«Μήδεια»: μια σκοτεινή μάχη παθών και μερικές υποσημειώσεις

Από τη «μίμηση πράξεως σπουδαίας και τελείας» μέχρι σήμερα, το θέατρο, ως λαϊκό θέαμα, δοκιμάζεται πολύ συχνά με τους συμβολισμούς και τους πειραματισμούς.

Η «Μήδεια» της Μαριάννας Κάλμπαρη, που έκανε πρεμιέρα χτες παίζεται και απόψε, στο αρχαίο θέατρο της Δωδώνης, είναι μια παράσταση που ικανοποιεί τις περισσότερες από τις ανάγκες του κοινού, αλλά και του δημιουργού-διασκευαστή της. 

Η τραγωδία του Ευριπίδη που ανεβάζουν το ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων και το Θέατρο Τέχνης «Κάρολος Κουν», είναι ένα έργο που πατάει τόσο στο διπλό μύθο της Μήδειας, της θεράπαινας και της μάγισσας-παιδοκτόνου, όσο και στα σημερινά δεδομένα, ως «ξενόφερτη» και πηγή κακών και ασέβειας, εν μέσω προσφυγικής κρίσης.

Σε μια κοινωνία που το πολιτικά ορθό βασιλεύει, θα μπορούσε να ανοίξει μια μεγάλη συζήτηση για το ρόλο που αποδίδει στις γυναίκες ο Ευριπίδης, αλλά έτσι και αλλιώς, η «Μήδεια» είναι το όχημα του δημιουργού για να αναδείξει εσωτερικές συγκρούσεις πρωτόγνωρες, ως δημόσια αναπαράσταση, την εποχή που γράφτηκε το έργο. Ο δε Έρωτας, ως υποκινητής των παθών και βασανιστής ψυχών που ζητάνε εξιλέωση και λύτρωση, είναι στην πρώτη γραμμή του αιτίου, χωρίς όμως να «πνίγει» τους υπόλοιπους συμβολισμούς.

ΤΑ ΠΑΡΑΤΡΑΓΟΥΔΑ

Η παράσταση του Θεάτρου Τέχνης είναι καλή. Με όλα τα ζητήματα της πρεμιέρας (άλλο ένα σημαντικό δεδομένο για το αρχαίο θέατρο της Δωδώνης) και με τα μικρά «παρατράγουδα» που συνέβησαν χτες, το τελικό αποτέλεσμα είναι θετικό, σε μια ισορροπία που την υπηρετούν η σκηνοθεσία της Μ. Κάλμπαρη, η εξαιρετική ερμηνεία της Θεοδώρας Τζήμου, η καλή της Μαρίας Ναυπλιώτου, η εντελώς υπερβατική μουσική υπόκρουση του Παναγιώτη Καλαντζόπουλου και των μουσικών που έπαιζαν ως κομμάτι του κυκλικού χορού (που χωρίς αυτή το αποτέλεσμα δεν θα ήταν το ίδιο καλό) και ο καταπληκτικός φωτισμός της Στέλλας Κάλτσου.

Στον αντίποδα, κινήθηκε ο Ιάσωνας, συν κάποια κινησιολογικά κυρίως στοιχεία του alter ego της Μήδειας και κάποια «αδιάφορα» περάσματα από τη σκηνή. Επίσης, το κείμενο της μετάφρασης του Γιώργου Χειμωνά, είναι η απόδειξη ότι οποιαδήποτε γλώσσα μπορεί στα κατάλληλα χέρια να γίνει δημιουργική και μεγαλοπρεπής, χωρίς να χρειάζεται φτηνά και ψεύτικα τεχνάσματα τύπου «πέντε λέξεις μόνο με φωνήεντα» και ανοησίες για τη νοητική σημασία του τελικού ν, για να αποδείξει τη δύναμή της.

Οι κορυφώσεις της παράστασης αναδείχθηκαν σωστά από το συνδυασμό της απαγγελίας αρχαίου κειμένου και κάπως υπερβολικά από την … φαουστικού τύπου ανάδειξη της Μήδειας ως νικήτριας σε μια σκοτεινή μάχη παθών.

Τα περισσότερα προβλήματα, δεν είχαν σχέση με την παράσταση καθαυτή, αλλά με τη διοργάνωση. Το αρχαίο θέατρο της Δωδώνης δεν είναι ακόμα έτοιμο να υποστηρίξει μεγάλα κοινά, παρότι είναι προφανές ότι μια παράσταση εκεί αποκτά «μαγικά» χαρακτηριστικά.

Η είσοδος του θιάσου, αλλά και η «γεωμετρία» της παράστασης, να πέφτουν δηλαδή οι σκιές της σε ορατό σημείο, πίσω από τη σκηνή, δεν ήταν καθόλου τυχαίες επιλογές. Τις χάλασε εν μέρει όμως το άνοιγμα ενός ακόμα διαζώματος, γιατί παρά το γεγονός ότι οι δύο παραστάσεις ήταν sold out από το απόγευμα, τελικά χτες δόθηκαν άλλα 100 περίπου εισιτήρια.

Τόσο το υπουργείο Πολιτισμού όμως, όσο οι και οι «παροικούντες» (Δήμοι, ΔΗΠΕΘΙ κ.λπ) θα πρέπει να σκεφτούν πολύ σοβαρά την επόμενη φορά ότι μια παράσταση δεν είναι απλώς οι χαιρετούρες με τους επίσημους, ούτε ο ισχυρότατος συμβολισμός του αρχαίου θεάτρου της Δωδώνης και της επαναλειτουργίας του, αλλά και η λειτουργικότητά της: πόσοι θα κάτσουν, πού θα κάτσουν, εάν υπάρχουν σωστές προσβάσεις και τι θα γίνει σε στιγμές απώλειας ψυχραιμίας, όπως συνέβη σε δύο-τρία σημεία της παράστασης. 

Στο τρίτο, κοντά στην κορύφωση, άναψαν τα φώτα της πλατείας γιατί το κοινό ανησύχησε από  ζωύφια. Πάντως, φίδια δεν υπάρχουν στο χώρο του θεάτρου και με ένα εντομοαπωθητικό, το πρόβλημα λύνεται. Θα έπρεπε όμως να μην φτάνει εκεί η κατάσταση…

Για την ιστορία και μόνο, στη χτεσινή πρεμιέρα παρέστησαν αρκετοί επίσημοι, με βασικές τις υπουργούς Λυδία Κονιόρδου («Μήδεια» και η ίδια πριν από μια δεκαετία περίπου) και Όλγα Γεροβασίλη, βουλευτές, δημάρχους κ.λπ.  

Η "Μήδεια" ανεβαίνει και απόψε στο αρχαίο θέατρο της Δωδώνης.