Σπίτι του Δεσπότη: Όπως είναι, μέχρι νεωτέρας

Σχεδόν ένας χρόνος πέρασε από τότε που η Περιφέρεια Ηπείρου, η Μητρόπολη Ιωαννίνων και το υπουργείο Πολιτισμού αποφάσισαν να συνεργαστούν για να διασώσουν ένα σημαντικό κτίριο της πόλης: το Σπίτι του Δεσπότη (ή αλλιώς το αρχοντικό Χουσεΐν Μπέη), στην οδό Πινδάρου. Και παρότι η προγραμματική σύμβαση μεταξύ των τριών φορέων έχει υπογραφεί, οι εργασίες που θα εξασφαλίσουν ότι το παλιό αυτό αρχοντικό δεν θα καταρρεύσει, δεν ξεκινούν. Κι αυτό επειδή το  υπουργείο Πολιτισμού δεν έχει εγκρίνει ακόμα τις προσλήψεις προσωπικού.

Έτσι, η πινακίδα «Απαγορεύεται η είσοδος. Κίνδυνος κατάρρευσης», που παραμένει στην περίφραξη του αρχοντικού, συνεχίζει να υπενθυμίζει τη σοβαρότητα της κατάστασης. Τον χειμώνα δε που μας πέρασε, μέρος της στέγης κατέρρευσε.

Η προγραμματική σύμβαση μεταξύ των τριών φορέων οριστικοποιήθηκε τον Απρίλιο. Η Περιφέρεια Ηπείρου και η Μητρόπολη Ιωαννίνων είχαν βάλει τις υπογραφές τους από το περασμένο φθινόπωρο. Η υπογραφή του υπουργείου Πολιτισμού ήρθε αρκετούς μήνες μετά, τον Απρίλιο του 2017.

Σύμφωνα με τη σύμβαση αυτή, η Περιφέρεια Ηπείρου θα χρηματοδοτήσει το έργο της διάσωσης του κτιρίου με 300.000 ευρώ και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων θα αναλάβει τις εργασίες με αυτεπιστασία. Εδώ και  καιρό, η Εφορεία Αρχαιοτήτων έχει αιτηθεί την πρόσληψη εννιά ατόμων, με διάφορες ειδικότητες, τα οποία θα δουλέψουν για κάποιους μήνες, σε μια περίοδο τριών ετών. Μέχρι σήμερα, το υπουργείο δεν έχει προχωρήσει στην έγκριση των θέσεων εργασίας -κάτι που συμβαίνει και σε ανάλογα έργα (μη συγχρηματοδοτούμενα, δηλαδή) σε άλλες περιοχές της χώρας. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι, ακόμα κι αν οι εγκρίσεις θέσεων γίνουν το επόμενο διάστημα, η Εφορεία Αρχαιοτήτων δεν θα προλάβει να παρέμβει ιδιαίτερα επί του κτιρίου λόγω της έλευσης του χειμώνα.

Οι εργασίες που πρέπει να γίνουν, αφορούν κυρίως τη στερέωση του κτιρίου, τη συντήρηση των ξύλινων στοιχείων των κιγκλιδωμάτων και του γύψινου τζακιού του αρχοντικού και την εκπόνηση γεωτεχνικής μελέτης. Η όποια ουσιαστική αποκατάστασή του έχει παραπεμφθεί για το μέλλον, με την ελπίδα ότι οι φορείς θα βρουν πόρους μέσω συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων. Σε αυτή τη φάση επείγει η αποφυγή της κατάρρευσης του αρχοντικού.

Το αρχοντικό Χουσεΐν Μπέη είναι μια οικία που αποτελεί ένα εξαιρετικό δείγμα αστικού ηπειρώτικου αρχοντικού στα τέλη του 18ου αιώνα. Είναι το μόνο αρχοντικό στα Γιάννενα που σώθηκε  μετά την καταστροφική πυρκαγιά του 1820 στην πόλη (ο «μεγάλος χαλασμός» όπως τον αποκαλούν οι ιστοριογράφοι), χάρη στους εκτεταμένους αμπελώνες που το περιέβαλλαν. Μετά την απελευθέρωση ων Ιωαννίνων, το κτίριο περιήλθε στη διαχείριση της Τράπεζας της Ελλάδας και στη συνέχεια με αγοραπωλησία στα Αγαθοεργά Καταστήματα της Μητρόπολης Ιωαννίνων. Το αρχοντικό για μεγάλο χρονικό διάστημα ήταν η έδρα του μητροπολίτη Ιωαννίνων και σε αυτό οφείλεται η ονομασία του, με την οποία είναι γνωστό (Σπίτι του Δεσπότη). Έχει κηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το 1959.