνής συνασπισμός υπό την ηγεσία των ΗΠΑ εξαπολύει τα πρώτα πλήγματα εναντίον στόχων του ΙΚ στη Συρία.

Υποστηριζόμενη από αυτόν τον συνασπισμό, μια συμμαχία αραβοκουρδικών δυνάμεων θα πολεμήσει τους τζιχαντιστές επί του εδάφους και θα τους διώξει από την «πρωτεύουσά» τους, τη Ράκα. Τον Μάρτιο του 2019 θα καταλάβει και το τελευταίο προπύργιο του ΙΚ στη Συρία, την πόλη Μπαγούζ.

Ο Πούτιν στο πλευρό του Άσαντ

Τον Σεπτέμβριο του 2015 η Μόσχα ξεκινά μια εκστρατεία αεροπορικών βομβαρδισμών, στηρίζοντας τις χερσαίες δυνάμεις του συριακού καθεστώτος που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στα μέτωπα.

Η παρέμβαση της Ρωσίας ξαναφέρνει σε πλεονεκτική θέση τη Δαμασκό και οι αντάρτες υφίστανται απώλειες.

Μετά τις αλλεπάλληλες επιθέσεις και μια ανελέητη πολιορκία, το καθεστώς ανακαταλαμβάνει, στα τέλη του 2016, το Χαλέπι. Ακολουθεί η ανάκτηση της Ανατολικής Γούτας, κοντά στη Δαμασκό, το 2018.

Αμερικανικά πλήγματα

Τον Απρίλιο του 2017 περισσότεροι από 80 άμαχοι σκοτώνονται στο Χαν Σεϊχούν (δυτική Συρία) σε μια επίθεση με αέριο σαρίν, η οποία αποδίδεται στο καθεστώς. Σε αντίποινα, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ διατάζει αεροπορικά πλήγματα στην αεροπορική βάση Αλ Σαϊράτ, στο κέντρο της χώρας.

Έναν χρόνο αργότερα, οι ΗΠΑ, η Γαλλία και η Βρετανία εξαπολύουν επιθέσεις εναντίον στρατιωτικών θέσεων του καθεστώτος, με αφορμή μια επίθεση με χημικά κοντά στη Δαμασκό.

Νέα επιχείρηση της Τουρκίας

Στις 9 Οκτωβρίου 2019 η Τουρκία –η οποία από το 2016 είχε οργανώσει δύο στρατιωτικές επιχειρήσεις στη βόρεια Συρία– επωφελείται από την αποχώρηση των ΗΠΑ και, σε συνεργασία με Σύρους μαχητές, εξαπολύει επίθεση εναντίον των κουρδικών δυνάμεων.

Με την επιχείρηση αυτή, η Άγκυρα καταλαμβάνει μια μεθοριακή ζώνη μήκους 120 χιλιομέτρων στο συριακό έδαφος.

Ιντλίμπ – το τελευταίο προπύργιο των τζιχαντιστών και των ανταρτών

Τον Δεκέμβριο του 2019 το καθεστώς, με τη στήριξη της Μόσχας, εξαπολύει νέα επίθεση για να ανακαταλάβει το Ιντλίμπ (βορειοδυτικά), το τελευταίο μεγάλο προπύργιο των τζιχαντιστών και των ανταρών.

Με την εκεχειρία που κηρύσσεται τον Μάρτιο του 2020, κατόπιν της ρωσοτουρκικής συμφωνίας, σταματά η επίθεση του καθεστώτος.

Ιστορική ετυμηγορία

Στις 24 Φεβρουαρίου 2021 γερμανικό δικαστήριο καταδικάζει σε φυλάκιση 4,5 ετών ένα πρώην μέλος των υπηρεσιών πληροφοριών της Συρίας, με την κατηγορία της «συνέργειας σε εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας».

Αυτή ήταν η πρώτη φορά σε όλον τον κόσμο που δικαστήριο αποφάνθηκε για μια υπόθεση που συνδέεται με τις βιαιοπραγίες του συριακού καθεστώτος.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ/AFP