Σκάλα Βίτσας, γένους... θηλυκού

Η Σκάλα της Βίτσας κλείνει τα 150 χρόνια της. Ένα «οδικό» έργο του 19^ου αιώνα που «κατεβαίνει» από το χωριό της Βίτσας στη χαράδρα για να συναντήσει το γεφύρι του Μίσιου και να «ανέβει» στο χωριό του Κουκουλίου. Ένας δρόμος, με τη δική του δυσκολία κατάβασης και ανάβασης, μια διάβαση γεμάτη μνήμες και βιώματα που «επέβαλαν» οι κοινωνικές και οικονομικές αξίες της εποχής εκείνης και που χωρίς την καθοριστική συμβολή μιας γυναίκας δεν θα είχε γίνει. Το όνομά της, Αγγελική Παπάζογλου. Η γυναίκα που χρηματοδότησε την κατασκευή της Σκάλας.

«Καταγόταν από το Σκαμνέλι αλλά πέρασε στην ιστορία ως η γυναίκα της Βίτσας. Στη Βίτσα παντρεύτηκε τον Αλέξιο, στη Βίτσα, όπως και στα Γιάννενα, έζησε, στη Βίτσα άφησε ένα μεγάλο μέρος της περιουσίας της» ανέφερε σε ομιλία του ο πρώην δήμαρχος Ιωαννίνων και συγγραφέας του βιβλίου «Αγγελική Παπάζογλου, μια ξεχωριστή περίπτωση» Αναστάσιος Παπασταύρος. Η ομιλία του έγινε στο πλαίσιο εκδήλωσης που διοργάνωσε το Κληροδότημα «Αγγελικής Παπάζογλου» (γνωστό στα Γιάννενα από τη διαχείριση του ακινήτου της πρώην Παπαζόγλειου Υφαντικής Σχολής) την Παρασκευή 10 Αυγούστου, στην αυλή του δημοτικού σχολείου Βίτσας. 

Η Αγγελική Παπάζογλου (1810-1891) έκανε αρκετά έργα κοινής ωφέλειας για το Ζαγόρι και τα Γιάννενα, μετά τον θάνατο του συζύγου της, ο οποίος έκανε περιουσία από εμπορικές επιχειρήσεις αλλά «εμπόριο δεν έκανε» όπως είπε ο κ. Παπασταύρος, αφήνοντας αιχμές για την πραγματική δουλειά του Αλέξιου Παπάζογλου. Γιατί η Αγγελική Παπάζογλου είναι μια ξεχωριστή περίπτωση; Καταρχάς, επειδή είναι γυναίκα. «Οι γυναίκες στο πάνθεον των ευεργετών είναι πολύ λίγες. Η πατριαρχία στην Ήπειρο έδενε τα χέρια των γυναικών, ακόμα και όταν η περιουσία ήταν δική τους» ανέφερε ο πρώην δήμαρχος. Και δεύτερον, επειδή η ευεργεσία της έγινε κτήμα των πολιτών και κατά τη διάρκεια της ζωής της, και όχι μόνο μετά τον θάνατό της μέσω του κληροδοτήματός της. 

Ο επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Γιώργος Σμύρης, ο έτερος ομιλητής της εκδήλωσης, κατέθεσε την άποψη ότι η Αγγελική Παπάζογλου διέθετε μια πραγματική γνώση του τόπου και μια διορατικότητα «που μας μεταφέρει σε μία διαφορετική διάσταση της ιστορίας των δωρεών της».

Για τη Σκάλα της Βίτσας, ο κ. Σμύρης ανέφερε ότι πρόκειται για ένα εγχείρημα πρωτότυπο και ιστορικό, ενώ στάθηκε ιδιαίτερα στην τάση που υπάρχει για τη συντήρηση και τη διάσωση της προγονικής κληρονομιάς, κάνοντας την εκτίμηση ότι δεν πρόκειται για ένα επιδερμικό φαινόμενο αλλά για βασική ανάγκη της ανθρώπινης ύπαρξης.

Όσο για τα τεχνικά χαρακτηριστικά της Σκάλας, αυτή διαμορφώνεται υψομετρικά από τα 940 μ. έως τα 720 μ. Η γεωμετρική κλίση του εδάφους ξεπερνά τις 45 μοίρες, η κλίση όμως της διαδρομής με την κατάλληλη «καγκελωτή» διαμόρφωση κυμαίνεται γύρω στις 5 ΈΩς20 μοίρες δηλαδή γύρω στο 10%-30% το μέγιστο. «Κλίσεις που επιτρέπουν την ανάβαση ή κατάβαση του δυσμενέστερου φορτίου, εκείνου των 100-150 κιλών φορτίου σε πεταλωμένο μουλάρι» όπως είπε χαρακτηριστικά ο κ. Σμύρης.