Η περιπέτεια μιας κλεμμένης εικόνας

Τον Σεπτέμβριο του 2005, 12 εικόνες από το δωδεκάορτο του τέμπλου της Ιεράς Μονής της Κοίμησης της Θεοτόκου Βισοκού στον Καλουτά, στο Κεντρικό Ζαγόρι Ιωαννίνων, «εξαφανίστηκαν».

Στις 31 Ιουλίου, μία από τις εικόνες αυτές, του 19^ου αιώνα, με παράσταση τη Βάπτιση του Χριστού, επέστρεψε στην Ελλάδα. Τον Ιούνιο του 2017, η εικόνα είχε εντοπιστεί από αρχαιολόγο της Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών του υπουργείου Πολιτισμού, να πωλείται σε γκαλερί του Λονδίνου. Μετά από κινητοποίηση των υπηρεσιών και με τη συνδρομή της Πρεσβείας της Ελλάδας στο Λονδίνο, η εικόνα αποσύρθηκε από τον κατάλογο των προς πώληση έργων.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού, η Μητροπολιτική Αστυνομία του Λονδίνου έδωσε εντολή στην γκαλερί να κρατήσει το έργο, με μεσεγγύηση, μέχρι να ολοκληρωθούν οι έρευνες και να αποδειχτεί η ταύτισή της με την κλεμμένη εικόνα από το μοναστήρι της Ηπείρου.

Καταλυτική για την ταύτιση υπήρξε η φωτογραφία της πίσω όψης της εικόνας, όπως είχε αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της γκαλερί. Αποκαλυπτόταν ότι ο φορέας της εικόνας της Βάπτισης είναι σε δεύτερη χρήση. Η πίσω όψη φέρει απολεπισμένες παραστάσεις αγίων, σε διάχωρα, τα οποία παραπέμπουν σε τμήμα επιστυλίου τέμπλου.

Η σχετική έρευνα απέδειξε ότι η εικόνα της Βάπτισης είναι ζωγραφισμένη στον ίδιο τεμαχισμένο φορέα που χρησιμοποιήθηκε για τη δημιουργία άλλων δύο εικόνων, οι οποίες είχαν κλαπεί από το ίδιο μνημείο. Η μία εντοπίσθηκε σε άλλη γκαλερί στο Λονδίνο και επαναπατρίσθηκε στις 13 Απριλίου 2011, ενώ η δεύτερη ανακτήθηκε κατόπιν κατάσχεσης εντός ελληνικού εδάφους. Η πίσω όψη τους αποτελεί συνέχεια αυτής της εικόνας της Βάπτισης.

«Ο επαναπατρισμός ενός ακόμη κλεμμένου εκκλησιαστικού κειμηλίου από την περιοχή της Ηπείρου, τα μνημεία της οποίας επλήγησαν ιδιαιτέρως κατά την τελευταία εικοσιπενταετία από οργανωμένα κυκλώματα που δρούσαν στην περιοχή, αποτελεί έναν ακόμη κρίκο σε μια αλυσίδα επαναπατρισμών που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια. Ειδικότερα, 21 εικόνες εντοπίστηκαν, διεκδικήθηκαν και επαναπατρίστηκαν από το 2009 ως σήμερα» τονίζεται.

Επισημαίνεται δε ότι εκκρεμεί η διεκδίκηση δύο δεσποτικών εικόνων από την Ιερά Μονή Κοίμησης της Θεοτόκου, στο Μακρίνο Ανατολικού Ζαγορίου, οι οποίες εντοπίστηκαν τον Απρίλιο του 2020 να πωλούνται από οίκο δημοπρασιών, στη Γερμανία. Οι αρμόδιες ελληνικές αρχές έχουν προβεί σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για τη διεκδίκηση και τον επαναπατρισμό τους.