ΚΟΙΝΣΕΠ: Περιμένοντας να καλυφθεί το χαμένο έδαφος

Ένα από τα μεγαλύτερα, υποτίθεται, στοιχήματα της πιο πρόσφατης κρισιακής περιόδου του καπιταλισμού, είναι η «κοινωνική οικονομία». Η ιδέα του «συνεταιρίζεσθαι» δηλαδή, νομοθετημένη έτσι ώστε θεωρητικά, να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας, να εξασφαλίσει ένα εισόδημα και να προάγει κάποιους τομείς της επιχειρηματικότητας. Φυσικά, όλα αυτά σε συνθήκες άγριου ανταγωνισμού και καπιταλιστικών όρων ανάπτυξης, μόνο εύκολα και «ταιριαστά» δεν είναι. Ωστόσο, είναι μέρος της οικονομικής πολιτικής της ΕΕ, με καθορισμένους στόχους.

Στην ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου υπάρχουν πάνω από 10 ενεργοί φορείς του τομέα της Κοινωνικής Οικονομίας, ενώ στα Γιάννενα λειτουργεί και ένα από τα 13 Κέντρα Στήριξης Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας για ΚΟΙΝΣΕΠ, με επιδοτούμενη δραστηριότητα.

Η κατάσταση για τους φορείς κοινωνικής οικονομίας παραμένει πάντως αρκετά «θολή» και οι όροι λειτουργίας τους δεν διαφέρουν και πολύ από τις υπόλοιπες επιχειρήσεις. Με εξαίρεση της απαλλαγής από το τέλος επιτηδεύματος και της μη υποχρεωτικής για τις περισσότερες επιχειρηματικές μορφές, εγγραφής στο ΓΕΜΗ, όλα τα υπόλοιπα ισχύουν αυτούσια. Εν ολίγοις, οι ΚΟΙΝΣΕΠ πληρώνουν ακριβώς τα ίδια ποσοστά φόρων, εισφορών κ.λπ. με τις υπόλοιπες επιχειρήσεις.

Οι ΚΟΙΝΣΕΠ, οι οποίες συστάθηκαν με το νόμο 4019 του 2011 (επί υπουργίας Λούκας Κατσέλη) και επανακαθορίστηκε το πλαίσιό τους με το νόμο 4430 του 2016 (επί υπουργίας Έφης Αχτσιόγλου), και γενικότερα, η κοινωνική οικονομία, δεν βρίσκονται στις προτεραιότητες της νέας κυβέρνησης. Αυτό φάνηκε τουλάχιστον από τις πρώτες δηλώσεις και κατευθυντήριες γραμμές που έδωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στους υπουργούς του.

Υπάρχει λόγος ανησυχίας για τις κοινωνικές επιχειρήσεις; Μάλλον όχι, καθώς η «γραμμή» της ΕΕ δεν έχει να κάνει με την κατά καιρούς κυβερνητική διάθεση, αλλά στοχεύει σε μια ικανή κάλυψη της επιχειρηματικής δραστηριότητας από τους φορείς κοινωνικής οικονομίας, σε σύντομο χρονικό ορίζοντα.

Από την άλλη όμως, οι ελληνικές κυβερνήσεις έχουν δείξει κατά καιρούς αδιαφορία σε τέτοιου είδους «στοχεύσεις». Η προηγούμενη κυβέρνηση δεν ασχολήθηκε πολύ σχολαστικά με τον τομέα, με περιπτώσεις όπως η υφυπουργός Ράνια Αντωνοπούλου που μάλλον δεν είχε ιδιαίτερη επαφή με την καθημερινότητα των ΚΟΙΝΣΕΠ.

Στον απολογισμό που έκανε η ειδική γραμματεία ΚΑΛΟ πριν από μερικές μέρες, υπήρξε η παραδοχή της καθυστέρησης των χρηματοδοτικών προγραμμάτων, προκειμένου να εναρμονιστούν οι απαιτήσεις με τις προδιαγραφές της ΕΕ.

Επίσης, το κανονιστικό πλαίσιο δεν είναι ακόμα πλήρες και αρκετά πράγματα που προβλέπονται, επί της ουσίας… δεν είναι υποχρεωτικά.

Κάπως έτσι, οι φορείς κοινωνικής οικονομίας ζούνε παράλληλες πραγματικότητες: Από τη μια, αυτή του «κοινωνικού συνεταιριστικού» πλαισίου που είναι εξαιρετικά αδύναμο ακόμα, αλλά δίνει τη δυνατότητα εργασίας σε αρκετό κόσμο. Από την άλλη, τον κόσμο της φορολογίας και των συνθηκών της αγοράς, όπου αντιμετωπίζουν τα ίδια ακριβώς προβλήματα με όλες τις υπόλοιπες επιχειρήσεις.

Τι θα κάνει λοιπόν η νέα κυβέρνηση με την κοινωνική οικονομία; Είναι ένα ερώτημα που απαιτεί απαντήσεις, όχι προβαλλόμενο από κάποια «ειδική ομάδα», αλλά από ένα ικανό κομμάτι της αγοράς. Απόψεις πάντως που εκφράστηκαν από  νεοφιλελεύθερα fora πρόσφατα, όπως για παράδειγμα ότι «οι ΚΟΙΝΣΕΠ δεν είναι κανονικές επιχειρήσεις», μαρτυρούν άγνοια νομοθεσίας και πραγματικότητας και ίσως, μια επικίνδυνη τάση…