Ποια ήταν η συνοικία Ζεβαδιέ

Ζεβαδιέ (ή Σαβαντιέ): ένας μαχαλάς στον οποίο βρισκόταν το μεγαλύτερο ίσως οθωμανικό νεκροταφείο της πόλης. Τα οθωμανικά νεκροταφεία ήταν αρκετά στην πόλη. Λίγα χρόνια μετά την απελευθέρωση, με βασιλικό διάταγμα του 1922, τα μουσουλμανικά νεκροταφεία οδηγήθηκαν σε αναγκαστική απαλλοτρίωση για λόγους δημόσιου συμφέροντος και συγκεκριμένα για τη ρυμοτόμηση και εξυγίανση της πόλη.

Οι περισσότεροι ελεύθεροι χώροι –πλατείες και πάρκα-, όπως και πολλά από τα δημόσια κτίρια, που διαθέτει σήμερα η πόλη, δημιουργήθηκαν σε χώρους που καταλάμβαναν τα νεκροταφεία αυτά. Ένα τέτοιο νεκροταφείο βρισκόταν εκεί που σήμερα εκτείνεται η πλατεία Γηροκομείου και το οποίο έφερε την ονομασία Ζεβαδιέ από το παρακείμενο τέμενος.

Το 1924, το δημοτικό συμβούλιο της πόλης πήρε την απόφαση να προχωρήσει στην ισοπέδωση του νεκροταφείου αυτού. «Προς πλήρη δε ισοπέδωσιν του όλου προς τούτο προωρισμένου χώρου 8000 τετρ. μέτρων απαιτούνται δαπάναι εισέτι 3000 δραχ.» αναφέρεται σε σχετική απόφαση. Τον επόμενο χρόνο, το συμβούλιο επανήλθε για ψήφιση νέας συμπληρωματικής πίστωσης, καθώς οι εργασίες αποδείχθηκαν πιο ακριβές από ό,τι αναμενόταν.  

Οι εργασίες αυτές ήταν απόρροια απόφασης για την κατασκευή ενός γυμναστηρίου στην πόλη. Από το 1916 ήδη, η δημοτική αρχή της πόλης ήθελε να ιδρύσει ένα γυμναστήριο για τους μαθητές, αναζητώντας μάλιστα γήπεδο τριών τουλάχιστον στρεμμάτων για να το νοικιάσει. Το βασιλικό διάταγμα του 1922 έλυσε τα χέρια του Δήμου ως προς τη διάθεση εκτάσεων και έθεσε τις βάσεις για τον εκσυγχρονισμό και τον εξωραϊσμό της πόλης. Σχεδόν αμέσως τέθηκε σε προτεραιότητα ενός γυμναστηρίου, «ενός έργου προόδου και ανωτέρας κοινωνικής αγωγής» και επιλέχθηκε τμήμα του χώρου του οθωμανικού νεκροταφείου στη συνοικία Ζεβαδιέ. Τον Αύγουστο του 1924 έγιναν τα εγκαίνια του γυμναστηρίου, με τον Δήμο να ξεκαθαρίζει ότι η είσοδος για το κοινό θα είναι ελεύθερη. Το δημοτικό συμβούλιο αποφάσισε παράλληλα να εκχωρήσει προσωρινά το γυμναστήριο στον αθλητικό σύλλογο «Πύρρος». Και κάπως έτσι έγινε η πρώτη αθλητική εγκατάσταση της ιστορίας της πόλης των Ιωαννίνων…

Ωστόσο, το υπαίθριο αυτό γυμναστήριο δεν άντεξε για πολύ –σημειωτέον ότι την ίδια περίοδο περίπου ξεκίνησε να λειτουργεί και το γυμναστήριο του Στρατού και του Δήμου, με πρωτοβουλία του πρώτου, στον χώρο που βρίσκεται σήμερα η λαϊκή αγορά της Αγίας Μαρίνας. Οι λόγοι απαξίωσης της υποδομής δεν είναι εντελώς σαφείς. Μεγάλο ρόλο φέρεται πάντως να έπαιξε το γεγονός της ανέγερσης του Γηροκομείου από τα Αγαθοεργά Καταστήματα της Μητρόπολης Ιωαννίνων. Εν έτει 1925, το δημοτικό συμβούλιο αποδέχθηκε το αίτημα των Αγαθοεργών Καταστημάτων περί δωρεάν παραχώρησης έκτασης του πρώην πια νεκροταφείου Ζεβαδιέ. Από σχετική απόφαση προκύπτει ότι σε ένα τμήμα τουλάχιστον της παραχωρούμενης έκτασης (αν όχι σε όλη) για την ανέγερση του γηροκομείου, φιλοξενούνταν το γυμναστήριο. «Η ανέγερσις ενός τοιούτου κτιρίου γερόντων αναμφιβόλω θα είναι διά την πόλιν ίδρυμα υψίστης κοινωνικής ωφελιμότητας. Φρονούμεν ότι ο Δήμος θα ηδύνατο να παραχωρήση δωρεάν τμήμα του γηπέδου Ζεβαδιέ» επισημαίνεται σε απόφαση του 1925.

Το Γηροκομείο εγκαινιάστηκε τελικά το 1929. Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το κτίριο το επέταξαν οι κατοχικές δυνάμεις. Μεταπολεμικά, επαναλειτούργησε μέχρι το 1967, οπότε και το κτίριο υπέστη σοβαρές ζημιές από σεισμό. Στη συνέχεια, το γηροκομείο μετακόμισε σε άλλο κτίριο της πόλης. Η επιστροφή του στην πρώην συνοικία Ζεβαδιέ έγινε στα τέλη της δεκαετίας του ΄80, ενώ στις αρχές του ’00 τα Αγαθοεργά Καταστήματα προχώρησαν στη ριζική ανακαίνιση του κτιρίου.

Όσο για την υπόλοιπη ελεύθερη έκταση Ζεβαδιέ, ένα τμήμα της είχε μετατραπεί σε δημοτικό κήπο από τη δεκαετία του ’20 ήδη. Το 1938, το δημοτικό συμβούλιο αποφάσισε να εφαρμόσει το σχέδιο πόλης και να διανοίξει μια πλατεία, η οποία σήμερα είναι γνωστή ως πλατεία Γηροκομείου…