Λούρος: οι περιβαλλοντικές παραβάσεις, ένα πρόστιμο και οι πλημμύρες

Οι επιθεωρητές περιβάλλοντος του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας έρχονται με την οριστική τους έκθεση ελέγχου να εισηγηθούν την επιβολή προστίμου 181.000 ευρώ στην Περιφέρεια Ηπείρου για την υπόθεση του ποταμού Λούρου, μεταξύ Τερόβου και Κουκλεσίου. Ένα πρόστιμο που αφορά παραβάσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας για τον τρόπο που έγινε ο καθαρισμός της κοίτης του ποταμού.

Πρόκειται για την περίφημη υπόθεση που ξεκίνησε πέρσι τον Νοέμβριο, μετά από καταγγελία του Δήμου Δωδώνης για τις παρεμβάσεις της Περιφέρειας Ηπείρου μέσα στην κοίτη του ποταμού. Παρεμβάσεις που προκάλεσαν διακοπή της ροής των υδάτων σε ένα τμήμα μήκους 10 χλμ., αλλοίωση του φυσικού βιοτόπου και ανατροπή της ισορροπίας του οικοσυστήματος που εκδηλώθηκε με την εμφάνιση μεγάλου αριθμού νεκρών ψαριών.

Οι δικαιολογίες που επικαλέστηκε η περιφερειακή αρχή, και δη ο περιφερειάρχης Ηπείρου, ήταν διάφορες: ανομβρία, έκτακτη ανάγκη, αντιπλημμυρικά έργα, επικλήσεις πολιτών του τύπου «σώστε μας».

Διαβάστε: Το ποτάμι των δικαιολογιών

Από την πρώτη στιγμή οι εκθέσεις του ΟΦΥΠΕΚΑ και των επιθεωρητών περιβάλλοντος ήταν σε βάρος της Περιφέρειας Ηπείρου, με τον κ. Καχριμάνη να κατηγορεί ΟΦΥΠΕΚΑ και επιθεωρητές ότι κάνουν έρευνες «επιδερμικά».

Οι επιθεωρητές περιβάλλοντος στην οριστική τους έκθεση, που κοινοποιήθηκε πριν από λίγες ημέρες σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς (μεταξύ των οποίων η Περιφέρεια Ηπείρου και ο Δήμος Δωδώνης), δεν αποδέχονται τους ισχυρισμούς της Περιφέρειας.

Όπως αναφέρουν, οι εργασίες που έγιναν στον Λούρο, δεν αφορούσαν μόνο την απομάκρυνση φερτών υλικών αλλά και εργασίες διευθέτησης της ροής και σταθεροποίησης των πρανών της κοίτης με ογκόλιθους. Και τέτοιου είδους παρεμβάσεις που συνιστούν έργο αντιπλημμυρικής προστασίας, απαιτούν τεχνική μελέτη και αδειοδότηση, αφού προηγηθεί η οριοθέτηση του ποταμού. Τίποτα από αυτά δεν υπήρχε.

Επιπλέον οι επιθεωρητές κάθε άλλο παρά αποδέχονται τα περί «έκτακτης ανάγκης» που επικαλείται η Περιφέρεια Ηπείρου. Η τελευταία είχε υποστηρίξει ότι δεν χρειαζόταν περιβαλλοντική αδειοδότηση λόγω της κήρυξης της ευρύτερης περιοχής σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης από τον γενικό γραμματέα Πολιτικής Προστασίας. Οι επιθεωρητές όμως αναφέρουν η απόφαση εξαίρεσης από περιβαλλοντική αδειοδότηση αφορούσε άλλες περιοχές, όπως τις εκβολές του Λούρου.

Το ενδιαφέρον στοιχείο της οριστικής έκθεσης, είναι ότι αναδεικνύεται ο τρόπος με τον οποίο γίνονται κάποιες παρεμβάσεις ή έργα από την περιφερειακή αρχή. Χωρίς μελέτες και με πολλές απευθείας αναθέσεις –στη συγκεκριμένη περίπτωση στον ίδιο εργολάβο.

Οι επιθεωρητές δεν αφήνουν ασχολίαστο το γεγονός ότι η ίδια πρακτική καθαρισμού και διευθέτησης του ποταμού Λούρου για λόγους αντιπλημμυρικής προστασίας ακολουθήθηκε και άλλες χρονιές, το 2018 και 2021 –με την Περιφέρεια Ηπείρου να συνεργάζεται με τον ίδιο εργολάβο.

Οπότε ένα εύλογο συμπέρασμα των επιθεωρητών είναι ότι απαιτείται ένα ολοκληρωμένο και ορθολογικό έργο αντιπλημμυρικής προστασίας, κατόπιν έγκρισης των απαιτούμενων μελετών.

Στην οριστική έκθεση υπενθυμίζεται επίσης κάτι σοβαρό: Ότι όλη αυτή η περιοχή, από τη Βουλιάστα μέχρι τον Άγιο Γεώργιο έχει προσδιοριστεί ως Ζώνη Δυνητικά Υψηλού Κινδύνου Πλημμύρας, σύμφωνα με το σχέδιο διαχείρισης κινδύνων πλημύρας στο υδατικό διαμέρισμα Ηπείρου. 

Επομένως, όπως σημειώνεται στην έκθεση, απαιτούνται στοχευμένες δράσεις, βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες, αποτελούμενες από κατασκευαστικά (π.χ. αντιπλημμυρικά έργα) και μη κατασκευαστικά (θέσπιση χωροταξικών μέτρων που αποτρέπουν την εγκατάσταση νέων χρήσεων σε περιοχές πλημμυρικού κινδύνου) μέτρα, και όχι αποσπασματικές επεμβάσεις προσωρινού χαρακτήρα «λόγω εκτάκτου ανάγκης».

Οι επιθεωρητές επισημαίνουν ακόμη ότι παρότι η ροή του ποταμού αποκαταστάθηκε με τις πρώτες βροχοπτώσεις που σημειώθηκαν μετά την παύση των εργασιών, η υποβάθμιση και η περιβαλλοντική ζημία που προκλήθηκαν εξαιτίας αιτίας αυτών δεν άρθηκε. Γι αυτό και προτείνει την παρακολούθηση του υδάτινου συστήματος του Λούρου και την εκπόνηση μελέτης και προγράμματος παρακολούθησης της συνέχειας των ιχθυοδιαδρόμων και της ελάχιστης οικολογικής παροχής του ποταμού Λούρου από τις αρμόδιες υπηρεσίες.

Στην έκθεση αναφέρονται και κάποια διορθωτικά μέτρα όπως η αποκατάσταση της φυσικής παρόχθιας βλάστησης του ποταμού και των ενδιαιτημάτων διαβίωσης της ιχθυοπανίδας.

Η οριστική έκθεση θα διαβιβαστεί στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Ιωαννίνων για τη διερεύνηση τυχόν ποινικών ευθυνών.

*Φωτογραφία από τις παρεμβάσεις της Περιφέρειας Ηπείρου τον Νοέμβριο του 2022