Πληκάτι, ένα από τα μαστοροχώρια

Ένα αφιέρωμα του «Τύπου Ιωαννίνων» στην προέλευση της ονομασίας χωριών και οικισμών του νομού Ιωαννίνων

Το Πληκάτι είναι ένα χωριό της Κόνιτσας, κοντά στα ελληνοαλβανικά σύνορα. Είναι χτισμένο σε υψόμετρο 1240 μ., στους πρόποδες του Γράμμου.

Είναι κι αυτό ένα από τα μαστοροχώρια της περιοχής. Οι Πληκαδίτες μαστόροι της πέτρας ταξίδεψαν στο παρελθόν εντός και εκτός Ελλάδας. Στη σχέση του χωριού με το πελέκημα της πέτρας αποδίδεται δε από τους Πληκαδίτες και η προέλευση της ονομασίας του τοπωνυμίου. Όπως αναφέρεται: Η ονομασία «Πληκάτι» προέρχεται από το πελέκημα της πέτρας – «Πελεκάνος» (αυτός που κάνει το πελέκημα της πέτρας) – «Πελεκάτι» και κατά παράφραση «Πληκάτι».

Ο καθηγητής γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Κώστας Ευ. Οικονόμου έχει άλλη άποψη πάντως. Στη μελέτη του «Τα οικωνύμια του νομού Ιωαννίνων-Γλωσσολογική Εξέταση», καταγράφει δύο τύπους: Πλικάτι και Πληκάτι, και ετυμολογεί καταρχάς τον τύπο «Πλικάτι». Ο Οικονόμου εκτιμά ότι το τοπωνύμιο προέρχεται από αλβανική λέξη που σημαίνει «τέλμα, βάλτος» και ως γεωγραφικός όρος «λεκανοπέδιο». Η κατάληξη –ati δηλώνει τους κατοίκους του λεκανοπεδίου, και στη συγκεκριμένη περίπτωση του λεκανοπεδίου που δημιουργεί ο Γοργοπόταμος, παραπόταμος του Σαραντάπορου.

Για την προέλευση της ονομασίας του χωριού από αλβανική λέξη, ο Οικονόμου επικαλείται και τον Κωνσταντίνο Στεργιόπουλο, καθηγητή της Ζωσιμαίας Σχολής, με έντονη συγγραφική δραστηριότητα τη δεκαετία του ’30. Ο Στεργιόπουλος είχε χαρακτηρίσει το Πληκάτι «αλβανόφωνον». Ο Οικονόμου δεν αποδέχεται επίσης την ερμηνεία που θέλει το τοπωνύμιο να προέρχεται από αρουμανική λέξη που σημαίνει «φευγάτος, γερμένος», αν και είναι γλωσσικά πλησιέστερο. Κι αυτό επειδή, όπως σημειώνει, στο χωριό δεν μαρτυρείται η εγκατάσταση βλαχόφωνων.

Όσο για τον τύπο «Πληκάτι», ο Οικονόμου θεωρεί ότι προκύπτει παρετυμολογικά προς τις λέξεις «πλήσσω», «πληγή».