Οι BRICS «κατεβάζουν» ενδεκάδα…

Το μπλοκ των αναπτυσσόμενων χωρών BRICS συμφώνησε την Πέμπτη να δεχτεί τη Σαουδική Αραβία, το Ιράν, την Αιθιοπία, την Αίγυπτο, την Αργεντινή και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, σε μια κίνηση που αποσκοπεί στην επιτάχυνση της προσπάθειάς του να αναδιαμορφώσει μια παγκόσμια τάξη πραγμάτων που θεωρεί ξεπερασμένη.

Αποφασίζοντας υπέρ της διεύρυνσης -της πρώτης εδώ και 13 χρόνια- οι ηγέτες των BRICS άφησαν ανοιχτή την πόρτα για μελλοντική διεύρυνση, καθώς δεκάδες ακόμη χώρες εκδήλωσαν ενδιαφέρον να ενταχθούν σε μια ομάδα που ελπίζουν ότι μπορεί να εξισώσει τους παγκόσμιους όρους ανταγωνισμού.

Η διεύρυνση προσθέτει οικονομικό βάρος στους BRICS, των οποίων τα σημερινά μέλη είναι η Κίνα, η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, καθώς και η Βραζιλία, η Ρωσία, η Ινδία και η Νότια Αφρική. Θα μπορούσε επίσης να ενισχύσει τη διακηρυγμένη φιλοδοξία τους να γίνουν πρωταθλητές του παγκόσμιου Νότου.

Αλλά οι μακροχρόνιες εντάσεις θα μπορούσαν να παραμείνουν μεταξύ των μελών που θέλουν να σφυρηλατήσουν την ομάδα σε αντίβαρο στη Δύση - κυρίως η Κίνα, η Ρωσία και τώρα το Ιράν - και εκείνων που συνεχίζουν να καλλιεργούν στενούς δεσμούς με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη.

«Αυτή η διεύρυνση των μελών είναι ιστορική», δήλωσε ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ, ο πιο σθεναρός υποστηρικτής της διεύρυνσης του μπλοκ. «Δείχνει την αποφασιστικότητα των χωρών για ενότητα και συνεργασία με τις ευρύτερες αναπτυσσόμενες χώρες».

Το μπλοκ, αρχικά ένα ακρωνύμιο που επινοήθηκε από τον επικεφαλής οικονομολόγο της Goldman Sachs Τζιμ Ο'Νιλ το 2001, ιδρύθηκε ως άτυπη λέσχη τεσσάρων χωρών το 2009 και πρόσθεσε τη Νότια Αφρική ένα χρόνο αργότερα στη μοναδική προηγούμενη διεύρυνσή του.

Οι έξι νέοι υποψήφιοι θα γίνουν επίσημα μέλη την 1η Ιανουαρίου 2024, δήλωσε ο πρόεδρος της Νότιας Αφρικής Σιρίλ Ραμαφόσα, όταν κατονόμασε τις χώρες κατά τη διάρκεια τριήμερης συνόδου κορυφής ηγετών που φιλοξενεί στο Γιοχάνεσμπουργκ.

Οι υποψηφιότητες

Οι χώρες που προσκλήθηκαν να ενταχθούν αντικατοπτρίζουν τις επιθυμίες των επιμέρους μελών των BRICS να φέρουν συμμάχους στη λέσχη.

Ο πρόεδρος της Βραζιλίας Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα είχε πιέσει έντονα για την ένταξη της γειτονικής Αργεντινής, ενώ η Αίγυπτος έχει στενούς εμπορικούς δεσμούς με τη Ρωσία και την Ινδία.

Η είσοδος των πετρελαϊκών δυνάμεων της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων υπογραμμίζει την απομάκρυνσή τους από την τροχιά των Ηνωμένων Πολιτειών και τη φιλοδοξία τους να γίνουν από μόνες τους παγκόσμια βαριά ονόματα.

Η Ρωσία και το Ιράν έχουν βρει κοινούς λόγους στον αγώνα τους κατά των κυρώσεων και της διπλωματικής απομόνωσης υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, ενώ οι οικονομικοί τους δεσμοί βαθαίνουν στον απόηχο της εισβολής της Μόσχας στην Ουκρανία.

Το Πεκίνο βρίσκεται κοντά στην Αιθιοπία και η ένταξη της χώρας εκφράζει επίσης την επιθυμία της Νότιας Αφρικής να ενισχύσει τη φωνή της Αφρικής στις παγκόσμιες υποθέσεις.

Η παρουσία του γ.γ. του ΟΗΕ

Ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες συμμετείχε στην ανακοίνωση της επέκτασης την Πέμπτη, γεγονός που αντικατοπτρίζει την αυξανόμενη επιρροή του μπλοκ. Επανέλαβε τις μακροχρόνιες εκκλήσεις των BRICS για μεταρρυθμίσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας.

«Οι σημερινές δομές παγκόσμιας διακυβέρνησης αντικατοπτρίζουν τον κόσμο του χθες», δήλωσε. «Για να παραμείνουν οι πολυμερείς θεσμοί πραγματικά παγκόσμιοι, πρέπει να μεταρρυθμιστούν ώστε να αντανακλούν τη σημερινή πραγματικότητα της εξουσίας και της οικονομίας».

Ναι μεν, αλλά…

Οι χώρες των BRICS έχουν οικονομίες με πολύ διαφορετική κλίμακα και κυβερνήσεις με συχνά αποκλίνουσες στοχεύσεις στην εξωτερική πολιτική, γεγονός που περιπλέκει το μοντέλο λήψης αποφάσεων με συναίνεση.

Αν και φιλοξενούν περίπου το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού και το ένα τέταρτο του παγκόσμιου ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, οι εσωτερικές διαιρέσεις έχουν από καιρό εμποδίσει τις φιλοδοξίες των BRICS να γίνουν σημαντικός παίκτης στην παγκόσμια σκηνή.

Εδώ και καιρό επικρίνεται ότι δεν ανταποκρίνεται στις μεγάλες φιλοδοξίες του.

Η τακτικά επαναλαμβανόμενη επιθυμία των κρατών μελών της να απεξαρτηθούν από το δολάριο, για παράδειγμα, δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Και το πιο συγκεκριμένο επίτευγμά της, η Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα, δυσκολεύεται τώρα να αντιμετωπίσει τις κυρώσεις κατά του ιδρυτικού μετόχου της, της Ρωσίας.

Ακόμα και καθώς οι ηγέτες των BRICS αυτή την εβδομάδα ζύγιζαν την επέκταση της ομάδας -μια κίνηση που όλοι τους υποστήριξαν δημοσίως- εμφανίστηκαν διαιρέσεις σχετικά με το πόσο και πόσο γρήγορα.

Οι διαβουλεύσεις της τελευταίας στιγμής σχετικά με τα κριτήρια εισόδου και τις χώρες που θα προσκληθούν να συμμετάσχουν παρατάθηκαν μέχρι αργά το βράδυ της Τετάρτης.

Η Κίνα έχει ζητήσει εδώ και καιρό την επέκταση των BRICS, καθώς επιδιώκει να αμφισβητήσει τη δυτική κυριαρχία, μια στρατηγική που συμμερίζεται η Ρωσία.

Άλλα μέλη των BRICS υποστηρίζουν την προώθηση της δημιουργίας μιας πολυπολικής παγκόσμιας τάξης. Αλλά η Βραζιλία και η Ινδία έχουν επίσης δημιουργήσει στενότερους δεσμούς με τη Δύση.

Ο Λούλα της Βραζιλίας έχει απορρίψει την ιδέα ότι το μπλοκ θα πρέπει να επιδιώξει να ανταγωνιστεί τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ομάδα των Επτά πλούσιων οικονομιών. Ωστόσο, κατά την αναχώρησή του από τη Νότια Αφρική την Πέμπτη, δήλωσε ότι δεν βλέπει καμία αντίφαση στο να φέρει το Ιράν -έναν ιστορικό εχθρό της Ουάσινγκτον- εάν αυτό προάγει την υπόθεση του αναπτυσσόμενου κόσμου.

Με πληροφορίες από το Reuters