Το καλό παράδειγμα της Κόνιτσας

Το Κέντρο Παιδικής Μέριμνας Κόνιτσας φιλοξενεί εδώ και τρεις μήνες 175 πρόσφυγες, από τους οποίους οι μισοί είναι παιδιά. Είναι το μόνο κέντρο φιλοξενίας στη χώρα που δεν τελεί υπό την «αιγίδα» του υπουργείου Εθνικής Άμυνας.

Από την πρώτη στιγμή, η περίπτωση της Κόνιτσας κέρδισε τον χαρακτηρισμό «τοκαλό παράδειγμα», χωρίς αυτό να σημαίνει ότι όλα κυλούν τέλεια. Αν μη τι άλλο, η όλη υπόθεση έρχεται να αποδείξει πως οι κρατικές προνοιακές δομές διαθέτουν την εμπειρία και την ικανότητα να διαχειριστούν, αν υπάρχει η βούληση, το προσφυγικό ζήτημα με τη διασφάλιση του ελάχιστου –τουλάχιστον- ορίου αξιοπρεπούς διαβίωσης. Να θυμίσουμε ότι το Κέντρο Παιδικής Μέριμνας Κόνιτσας για αρκετά χρόνια λειτούργησε ως κέντρο φιλοξενίας ασυνόδευτων ανήλικων Αφγανών. Με μόλις οκτώ μόνιμους υπαλλήλους, η διοίκηση του Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας Ηπείρου έχει καταφέρει να κάνει βήματα για την καλύτερη διαβίωση των προσφύγων, αξιοποιώντας όποια ευκαιρία βρίσκεται μπροστά της. Ένα από τα καλά νέα των τελευταίων ημερών, είναι ότι , μέσω του προγράμματος κοινωφελούς εργασίας του δήμου Κόνιτσας, θα ενισχυθεί με κάποιο προσωπικό για πέντε μήνες. Ο «Τύπος» μίλησε με την πρόεδρο του Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας Ηπείρου Κατερίνα Μιτοπούλου, στην οποία «χρεώνεται» η όλη προσπάθεια που γίνεται στο κέντρο φιλοξενίας προσφύγων.

Το Κέντρο Παιδικής Μέριμνας Κόνιτσας είναι το μόνο στην Ήπειρο που δεν ανήκει στην αρμοδιότητα του υπουργείου Εθνικής Άμυνας. Πώς προέκυψε η λειτουργία του ως κέντρου φιλοξενίας προσφύγων;

Στα τέλη Ιανουαρίου, προχωρήσαμε σε μια διερεύνηση ως υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης για να δούμε ποιες δομές μας μπορούν να συνδράμουν στο προσφυγικό ζήτημα. Ως Κέντρο Κοινωνικής Πρόνοιας Ηπείρου, στο πλαίσιο της επικαιροποίησης των λειτουργιών μας, είχαμε αποφασίσει τη συγχώνευση των Κέντρων Παιδικής Μέριμνας Κόνιτσας και Πωγωνιανής λόγω του μικρού αριθμού παιδιών που φιλοξενούνταν στην Κόνιτσα. Βασικός μου στόχος ήταν να εδρεύει η παιδική μέριμνα σε μια ζωντανή κοινότητα όπως είναι η Κόνιτσα. Ο σχεδιασμός προέβλεπε να γίνει η συγχώνευση τον Μάιο. Προέκυψαν όμως οι ανάγκες για φιλοξενία προσφύγων. Από τη μεριά μου, θεωρούσα ότι το κοινωνικό και πολιτικό στοίχημα ήταν τέτοιο που δεν άφηνε περιθώρια να «ροκανίσουμε» τον χρόνο. Οι συνθήκες ήταν τέτοιες που απαιτούσαν άμεσες και αποφασιστικές λύσεις.

Πώς είδαν οι κάτοικοι της Κόνιτσας τη λειτουργία του κέντρου ως κέντρου φιλοξενίας προσφύγων;

Η μεγάλη πλειοψηφία δεν έχει φέρει καμία αντίρρηση. Το αντίθετο μάλιστα, τους αγκάλιασαν από την πρώτη στιγμή. Όταν πρωτοήρθαν οι πρόσφυγες, οι κάτοικοι μας βοήθησαν με τον εξοπλισμό, με τον καθαρισμό των χώρων. Σήμερα, οι πρόσφυγες βγαίνουν για καφέ, ψωνίζουν, ψαρεύουν στο ποτάμι, εξερευνούν την περιοχή. Οι κάτοικοι τους φιλεύουν στα μαγαζιά. Το κλίμα είναι καλό. Βοηθάει πολύ και το γεγονός ότι το Κέντρο Παιδικής Μέριμνας βρίσκεται μέσα στον οικισμό, δεν είναι αποκομμένο από την κοινωνία.

Οι σχέσεις του Κέντρου με τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις σε ποιο επίπεδο κινούνται;

Καταρχήν, να πω ότι αποτελεί έκπληξη σε πολλούς ότι μια κρατική δομή λειτουργεί καλά. Αν πολλές προνοιακές δομές δεν είχαν κλείσει ή δεν είχαν απαξιωθεί, θα μπορούσαν να συνεισφέρουν σήμερα. Όσον αφορά τη συνεργασία με τις ΜΚΟ, αυτό που επιδιώκω είναι να κατανοήσουν ότι καλούνται να ικανοποιήσουν τις ανάγκες του προσφυγικού πληθυσμού στην Ελλάδα κι όχι σε τρίτες χώρες. Αυτή τη στιγμή, συνεργαζόμαστε με την Oxfam για τη σίτιση αλλά και για την αποκατάσταση κάποιων χώρων στο κτίριο. Θα υπογράψουμε επίσης ένα μνημόνιο κατανόησης και με άλλη ΜΚΟ για δράσεις όπως ψυχολογική στήριξη των προσφύγων.

Με την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη τι γίνεται;

Με βάση τον κανονισμό λειτουργίας του Κέντρου, δεν υπήρχε θέση υπηρετούντος γιατρού. Αντιμετωπίζουμε τα όποια θέματα μέσω του κέντρου υγείας ή του ΕΚΑΒ. Έχουμε δύο περιστατικά που πρέπει να πηγαίνουν στα Γιάννενα: μία έγκυο γυναίκα και έναν Σύρο που κάνει αιμοκάθαρση. Για την ενίσχυση της υγειονομικής κάλυψης, έχουμε επαφές με τους «Γιατρούς του Κόσμου» οι οποίοι με κινητό κλιμάκιο θα επισκέπτονται την περιοχή δύο φορές την εβδομάδα.

Η αυτοοργάνωση προχωράει;

Είναι ένα μεγάλο ζητούμενο. Από την πρώτη ημέρα που ήρθαν οι πρόσφυγες, φτιάξαμε ένα πρόγραμμα στα αραβικά (σ.σ. υπάρχει εθελοντής διερμηνέας στην Κόνιτσα) για την επιμέλεια των προσωπικών τους χώρων και της τραπεζαρίας από τους ίδιους. Δεν υπήρξε όμως ανταπόκριση. Θεωρούσαν ότι η παραμονή τους θα ήταν σύντομη. Τα πράγματα έχουν πια αλλάξει. Η αλήθεια είναι ότι είναι μια διαδικασία που θέλει χρόνο και δουλειά λόγω και της ψυχολογίας των προσφύγων. Σιγά σιγά αρχίζουν όμως να βρίσκουν τους ρυθμούς τους.

Υπάρχει η σκέψη για αξιοποίηση των υπόλοιπων δομών πρόνοιας;

Στους Φιλιάτες, το κέντρο έχει μεγάλη πληρότητα σε παιδιά καθώς οι κοινωνικές ανάγκες είναι πια αυξημένες. Για το Κέντρο Παιδικής Μέριμνας (το πρώην Θηλέων) στα Γιάννενα είχαμε συζητήσει με την υπουργό ότι μπορεί να συνδράμει στην περίπτωση ασυνόδευτων παιδιών ή ευάλωτων ομάδων όπως μόνες μητέρες με ανήλικα παιδιά. Στην Κόνιτσα, έχουμε μητέρες με ανήλικα παιδιά αλλά αρνούνται να μετακινηθούν. Η ίδια άρνηση υπάρχει και από ανθρώπους με χρόνια σοβαρά νοσήματα, στους οποίους προτείναμε να πάνε στο ίδρυμα «Νεομάρτυς Γεώργιος». Προτιμούν να βρίσκονται μαζί με τους άλλους. Θέλουν να είναι όλοι μαζί για να μη χαθούν. Είναι μια ανάγκη τους.

Με την εμπειρία που έχετε αποκτήσει πια, ποια εκτιμάται ότι είναι η πιο ανθρώπινη λύση για τη φιλοξενία των προσφύγων;

Θα πρέπει να μιλάμε πια για πολλές, μικρές και διάσπαρτες μονάδες μέσα σε αστικούς ιστούς. Γιατί μια μονάδα, όσο αξιοπρεπή διαβίωση και αν προσφέρει, αν είναι απομακρυσμένη από την κοινότητα, δεν θα αποφύγει την γκετοποίηση.

​