Ο ορφανός από το Γραμμένο και ένα σχολείο στο κέντρο

Στο πλάι ακριβώς της Καπλάνειου σχολής υπάρχει η ταμπέλα που οδοσημαίνει το δρόμο του Ζώη Καπλάνη, παρότι δεν ήταν αυτός που ίδρυσε το σχολείο.

Ένας από τους ιστορικότερους δρόμους των Ιωαννίνων καταλήγει στο «τρίστενο» με μερικά χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικά δείγματα του ιστορικού κέντρου της πόλης. Παρότι συχνά το όνομά του αναφέρεται λάθος στη σύγχρονη εποχή (δείτε για παράδειγμα το Google maps…), ο Ζώης Καπλάνης από το Γραμμένο, υπήρξε ένας από τους πιο επιτυχημένους, αυτοδημιούργητους εμπόρους των Ιωαννίνων. Το σημερινό κτίριο όμως της Καπλάνειου σχολής είναι μεταγενέστερο του σχολείου που ίδρυσε ο Καπλάνης το 1797.

Τότε, ήταν ήδη εγκατεστημένος στη Μόσχα, από 25ετίας σχεδόν. Πήγε εκεί το 1771, μετά από μια περίοδο που πέρασε στο Βουκουρέστι. Ο Καπλάνης ήταν παιδί του Κωνσταντίνου, από το Γραμμένο. Έμεινε ορφανός σε νεαρή ηλικία και ήρθε από το Γραμμένο στα Γιάννενα, όπου έγινε παραγιός του Παναγιώτη Χατζηνίκου, μεγαλεμπόρου της εποχής. Ο Καπλάνης πήγε μαζί με τον, αρχικά εργοδότη του, στην πορεία όμως συνέταιρό του, στο Βουκουρέστι και έπειτα, κατέληξε στη Μόσχα όπου έζησε την υπόλοιπη ζωή του.

Ο Καπλάνης διέθεσε ένα μεγάλο μέρος της περιουσίας του, στη δημιουργία της Καπλάνειου σχολής, όπου τοποθέτησε διευθυντή τον Αθανάσιο Ψαλίδα, ίσως τον προοδευτικότερο των δασκάλων εκείνη την εποχή.

Το σημερινό κτίριο, χτίστηκε αργότερα, το 1926 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Περικλή Μελίρρυτου και χρηματοδότηση από το κληροδότημα Ζωσιμά. Εκτός όμως από την Καπλάνειο, ο ευεργέτης διέθεσε ποσά για το νοσοκομείο των Ιωαννίνων και τη στήριξη και νοσηλεία απόρων στα Γιάννενα και στο Γραμμένο.

Πέθανε το 1807 στη Μόσχα. Δρόμοι με το όνομά του υπάρχουν επίσης στη Λάρισα και στο Ηράκλειο