Η κόκκινη Πρωτομαγιά της Καισαριανής και η Ήπειρος

Πρώτη του μήνα Μάη, το 1944, 200 κομμουνιστές, μέλη του ΕΑΜ, αντιστασιακοί, αρχειομαρξιστές, θα εκτελεστούν από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής και τους έλληνες συνεργάτες τους, ως αντίποινα για την εκτέλεση του υποστράτηγου Φραντς Κρεχ στην περιοχή των Μολάων Λακωνίας, τέσσερις μέρες πριν.

Ο ΕΛΑΣ χτύπησε τη συνοδεία του Κρεχ με τη διμοιρία του 8ου Συντάγματος, υπό τον ανθυπολοχαγό Μανώλη Σταθάκη.

Από τους 200 κρατούμενους, οι 170 ήταν φυλακισμένοι της Ακροναυπλίας, τους οποίους πρακτικά το καθεστώς Μεταξά παρέδωσε στους ναζί, στην Κατοχή. Επίσης, υπήρχαν και 30 περίπου πρώην εξόριστοι, στην Ανάφη. Στους 200 της Καισαριανής θα πρέπει να προστεθούν πολλαπλοί φόνοι, από έλληνες ταγματασφαλίτες και συνεργάτες των ναζί.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Χέλμουτ Φέλμι, ο γερμανός στρατηγός που ήταν επικεφαλής των δυνάμεων των ναζί στην Ελλάδα και στη Γιουγκοσλαβία, στη «δίκη των αιχμαλώτων» στη Νυρεμβέργη όπου καταδικάστηκε για εγκλήματα πολέμου, ανέφερε ότι 100 ακόμα άτομα εκτελέσθηκαν από τις δυνάμεις του δωσίλογου Παπαδόγγονα, χωρίς γερμανική εντολή μάλιστα. Ο Φέλμι καταδικάστηκε και αφέθηκε τελικά ελεύθερος το 1965, η οικογένεια Παπαδόγγονα ήταν μεταξύ αυτών που κυβέρνησαν αργότερα την Ελλάδα.

Οι 200 εκτελέστηκαν εκείνο το πρωί της 1ης Μαΐου 1944…

Ανάμεσα στους 200 της Καισαριανής, υπήρξαν αρκετοί Ηπειρώτες.

Σύμφωνα με τις αναλυτικές καταγραφές (Κουβάς, 2003 και Φλούντζης 2001), ανάμεσα στους 200, έπεσαν και οι εξής, που κατάγονταν από την Ήπειρο:

• Τάκης Ζάγκας (Άρτα). Ήταν μέλος του ΚΚΕ και της ΟΚΝΕ, εξορίστηκε το 1932 και ένα μήνα πριν την Πρωτομαγιά είχε δραπετεύσει από το Χαϊδάρι, αλλά πιάστηκε και μπήκε στην απομόνωση.
• Λάμπρος Καράγιωργος (Θεοδώριανα). Στέλεχος του ΚΚΕ.
• Κώστας Τσίρκας (Πράμαντα). Στέλεχος του ΚΚΕ, συνδικαλιστής, πρόεδρος του συλλόγου των προοδευτικών δασκάλων «Αναγέννησις» και συντάκτης της «Αντιδικτατορικό Μέτωπο». Συνελήφθη από τη δικτατορία Μεταξά τον Μάιο του 1938.
• Δημήτρης Κοσμάς (Μιχαλίτσι). Στέλεχος του ΚΚΕ
• Πάνος Μέκαλης (Γιάννενα). Μέλος του ΚΚΕ. Το 1933 φυλακίζεται στις φυλακές Ακραίου και τον Ιούνιο του 1936, όντας καταζητούμενος επειδή είχε καταδικαστεί από την Ασφάλεια σε 2 χρόνια εξορία, συνελήφθη στη Θεσσαλονίκη και παραπέμφθηκε με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας
• Ηρακλής Μήτσης (Κάτω Ραβένια). Εργάτης, αρχειομαρξιστής, διευθυντής της αρχειομαρξιστικής εφημερίδας «Πάλη των Τάξεων»
• Γιώργος Ροζάνης (Ζίτσα). Μέλος του ΕΑΜ
• Γιάννης Ροζάνης (Ζίτσα). Επονίτης, γιος του προηγούμενου.
• Βασίλης Σταμούλης (Ζίτσα). Τυπογράφος, μέλος του ΚΚΕ, εργαζόταν στον «Ηπειρωτικό Αγώνα» και μετέπειτα, στον Ριζοσπάστη, στην Αθήνα.
• Αλέξανδρος Τσίκας (Γραμμένο) Τσαγκάρης, στέλεχος του ΚΚΕ, συνελήφθη από τη δικτατορία Μεταξά και εξορίστηκε στη Σίφνο.
• Χρήστος Βλαχάκης Εργάτης. Από την Ήπειρο
• Γιώργος  Γκάλγκος (Ζίτσα)
• Κώστας Δήμος (Γιάννενα) Εργάτης
• Νίκος Μανέκας (Ζαγόρι) Μέλος της ΟΚΝΕ και του ΚΚΕ, έζησε κυρίως στη Θεσσαλονίκη. Ήταν υποψήφιος βουλευτής Θεσσαλονίκης στις εκλογές του 1935 με το ΕΜΕΑ και 1936 με το Παλλαϊκό Μέτωπο. Λίγες μέρες μετά τα γεγονότα του Μαΐου του 1936, εξορίστηκε στον Αη Στράτη, δραπέτευσε και το 1939 συνελήφθη ξανά και φυλακίστηκε.
• Βασίλης Οικονόμου (Μεσοβούνι) Τσαγκάρης
• Κώστας Σακκάς (Γιάννενα, αδιευκρ.) Στέλεχος του ΚΚΕ, κουρέας, εξόριστος στον Αη Στράτη.
• Σταύρος Κάππος (Πρέβεζα) Σύμφωνα με τον Κουβά (2003) εκτελέστηκε στο Κούρνοβο

Πηγές: 

Κουβάς. Γ. Σκοπευτήριο Καισαριανής, η ματωμένη καρδιά της Ελλάδας (2003)

Σαραντάκος Ν. "Οι 200 της Καισαριανής"

(φωτό: χαρακτικό του Τάσσου)