Βιμ Μέρτενς:Μια μικρή, καλοκαιρινή μουσική στη Νικόπολη

O Βιμ Μέρτενς είναι ένας δημιουργός αναφοράς για το σύγχρονο πολιτισμό. Υπό αυτή τη συνθήκη, κάθε παρουσία του στο κοινό είναι σημαντική, ειδικά όταν συνοδεύεται από τους όρους της σαββατιάτικης συναυλίας στο ωδείο του Αυγούστου, στην αρχαία Νικόπολη. «Σπάζοντας» τη συναυλία σε τρία κομμάτια, θα μπορούσαμε να πούμε ότι στο τέλος, οι περισσότεροι έφυγαν με θετική εντύπωση, ανάλογα με την αιτία που τους οδήγησε εκεί.

Το πρώτο κομμάτι, είναι το μουσικό. Ο Μέρτενς παρουσίασε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το Dust of truths, το καταληκτικό έργο της τριλογίας  που ξεκίνησε με το Charaktersketch και συνεχίστηκε με το What are we, locks, to do?. Ο συμβολισμός ενισχύθηκε από το γεγονός ότι το Dust of truths είναι εμπνευσμένο από τη ναυμαχία του Ακτίου, για τη νικηφόρα έκβαση της οποίας ο Οκταβιανός Αύγουστος έχτισε το μνημείο. Η συναυλία ξεκίνησε με τα 11 κομμάτια του δύσκολου concept δίσκου. Δύσκολου, γιατί το έργο στηρίζεται στο βιολί και όχι π.χ. στο πιάνο που «γεφυρώνει» πιο εύκολα το χάσμα από τον avant garde ενίοτε μινιμαλισμό του Μέρτενς, μέχρι το κοινό. Ο Μέρτενς, γενικά στην τελευταία του τριλογία δεν είναι πια «πούρος μινιμαλιστής», χωρίς να σημαίνει κάτι ιδιαίτερο αυτό για έναν καλλιτέχνη με περίπου 60 δίσκους στο ενεργητικό του. Από την εποχή του Struggle for Pleasure και του Maximizing the Audience που έγραψε για θεατρικό του Γιαν Φαμπρ (αυτόν που διώξαμε κακήν κακώς γιατί δεν ταίριαζε με την υποκριτική μας θέση για τις τέχνες), έχουν αλλάξει πολλά, αλλά ο Μέρτενς παραμένει συνθέτης που δεν αρκείται στο παρόν και το μουσικό δεδομένο, αλλά κοιτάει μπροστά, αλλάζοντας τους όρους της δημιουργίας. Το δεύτερο μέρος ήταν σαφώς πιο «φιλικό» προς το κοινό, με συνθέσεις που ήταν σχετικά γνωστότερες. Επίσης, η σκηνική παρουσία του Μέρτενς ήταν αξιαγάπητη, με τις ευχαριστίες που θύμισαν… «πανηγυρισμό Μήτρογλου» προς το κοινό και τις συνεχείς παροτρύνσεις για αποθέωση του (τρομερού) κουαρτέτου.

Το δεύτερο κομμάτι, είναι το «πακέτο» της εκδήλωσης και οι αναπόφευκτες συγκρίσεις. Ο Μέρτενς, το Σάββατο το βράδυ, ήταν κυρίως ο «διεθνούς φήμης συνθέτης που έγραψε κάτι για την περιοχή μας», σε ένα εκπληκτικά διατηρημένο και αναστυλωμένο μνημείο. Αν επιχειρήσουμε μια σύγκριση με την πρόσφατη παράσταση της «Μήδειας» στη Δωδώνη που μοιράζεται κάποια χαρακτηριστικά, σε ό,τι αφορά το μνημείο, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η συναυλία του Μέρτενς ήταν μια σαφώς «ενηλικιωμένη» παραγωγή, έναντι του βρεφικού σταδίου που βρίσκεται ακόμα η διαχείριση της αρχαίας Δωδώνης. Η Νικόπολη ως μνημείο, στάθηκε τυχερή σε ένα βαθμό γιατί αντιεμετώπισε μικρότερη πίεση από την τοπική κοινωνία για να δημιουργηθεί «πόλος έλξης» και έτσι, το μνημείο κινδύνευσε πολύ λιγότερο μέχρι να παραδοθεί στο κοινό. Επίσης, μερικές τέτοιες εκδηλώσεις υπενθυμίζουν τι ακριβώς χάθηκε όταν η τοπική ηγεσία των Ιωαννίνων αποφάσισε να ματαιώσει το φεστιβάλ τζαζ πριν από 15 χρόνια και να πάει να δει μπαράζ του ΠΑΣ στον Πύργο: χάθηκε βασικά η οικοδόμηση σχέσεων και η απόκτηση εμπειρίας για να γίνονται γεγονότα που ξεπερνούν το όριο της «μαζικής συναυλίας» που μας έρχεται έτοιμη…

Το τρίτο κομμάτι είναι το κοινό. Είπαμε και παραπάνω ότι ο Μέρτενς ούτε «εύκολος» είναι, ούτε χαρίζεται. Χτες, πέρασε πολλή ώρα μέχρι να γίνει αντιληπτό ότι όταν τραγουδάει, δεν χρησιμοποιεί κοινές λέξεις, αλλά μια «προσωπική γλώσσα». Κοινώς, λέει τα δικά του, σε κόντρα τενόρο φωνή. Όχι ακριβώς ό,τι πιο mainstream δηλαδή, ειδικά τη στιγμή που δεν έχουν μεγαλώσει όλοι ακούγοντας Στοκχάουζεν και Ξενάκη. Ωστόσο, με ένα μαγικό τρόπο που προσδιορίζει το καλλιτεχνικό του μέγεθος, δεν είναι απόμακρος. Το κοινό το εκτιμάει αυτό και γι αυτό γέμισε το ωδείο, έστω και αν ένα 15% περίπου έφυγε στο διάλλειμα, ενώ πάρα πολλοί αποχώρησαν πριν το τελευταίο κομμάτι νομίζοντας ότι η συναυλία τελείωσε στη δεύτερη αποχώρηση του ensemble και προφανώς, χωρίς να γνωρίζουν τον «άγραφο νόμο του μπιζαρίσματος» ή αλλιώς, το encore. Το όλο «πακέτο» όμως, ένας μεγάλος δημιουργός σε έναν υποβλητικό, ιστορικό χώρο, με μια σωστά οργανωμένη παραγωγή, μας κάνει καλύτερους και καλύτερες ως κοινό, ακόμα και αν αυτή η μουσική δεν είναι ακριβώς το στυλ μας…