Habibi.Works, μια ανοιχτή κοινότητα με προσδοκίες

Απέναντι από το κέντρο υποδοχής προσφύγων Κατσικά, ένας πρώην βιοτεχνικός χώρος έχει πάρει μια άλλη μορφή. Εκεί από τον Αύγουστο του 2016, λίγους μήνες μετά την άφιξη των πρώτων προσφύγων στα Γιάννενα, μέσα από τη μη κυβερνητική οργάνωση Soup & Socks, δημιουργήθηκε το πρότζεκτ Habibi.Works. 

Μια ομάδα νέων ανθρώπων από διάφορες χώρες, κυρίως από τη Γερμανία, με τις αρχές της αλληλεγγύης να βρίσκονται σε προτεραιότητα, αφοσιώθηκε στη δημιουργία ανοιχτών εργαστηρίων που συνδυάζουν τη γνώση και την κοινότητα. Δυόμισι χρόνια μετά, το Habibi.Works συνεχίζει τη διαδρομή του και αποτελεί πια ένα σημείο αναφοράς για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες. Θα ήθελε να αποτελεί όμως και ένα σημείο αναφοράς και για τον ντόπιο πληθυσμό, καθώς η φιλοσοφία του όλου πρότζεκτ στηρίζεται στη διασύνδεση ανθρώπων και κοινοτήτων… Μια δύσκολη πρόκληση, με τους υπεύθυνους του Habibi.Works να αναγνωρίζουν και τα λάθη που έχουν γίνει από τη δική τους πλευρά.

Είναι μεσημέρι της Τρίτης. Πενήντα περίπου άνθρωποι μόλις έχουν τελειώσει το μεσημεριανό τους φαγητό. Όλα δουλεύουν ρολόι. Οι κανόνες είναι σαφείς. Ο καθένας αναλαμβάνει τις ευθύνες του. Μέσα σε σύντομο χρόνο, η κουζίνα είναι πεντακάθαρη και όλα στη θέση τους. Έτοιμα για την επόμενη μέρα. Η κοινοτική κουζίνα είναι ο «πυρήνας» της συνύπαρξης ανθρώπων με διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο.

Ο πρώην αυτός μεγάλος βιοτεχνικός χώρος έχει διαμορφωθεί κατάλληλα για την ανάπτυξη εργαστηρίων και χώρων απασχόλησης. «Εδώ οι άνθρωποι είναι ενεργοί, όχι παθητικοί. Εδώ μπορούν να μάθουν ή να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους τις οποίες θα χρειαστούν αύριο-μεθαύριο όταν βγουν στην αγορά εργασίας. Επιπλέον, η ενασχόλησή τους στα εργαστήρια έχει επίδραση και στην ψυχική τους υγεία. Εδώ δεν νιώθουν πρόσφυγες» αναφέρει στον «Τύπο Ιωαννίνων» η 28χρονη Mimi Habig από τη Γερμανία, υπεύθυνη του Habibi.Works. Το πιο «δυνατό» εργαστήριο είναι το εργαστήριο ξυλουργικής. 

Έξι πρόσφυγες από τη Συρία, γυναίκες και άντρες, κάνουν σήμερα μάθημα με τον Ηλία Τολιάδη. Ο Ηλίας Τολιάδης είναι από το Βόιο Κοζάνης και είναι ζωγράφος. Είναι ο επίσημος προσκεκλημένος του Habibi.Works για μια εβδομάδα, στο πλαίσιο ενός νέου εγχειρήματος της κοινότητας να έρθει σε επαφή με δημιουργούς ανά τον κόσμο. Αν και ζωγράφος, ο Ηλίας μαθαίνει στους πρόσφυγες ξυλουργική και συγκεκριμένα πώς να φτιάξουν σκαμνιά με άχρηστες παλέτες. Η απόφασή του αυτή, όπως μας εξηγεί, συνδέεται με ένα δικό του βίωμα, όταν είχε πάει στον Καναδά για σπουδές. «Η όλη διαδικασία είναι ωραία, είναι δημιουργική, είναι παιχνιδιάρικη. Οι άνθρωποι εδώ μπορούν να φτιάξουν κάτι που χρειάζονται ή τους αρέσει και να το πάρουν μαζί τους. Η δημιουργία είναι χαρά. Κι αυτό είναι πολύ σημαντικό» μας λέει. Ο Ηλίας είχε έρθει για πρώτη φορά σε επαφή με το Habibi.Works τον Οκτώβριο, κατά την Μπιενάλε Δυτικών Βαλκανίων, και αποφάσισε να επιστρέψει.

Δεν είναι όμως μόνο το εργαστήρι ξυλουργικής. Υπάρχουν εργαστήρια μεταλλικών κατασκευών, τέχνης και δημιουργικότητας, media. Ιδιαίτερη έχει σημασία για τις γυναίκες-πρόσφυγες ιδίως έχει ένας χώρος ομορφιάς και περιποίησης, που έχει δημιουργηθεί. «Στο κέντρο του Κατσικά δεν υπάρχει ειδικός χώρος για τις γυναίκες όπου να μπορούν να βγάλουν τις μαντίλες τους για κάποιες ώρες και να χαλαρώσουν» μας εξηγεί η Μimi.

Κινητικότητα δεν υπάρχει μόνο στα εργαστήρια, αλλά και στους κοινόχρηστους χώρους. Μουσική, πινγκ πονγκ, παιχνίδια, μπάσκετ: οτιδήποτε αποτελεί ένα διάλειμμα από  τη ρουτίνα του κέντρου υποδοχής. Η Mimi μάς λέει ότι το Habibi.Works είναι ένα πρότζεκτ που στηρίζεται σε ανεξάρτητες, μικρές δωρεές. Γι’ αυτό και τα μέλη της ομάδας δεν πληρώνονταν για αρκετό καιρό, ενώ διάφοροι ειδικοί παρείχαν δωρεάν τις υπηρεσίες τους. «Ως μια μη κυβερνητική οργάνωση έχουμε μια ανεξαρτησία, αλλά δεν έχουμε οικονομική σταθερότητα» αναφέρει. Σκοπός του Habibi.Works είναι να γίνει οικονομικά βιώσιμο, προκειμένου να γίνει εφικτή και η πρόσληψη προσωπικού από την Ελλάδα. «Δεν περιμένουμε από κάποιον να παρατήσει τα πάντα και να έρθει εδώ. Το Habibi.Works πρέπει να περάσει κάποια στιγμή στα χέρια των ντόπιων» τονίζει.

Η Μimi εκτιμά ότι το όλο πρότζεκτ είναι «μια ιδέα που ο κόσμος δεν έχει συνηθίσει. Δεν έχει συνηθίσει να πηγαίνει σε έναν χώρο και όλα να είναι κοινά. Αυτό δημιούργησε μια καχυποψία εκ μέρους του ντόπιου πληθυσμού. Φταίει και το γεγονός ότι δεν μιλάμε ελληνικά, καθώς από την αρχή είχαμε επικεντρώσει σε άλλες γλώσσες. Ελπίζουμε  να αλλάξει αυτό. Γι’ αυτό και απευθύνουμε ανοιχτή πρόσκληση σε όλους». Στα εργαστήρια μπορούν να συμμετάσχουν και Έλληνες οι οποίοι θέλουν να μάθουν ή να αναπτύξουν δεξιότητες.

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής μας, νέοι κυρίως άνθρωποι που μένουν στα κοντέινερ του κέντρου υποδοχής προσφύγων του Κατσικά πηγαινοέρχονται στο Habibi.Works. Είναι από τις βασικές διαδρομές που κάνουν καθημερινά. Στο κέντρο υποδοχής, ο αριθμός των προσφύγων και των μεταναστών ανέρχεται σε 900. Ένα μεγάλο χωριό, το οποίο ακόμη δεν έχει διοίκηση. Ναι μεν τη διαχείριση του κέντρου έχει η μη κυβερνητική οργάνωση ASB, αλλά διοίκηση μέσα στο κέντρο δεν υπάρχει. Κάτι που προκαλεί αρκετά προβλήματα και κυρίως δεν εμπεδώνει το αίσθημα ασφάλειας σε όσους φιλοξενούνται στο κέντρο…