Το νοσοκομείο «Χατζηκώστα», ένας ευεργέτης και τα αργυρά ρούβλια

Στις 8 Νοεμβρίου 1907, οι τοπικοί άρχοντες, επί οθωμανοκρατίας, εγκαινίασαν το νοσοκομείο «Χατζηκώστα». Δίπλα από τον ιερό ναό Αγίου Νικολάου Κοπάνων, μέσα στα μποστάνια, εκεί που βρισκόταν κάποτε το μικρό και ανεπαρκές, όπως είχε αποδειχθεί, νοσοκομείο Μάτσια.

Οι κάτοικοι των Ιωαννίνων απέκτησαν λοιπόν ένα νέο νοσοκομείο (τότε υπήρχε και το νοσοκομείο «Χαμηδιέ» στον Κουραμπά, που μετά την απελευθέρωση έγινε το δημοτικό νοσοκομείο «Η Αγάπη»), στο οποίο θα νοσηλεύονταν ασθενείς «ανεξαρτήτως θρησκεύματος και καταγωγής αυτών». Αυτή ήταν η βούληση του ευεργέτη Γεωργίου Χατζηκώστα, από τον οποίο πήρε το όνομά του το νοσοκομείο.

Μια βούληση που είχε εκφραστεί στη διαθήκη του εξήντα χρόνια πριν (1753-1845). Ο Γεώργιος Χατζηκώστας, γεννημένος στα Γιάννενα, πέθανε στη Μόσχα, όπου δραστηριοποιούνταν ως έμπορος επί δεκαετίες. Είναι από τις λίγες περιπτώσεις ευεργετών, που είχε παιδιά. Και μάλιστα ήταν πολύτεκνος (οκτώ παιδιά).

«Επειδή η θέλησίς μου ήτο και είνε να ανεγείρω εις την πατρίδα μου Ιωάννινα εν Νοσοκομείον διά τους πτωχούς ασθενείς εις μνημόσυνον εμού και των γονέων μου, διατάζω διά της παρούσης μου… την ανέγερσιν αυτού του Νοσοκομείου εις την πατρίδα μου Ιωάννινα ως επομένως και επιθυμώ να οικοδομηθή εις τον άγιον Νικόλαον κάτω εις τα μποστάνια όπου ήτο το παλαιόν νοσοκομείον… Η οικοδομή να γίνη ευρύχωρος και στερεά, να εισχωρούν είκοσιν ή εικοσιπέντε κρεββάτια ασθενών, προς τούτοις να κτιστή και ένας οντάς διά τον επιστάτην, όπου θέλει ζη μέσα εις το Νοσοκομείον να επιστατή και ένα μαγειρείον» ανέφερε ο Χατζηκώστας στη διαθήκη του (παράλληλα διέθεσε μέρος της περιουσίας του και για την ανέγερση νοσοκομείου στο Μεσολόγγι το οποίο έχει πάρει επίσης το όνομά του).

Η ανέγερση του νοσοκομείου ξεκίνησε το 1904 με τον τότε βαλή των Ιωαννίνων Οσμάν πασά να επιταχύνει τις διαδικασίες για την έκδοση της οικοδομικής άδειας από την Κωνσταντινούπολη. Ο  Γεώργιος Χατζηκώστας, με τη διαθήκη του, διέθεσε το ποσό των 2.857,14 αργυρών ρουβλίων για την ανέγερση του νοσοκομείου και τους τόκους από ένα κεφάλαιο 28.000 αργυρών ρουβλίων για τη συντήρηση. Ωστόσο, κι άλλοι ευεργέτες συνεισέφεραν για το νοσοκομείο, και ιδίως για τον εξοπλισμό του, όπως ο Ευγένιος Πλακίδας και η Αγγελική Παπάζογλου.

Το «Νοσοκομείον Γ. Χατζηκώστα» άρχισε λοιπόν να προσφέρει τις υπηρεσίες του. Μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο, έγινε επέκταση των κτιριακών του εγκαταστάσεων λόγω των συνεχώς αυξανόμενων αναγκών περίθαλψης. Η νέα δεύτερη πτέρυγα συνδέθηκε με το υπόλοιπο κτίριο με μια τσιμεντένια «φυσούνα».

Στον χώρο αυτόν, το νοσοκομείο λειτούργησε έως τα τέλη της δεκαετίας του ’70. Τότε αποφασίστηκε η μεταφορά του στο κτίριο του καταργημένου Σανατορίου (διαβάστε για το Σανατόριο εδώ) επί της οδού Μακρυγιάννη –εκεί που βρίσκεται μέχρι σήμερα.

Στο παλαιό Χατζηκώστα, όπως άρχισε να αποκαλείται πια το κτιριακό συγκρότημα δίπλα από τον ιερό ναό Αγίου Νικολάου Αγοράς, παρέμειναν αρχικά ή εγκαταστάθηκαν υπηρεσίες όπως οι ψυχιατρικές δομές και η Μέση Τεχνική Επαγγελματική Σχολή αλλά και κάποια τμήματα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Μάλιστα, για τις ανάγκες της Ιατρικής Σχολής, τη δεκαετία του ’80, έγιναν και κάποια προκατασκευασμένα κτίρια, τα οποία σήμερα έχουν διατεθεί σε διάφορους συλλόγους.

Στο ιστορικό κτίριο του παλιού νοσοκομείου, από το 2000 εγκαταστάθηκε το ΕΚΑΒ.

Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ

Το κτίριο του παλαιού νοσοκομείου «Χατζηκώστα» χαρακτηρίστηκε έργο τέχνης από το υπουργείο Πολιτισμού το 1981. Σύμφωνα με τη σχετική υπουργική απόφαση, το κτίριο παρουσιάζει ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον με τη λιτή και συμμετρική διάρθρωση των όψεων και έχει αξιόλογα επιμέρους μορφολογικά στοιχεία, όπως είναι τα περίτεχνα μεταλλικά κιγκλιδώματα, τα μεταλλικά στέγαστρα, η ξύλινη νεοκλασική πόρτα της κυρίας εισόδου και οι παραστάδες στις ακμές του κτιρίου…

Ο αρχιτέκτονας του διόροφου αυτού νεοκλασικού τύπου κτιρίου παραμένει άγνωστος.