Αγγελική Παπάζογλου: μια ευεργέτιδα του 19ου αιώνα

Η «οδός Παπάζογλου», ένας από τους πεζόδρομους πια της πόλης των Ιωαννίνων, έχει πάρει την ονομασία της από την Αγγελική Παπάζογλου. Σε καμία ωστόσο από τις πινακίδες με το οδωνύμιο, δεν αναφέρεται το όνομα «Αγγελική». Μόνο «Παπάζογλου». Το όνομα της φέρει και το επί του ομώνυμου πεζόδρομου κτίριο της πρώην Παπαζόγλειου Υφαντικής Σχολής, όπου σήμερα στεγάζεται η Αρχιτεκτονική Σχολή.

Η Αγγελική Παπάζογλου είναι από τις πολύ λίγες γυναικείες παρουσίες στην ευεργεσία – και δη κατά τον 19^ο αιώνα, σε μια περίοδο δύσκολη για τον ρόλο της γυναίκας. Μια γυναίκα που ταυτίστηκε με το Ζαγόρι, αν και η καταγωγή της ήταν από τα Ιωάννινα.

Αν σας αρέσει ο Τύπος, μπορείτε να τον στηρίξετε με μια συνδρομή ή δωρεά, εδώ:

Γεννηθείσα το 1810, πέθανε το 1891. Η Αγγελική Παπάζογλου άφησε την περιουσία της για διάφορα κοινωφελή έργα, ορίζοντας παράλληλα μια διαχειριστική επιτροπή.

«Η υποφαινομένη Αγγελική Κωνσταντίνου Αθανασίου και σύζυγος του ποτέ Αλεξίου Παπάζογλου, κάτοικος της πόλεως Ιωαννίνων και προσωρινώς εν Αθήναις διαμένουσα, συντάσσω σήμερον την δευτέραν Απριλίου του έτους χιλιοστού οκτακοσιοστού ογδοηκοστού τετάρτου, ημέραν δευτέραν της εβδομάδος εν Αθήναις, την ιδιόχειρον και αυτοπροαίρετον διαθήκην μου ταύτην, σώας έχουσα και υγιείς τας φρένας μου, προβλέπουσα το αιφνίδιον του θανάτου, και διαθέτω την μικράν μου περιουσίαν κινητήν και ακίνητον κατά την τελευταίαν μου βούλησιν, όπως μηδεμία περί αυτής, μετά την αποβίωσίν μου, εγερθή φιλονικία και στάσις εκ μέρους των συγγενών μου»: Με αυτόν τον τρόπο ξεκινά η ευεργέτιδα την ιδιόχειρη διαθήκη της, την οποία έγραψε το 1884, επτά χρόνια πριν πεθάνει. Η διαθήκη της έχει εκδοθεί δύο φορές: το 1899 από τον Δημήτριο Χασιώτη (κληρονόμος βάσει της διαθήκης της Παπάζογλου) και το 1972 από το Κληροδότημα «Αγγελική Παπάζογλου» με επιμέλεια του Κώστα Βλάχου.

Πολλά τα κοινωφελή έργα που χρηματοδότησε με τη διαθήκη της: δρόμους, γεφύρια, πέτρινες διαβάσεις, σχολεία κ.λπ. Το πιο σημαντικό της κληροδότημα ήταν η κατοικία της, στη σημερινή οδό Παπάζογλου. Το αρχοντικό της το έδωσε με σκοπό να γίνει υφαντική σχολή για τα φτωχά κορίτσια («Τα πτωχά ταύτα κοράσια προσδιορίζω εις δώδεκα τον αριθμόν και θέλουν παραλαμβάνουσι τέσσαρα εκ του Ζαγορίου, τέσσαρα εξ Ιωαννίνων και τέσσαρα εκ της Λάκκας ήτοι του Σουλίου, εκλεγόμενα τα πτωχότερα, ευφυέστερα και χρηστότερα διά κλήρου…» έγραφα). Δυστυχώς η Παπαζόγλειος Υφαντική Σχολή δεν λειτούργησε σχεδόν ποτέ (διαβάστε εδώ).

Μια ακόμα ιδιαιτερότητα της γυναίκας αυτής, ήταν ότι έκανε αγαθοεργίες και εν ζωή. Μία από τις πιο βασικές ήταν η χρηματοδότηση της ανακαίνισης του ναού της Αγίας Αικατερίνης και του κωδωνοστασίου του. Στον προαύλιο χώρο του ναού, βρίσκεται εξάλλου και το ταφικό μνημείο της ίδιας και του συζύγου της.

Ο σύζυγός της ήταν ο Αλέξιος Παπάζογλου, που πέθανε το 1863. Καταγόταν από τη Βίτσα Ζαγορίου και εργαζόταν μεταξύ άλλων ως εισπράκτορας του Βελή πασά.

Η καταγωγή της Αγγελικής Παπάζογλου ήταν από τα Ιωάννινα. Ωστόσο, συχνά γράφεται ότι η καταγωγή της ήταν από το Σκαμνέλι. Η δικηγόρος και ερευνήτρια Αγγελική Αγγέλη ξεκαθαρίζει με τη σειρά της στο βιβλίο της με τίτλο «Εκ Ζαγορίου Εν Ζαγορίω - Η συμβολή των Ζαγορίσιων στην Επανάσταση του 1821: Λόγιοι, Έμποροι, Φιλικοί» (εκδόσεις «Οσελότος) που εκδόθηκε πολύ πρόσφατα, ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει. «Ενδεικτικό, άλλωστε είναι και το γεγονός ότι στο πλούσιο κοινωφελές έργο που επιθυμεί να υλοποιηθεί με τη διαθήκη της δεν αναφέρει πουθενά το Σκαμνέλι» επισημαίνει.

Κάνει αναφορά ωστόσο τους δεσμούς που είχε η ευεργέτιδα με τη Βίτσα Ζαγορίου από την πλευρά της γιαγιάς εκ μητρός και την οικογένεια Σάρρου μέλη της οποίας διέμεναν στη Βίτσα (η οικογένεια Σάρρου είναι γνωστή για το ομώνυμο τυπογραφείο στη Βενετία που ιδρύθηκε το 1691). 

Όπως προκύπτει από το γενεαλογικό δέντρο που καταθέτει η κα Αγγέλη, η γιαγιά της Παπάζογλου λεγόταν Ελισάβετ Σάρρου. Μία από τις κόρες της, ήταν η Σουζάνα (Κρομμύδη) η οποία παντρεύτηκε τον Κωνσταντίνο Αθανασίου. Το ζευγάρι απέκτησε έξι παιδιά, μεταξύ των οποίων την Αγγελική. «Ο πατέρας της [Αγγελικής Παπάζογλου], ήταν πρόκριτος της πόλης των Ιωαννίνων, κτηματίας και θεωρείτο από τους εύπορους Γιαννιώτες στις αρχές του 19^ου αι.» αναφέρεται.

Η Αγγελική Παπάζογλου και ο σύζυγός της, Αλέξιος Παπάζογλου, δεν απέκτησαν παιδιά.

Μπορείτε να διαβάσετε όλα τα άρθρα της σειράς "Η ιστορία πίσω από τους δρόμους των Ιωαννίνων, εδώ