«Σπίτι του Δεσπότη»: Η επόμενη φάση

Το «Σπίτι του Δεσπότη» αντιστέκεται… Σχεδόν πεισματικά, μπόρεσε να σταθεί σχεδόν όρθιο, με τις πολυκατοικίες να του «επιβάλλονται» και με τον χρόνο να αφήνει έντονα τα σημάδια του. Τα τελευταία δύο χρόνια, το αρχοντικό Χουσεΐν Μπέη, όπως αποκαλείται αλλιώς, το παλαιότερο αρχοντικό της πόλης των Ιωαννίνων το οποίο διασώθηκε από τη μεγάλη πυρκαγιά του 1820 λόγω των αμπελώνων που το περιέβαλαν, έχει τύχει της προσοχής και της φροντίδας των αρχαιολογικών υπηρεσιών Ιωαννίνων.

Η επιχείρηση διάσωσής του ξεκίνησε μετά από προγραμματική σύμβαση που υπέγραψε το υπουργείο Πολιτισμού με την Περιφέρεια Ηπείρου και τη Μητρόπολη Ιωαννίνων, στη οποία ανήκει το αρχοντικό. Η Περιφέρεια Ηπείρου είναι αυτή που χρηματοδοτεί την όλη «επιχείρηση», με ένα κονδύλι ύψους 300.000 ευρώ. Οι παρεμβάσεις που γίνονται, αφορούν τις απαραίτητες για να μην καταρρεύσει το «Σπίτι του Δεσπότη».

Στα τέλη Αυγούστου, ολοκληρώθηκε η δεύτερη φάση των στερεωτικών εργασιών. Οι πρώτες εργασίες στερέωσης, σύμφωνα με ενημερωτικό σημείωμα της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων, ξεκίνησαν τον Δεκέμβριο του 2017. Η πρώτη φάση περιελάμβανε προσωρινή υποστύλωση  του ισογείου και του ορόφου, επισκευή της στέγης και αφαίρεση των ξύλινων στοιχείων. Τα ξύλινα στοιχεία, ιδιαίτερα ενδιαφέροντα, μετά την αφαίρεσή τους, μεταφέρθηκαν σε χώρο της Εφορείας. Μέρος των στοιχείων αυτών έχει συντηρηθεί ήδη. Πρόκειται για ταβάνια με ζωγραφικό διάκοσμο, ξύλινες πόρτες και κασώματα παραθύρων. 

Όσον αφορά τη στέγη, μέρος της οποίας είχε καταρρεύσει κάποια στιγμή, η υπηρεσία προχώρησε στην καθαίρεσή της και στη συνέχεια της κατασκευής νέας ξύλινης βάσης όπως και στην τοποθέτηση επικάλυψης από φύλλα λαμαρίνας.

Κατά τη δεύτερη φάση, καθαρίστηκαν τα σαθρά αρμολογήματα και τα επιχρίσματα, έγινε υποστύλωση των τόξων του ισογείου, πραγματοποιήθηκαν εργασίες αντιστήριξης της τοιχοποιίας, τοποθετήθηκαν υδρορροές. Παράλληλα, δόθηκαν στο εργαστήριο του «Δημόκριτου» υλικά δόμησης προς ανάλυση.

Με μια εικόνα εργοταξίου, το αρχοντικό ετοιμάζεται για την τρίτη και τελευταία φάση στερέωσής του. Οι αρχαιολογικές υπηρεσίες έχουν να φέρουν εις πέρας την τοποθέτηση λοξών αντηρίδων (υποστηριγμάτων), τα αρμολογήματα και τις λιθοσυρραφές όπου απαιτείται και την ολοκλήρωση των ξύλινων στοιχείων.

Με την ολοκλήρωση των εργασιών και της προγραμματικής σύμβασης, το «Σπίτι του Δεσπότη» θα έχει αποφύγει τον σοβαρό κίνδυνο κατάρρευσής του. Η αποκατάσταση και η επιθυμητή χρήση του όμως είναι αρκετά μακριά ελλείψει χρηματοδότησης…

Η ιστορία του αρχοντικού

Το αρχοντικό χτίστηκε στα τέλη του 18^ου αιώνα. Ανήκε δε στην οικογένεια του Χουσεΐν Μπέη, ενός από τους αρκετούς μπέηδες που είχαν τη βάση τους στην ευρύτερη περιοχή.

Με την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1924, το αρχοντικό πέρασε στα χέρια της Τράπεζας της Ελλάδας (ως ανταλλάξιμη περιουσία). Λίγα χρόνια αργότερα, περιήλθε με αγοραπωλησία στην Εκπαιδευτική Επιτροπή των Αγαθοεργών Καταστημάτων, υπό την εποπτεία της Μητρόπολης Ιωαννίνων. Η νεότερη ονομασία του αρχοντικού «Σπίτι του Δεσπότη», οφείλεται στο γεγονός ότι για αρκετά χρόνια αποτέλεσε κατοικία του μητροπολίτη.

Το αρχοντικό αποτελεί γνήσιο δείγμα της παραδοσιακής γιαννιώτικης αρχιτεκτονικής. Έχει διάταξη σε σχήμα Π και αποτελείται από ισόγειο και όροφο. Στον όροφο υπάρχει η κρεββάτα, η οποία επικοινωνεί με τα χειμωνιάτικα δωμάτια, τα οποία βρίσκονται στο πίσω μέρος του κτιρίου. Στην πρόσοψη υπάρχει μεγάλη πέτρινη σκάλα.

Η ανακήρυξή του ως ιστορικού διατηρητέου μνημείου από το υπουργείο Πολιτισμού έγινε το 1959.