Σας αρέσουν τα «κλασικά γράμματα»;

Δύο διαφορετικές προσεγγίσεις για την αναγκαιότητα της κλασικής παιδείας παρουσίασαν σε μια εκδήλωση με αρκετά εκτενείς τοποθετήσεις, ο Γκρέγκορι Ναζ, Αμερικάνος με ουγγρική καταγωγή καθηγητής του Χάρβαρντ και ο Γιώργος Μπαμπινιώτης, καθηγητής Γλωσσολογίας, πρώην πρύτανης και υπουργός.

Το ερώτημα της εκδήλωσης που συντόνισε η Νίκη Τσιρώνη, βυζαντινολόγος, εταίρος του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, εάν «Χρειαζόμαστε τα κλασικά γράμματα σήμερα;», είχε μια καταφατική απάντηση και από τους δύο ομιλητές. Κατάφαση λογική, καθότι η επέκταση του ερωτήματος, εάν δηλαδή είναι αναγκαίες οι «ανθρωπιστικές σπουδές», μπορεί να δώσει απαντήσεις σε μια σειρά προβλήματα της ελληνικής εκπαίδευσης, όπως ο κατακερματισμός των αντικειμένων, η αντιδιαστολή με αυτό που χονδρικά ονομάζεται «εκπαίδευση της αγοράς» κ.λπ.

Το πραγματικά ενδιαφέρον της εκδήλωσης όμως, ήταν η διαφορετική προσέγγιση των δύο ακαδημαϊκών.

Ο κύριος Ναζ για παράδειγμα, επιχείρησε να προσεγγίσει στο ερώτημα από τη σκοπιά ενός «ξένου», του «μετέχοντα της ελληνικής παιδείας», με ένα τρόπο που χωρίς να χάνει σε ακαδημαϊκότητα, ήταν σαφώς πιο προσιτός στο γενικό κοινό και όχι το εξειδικευμένο. Με τις κάπως… αμερικάνικες μανιέρες των δύο-τριών αστείων σημείων που ο ίδιος ο ομιλητής αναιρεί ως τέτοια (και που δεν έγιναν και απόλυτα αντιληπτά…), ο κ. Ναζ επιχείρησε να εξηγήσει την αναγκαιότητα των κλασικών γραμμάτων αλλά και την ιδιαίτερη θέση του ελληνικού κοινού, με μερικά εξαιρετικά παραδείγματα.

Ένα από αυτά, ήταν η ποίηση της Σαπφώς και η διδασκαλία αυτής, κατά παραλληλία με τον τρόπο που βάζει περιορισμούς καταλληλότητας η αμερικάνικη επιτροπή για το σινεμά, ένα παράδειγμα που κατέληξε στο… «Σινεμά ο Παράδεισος» του Τζουζέπε Τορνατόρε και το απάνθισμα των «κομμένων σκηνών» από το μαθητή-βοηθό του Φιλίπ Νουαρέ στην ταινία.

«Τα κλασικά γράμματα είναι ‘παιχνιδιάρικα» είπε σε μια αποστροφή του λόγου του, παραπέμποντας σε ένα από τα πιο γνωστά (και ενδιαφέροντα) κείμενά του .

Δεν φοβήθηκε να μιλήσει για τα «τυφλά σημεία» του Αριστοτέλη, σχετικά με τις αντιλήψεις του για τη σκλαβιά και τις γυναίκες, όπως επίσης και να θαυμάσει την αναλυτική του σκέψη.

Στην κατακλείδα του, απευθυνόμενος στο κοινό, προειδοποίησε ότι τα κλασικά γράμματα δεν περνάνε και την καλύτερη περίοδό τους, παντού στον κόσμο και ότι «σας χρειαζόμαστε, υπολογίζουμε σε σας».

Ο κ. Μπαμπινιώτης από την άλλη, προειδοποίησε ότι θα κάνει μια πιο «στεγνή» τοποθέτηση και… πραγματοποίησε την «απειλή» του.  Ο πρόεδρος της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας που διαχειρίζεται τα Αρσάκεια, εκτός από αναγνωρισμένος ακαδημαϊκός και γλωσσολόγος, είναι και ένας πολιτικός ισορροπιστής, χρόνια τώρα.

Έτσι λοιπόν, έθεσε ως βασικά στοιχεία με τη γραμματεία των οποίων πρέπει να έχει κανείς επαφή τον ορθό λόγο, το ρωμαϊκό δίκαιο και το χριστιανισμό, αφήνοντας αιχμές για τις πρόσφατες ρυθμίσεις σχετικά με τη διδασκαλία των αρχαίων και των λατινικών. «Έχουν μια λογική, σύμφωνοι, αλλά προσωπικά εγώ δεν τη δέχομαι, όπως και άλλοι», τόνισε.

Στην επόμενη «στροφή», είπε ότι ο ελληνικός πολιτισμός, ανθρωποκεντρικός στην αντίληψή του, μπορεί να είναι η απάντηση σε σύγχρονα προβλήματα όπως «οι πόλεμοι, η τρομοκρατία, η άνοδος του νεοφασισμού».

Προλαμβάνοντας τις ενδεχόμενες «αρχαιολατρίες», είπε ότι το θέμα δεν είναι η μίμηση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, αλλά τα πρότυπα που μπορεί να παρέχει. Πέρα από τις ελεγείες που περισσότερο γοήτευσαν… φιλολόγους, ο κ. Μπαμπινιώτης ξεκαθάρισε ότι «γλώσσα για τη γλώσσα δεν υπάρχει» και επεσήμανε ότι η συνέχεια της ελληνικής γλώσσας στο πέρασμα του χρόνου, δεν ταξινομεί τους ανθρώπους σε «ανώτερους» και «κατώτερους», αλλά είναι ένα πλεονέκτημα. «Είναι ο τρόπος με τον οποίο ταξινομούμε εμείς τον κόσμο», τόνισε χαρακτηριστικά.

Η εκδήλωση είχε πολύ κόσμο και συνεχίστηκε με ομιλίες. Μια μέρα νωρίτερα, ο κ. Ναζ τιμήθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο με το παράσημο του Ταξιάρχη του Τάγματος της Τιμής.