#typos151: Από τους βαλκανικούς πολέμους ως τη "ζάχαρη στη βενζίνη"

Το πρότζεκτ #151 του Τύπου Ιωαννίνων, είναι μια αποτύπωση της κοινοβουλευτικής ιστορίας της Ελλάδας σε 151 γεγονότα, ιστορικές περιόδους, εκλογές.

Κάθε μέρα ανεβαίνει και από ένα στα social media του Τύπου:

Στο twitter

Στο instagram

Στο TikTok

Μπορείτε να τα παρακολουθείτε κάθε πρωί, εκεί.

Από τους Βαλκανικούς πολέμους μέχρι τη "ζάχαρη στη βενζίνη" των φορτηγών στον Έβρο

Βαλκανικοί πόλεμοι και «Εθνικός διχασμός»

Στις 8 Αυγούστου 1910, για πρώτη φορά εκλέγεται πρωθυπουργός ο Ελευθέριος Βενιζέλος, κάτι που επαναλαμβάνει στις 11 Μαρτίου 1912 . Ο Βενιζέλος έχει καταφτάσει από την Κρήτη, έχοντας ήδη παίξει κομβικό ρόλο στην επανάσταση του Θερίσου, με την οποία ζητήθηκε για άλλη μια φορά η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα. Το 1912 κάλπες στήνονται και στην Κρήτη, εκλέγονται 69 αντιπρόσωποι, αλλά δεν γίνονται δεκτοί στο ελληνικό κοινοβούλιο, καθώς η Κρήτη παραμένει εκτός Ελλάδας μέχρι τη Συνθήκη του Λονδίνου, το 1913. Νωρίτερα, το 1912, θα ξεσπάσει ο πρώτος Βαλκανικός πόλεμος που θα εμπλέξει τις βαλκανικές χώρες σε μια σειρά εύθραυστων συμμαχιών και αντιπαλοτήτων, στην προσπάθεια αναδιανομής των εδαφών της Οθωμανικής αυτοκρατορίας που παρακμάζει οριστικά πλέον. Ο Α’ Βαλκανικός θα λήξει με τη συνθήκη του Λονδίνου, ο Β’ Βαλκανικός θα σφραγιστεί με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου, όπου η Ελλάδα θα προσαρτήσει εδάφη μέχρι τη συνοριακή γραμμή Μπέλες-Νέστος, αυξάνοντας την έκτασή της από 64.790 σε 108.610 km2 και τον πληθυσμό της από 2.660.000 σε 4.363.000. Ανάμεσα στις νέες κτήσεις, είναι η Ήπειρος και η Θεσσαλονίκη. Στις 6 Δεκεμβρίου 1915 τις εκλογές κερδίζει το κόμμα των Εθνικοφρόνων και ανακόπτεται για λίγο η πολιτική σταδιοδρομία του Βενιζέλου. Αυτός όμως φαντάζει απόλυτα κυρίαρχος στην πολιτική σκηνή της χώρας. Στις 22 Σεπτεμβρίου 1916 ο Βενιζέλος αποβιβάζεται στη Θεσσαλονίκη και σχηματίζει την κυβέρνηση «Εθνικής Άμυνας», διασπώντας και επίσημα το ελληνικό πολιτικό σκηνικό. Ήδη, από το 1914 έχει εγκαινιαστεί η περίοδος που θα χαρακτηριστεί «Εθνικός διχασμός». Η κυβέρνηση της «Εθνικής Άμυνας» στη Θεσσαλονίκη είναι το δεύτερο ελληνικό κράτος που δημιουργείται, ως αποτέλεσμα της διαφωνίας για τη στράτευση της χώρας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Βενιζέλος είχε ταχθεί εξ αρχής στο πλευρό της Αντάντ, παρά τις αντίθετες διαθέσεις του βασιλιά Κωνσταντίνου Α’, ο οποίος επιθυμούσε τη συμμαχία με τις Κεντρικές Δυνάμεις και τη Γερμανία. Άλλωστε, ο ίδιος άνηκε στο γερμανικό δουκικό οίκο των Γλύξμπουργκ.

Ο για τρία χρόνια (1917-1920) βασιλιάς της Ελλάδας Αλέξανδρος, διάδοχος του θρόνου μετά την έκπτωση του πατέρα του, Κωνσταντίνου του Α’, πέθανε από δάγκωμα μακάκου στο βασιλικό κτήμα στο Τατόι. Ο Αλέξανδρος υπέκυψε στη σηψαιμία ένα περίπου μήνα μετά το δάγκωμα του πιθήκου. Το συγκεκριμένο ζωικό είδος επενέβαινε για δεύτερη φορά στην πολιτική ζωή της Ελλάδας, μετά την εποχή Κωλέττη…

Η Μικρασιατική Καταστροφή

Η Μικρασιατική Εκστρατεία, η υλοποίηση της «Μεγάλης ιδέας» της ελληνικής αστικής τάξης, θα εξελιχτεί σε μια άνευ προηγουμένου καταστροφή, τα αποτελέσματα της οποίας θα αλλάξουν οριστικά το πολιτικό σκηνικό εντός των ελληνικών συνόρων. Την 1η Νοεμβρίου 1920 τις εκλογές κερδίζει η Ηνωμένη Αντιπολίτευση, η οποία συνεχίζει την εισβολή στην Τουρκία, φτάνοντας μέχρι τον ποταμό Σαγγάριο, το 1921. Υπό το βάρος του τεράστιου κόστους της εκστρατείας, της σταδιακής αλλαγής στάσης των ξένων δυνάμεων, αλλά και της παράλογης συνέχισης της εκστρατείας, ο ελληνικός στρατός κατέρρευσε και τράπηκε σε φυγή, υφιστάμενος και αυτός, αλλά και οι ελληνικοί πληθυσμοί της περιοχής, τις ακρότητες του τουρκικού στρατού. Η συνθήκη της Λωζάννης, τον Ιούλιο του 1923 θα σφραγίσει το τέλος της καταστροφικής Μικρασιατικής εκστρατείας, όχι όμως και των αποτελεσμάτων της. Η ανταλλαγή πληθυσμών θα συνεχιστεί, μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και οι πρόσφυγες θα συμβάλλουν ιδιαίτερα στην αλλαγή των ταξικών χαρακτηριστικών της ελληνικής κοινωνίας, η πολιτική τους θέση θα βαρύνει ιδιαίτερα, καθώς στην πλειοψηφία τους είναι αντιβασιλικοί και θα επιδράσουν σημαντικά τόσο στην οικονομία, όσο και στις καθημερινές συνήθειες και τα έθιμα.

Ο Ηλίας Βενέζης, γεννημένος Ηλίας Μέλλος στο Αϊβαλί της Μικράς Ασίας και αιχμαλωτίστηκε από τους Τούρκους. Πέρασε 14 μήνες στα τρομακτικά «αμελέ ταμπούρ», τα τάγματα εργασίας όπου εξολοθρεύτηκαν χιλιάδες έλληνες και άλλοι αιχμάλωτοι. Το βιβλίο του «Νούμερο 31328», ένα από τα σημαντικότερα βιβλία της ελληνικής λογοτεχνίας, περιγράφει την περιπέτειά του.

Οι «Έξι» Στο Γουδή

Στις 11 Σεπτεμβρίου 1922 ξεσπάει κίνημα ανάμεσα στις στρατιωτικές δυνάμεις, σε Χίο και Λέσβο όπου έχει αποβιβαστεί ό,τι έχει απομείνει από τις ελληνικής δυνάμεις. Αποτέλεσμα είναι η παραίτηση του Κωνσταντίνου Α’ και η «Δίκη των έξι». Έξι πολιτικοί, πρώην πρωθυπουργοί, υπουργοί και στρατιωτικοί που υπηρέτησαν κατά τη Μικρασιατική Εκστρατεία, οι Δημήτριος Γούναρης, Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης, Νικόλαος Στράτος, Γεώργιος Μπαλτατζής, Νικόλαος Θεοτόκης, Γεώργιος Χατζανέστης, Μιχαήλ Γούδας, Ξενοφών Στρατηγός, κρίθηκαν ένοχοι για την έκβαση του πολέμου και εκτελέστηκαν στο Γουδή. Στις 15 Νοεμβρίου 1922 στις 9 το πρωί ανακοινώνεται στους κρατούμενους στις φυλακές Αβέρωφ η απόφαση του δικαστηρίου. Στις 10.30 οδηγήθηκαν στο Γουδή για να εκτελεστούν.

Το 2010, το Ζ’ τμήμα του Αρείου Πάγου με την υπ’ αριθμ. 1675/2010 απόφασή του έκανε δεκτή την αίτηση του εγγονού του Πέτρου Πρωτοπαπαδάκη, Μιχάλη, για αναψηλάφηση της δίκης, αθωώνοντας μετά θάνατο τους εκτελεσθέντες.

Ο Μεσοπόλεμος

Ο Βενιζέλος θα γίνει ξανά πρωθυπουργός στις 16 Δεκεμβρίου 1923. Τον Μάρτιο του 1924 γίνεται το πρώτο δημοψήφισμα στην Ελλάδα για την κατάργηση της βασιλείας και ο Βενιζέλος θα «αντέξει» το κίνημα του Κονδύλη, μένοντας στην πρωθυπουργία μέχρι το 1932 οπότε θα τον διαδεχτεί ο Παναγής Τσαλδάρης. Ενδιάμεσα, έχουν γίνει οι πρώτες από τις δύο εκλογές για τη Γερουσία, στις 21 Απριλίου 1929. Ο Βενιζέλος τις κερδίζει με 70,58% και εκλέγει 78 γερουσιαστές. Στις εκλογές του 1932 που γίνονται με απλή αναλογική, το Λαϊκό Κόμμα του Παναγή Τσαλδάρη είναι πρώτο αλλά δεν συγκεντρώνει δεδηλωμένη. Ο Τσαλδάρης σχηματίζει τελικά κυβέρνηση για μερικούς μήνες, οπότε και αναλαμβάνει ξανά ο Βενιζέλος. Η πολιτική καριέρα του Βενιζέλου θα κλείσει στις 26 Ιανουαρίου 1936 όταν πρωθυπουργός αναλαμβάνει ο Θεμιστοκλής Σοφούλης. Ο Βενιζέλος πεθαίνει στις 18 Μαρτίου του ίδιου χρόνου. Λίγους μήνες αργότερα, στις 4^η Αυγούστου 1936 ο δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς καταλαμβάνει την εξουσία.

Ο Μεταξάς πέθανε στις 29 Ιανουαρίου του 1941, από «βαριά φλεγμονή του φάρυγγος». Ο θάνατός του συνδέθηκε με σενάρια παρέμβασης των Άγγλων και δολοφονίας του, τα οποία ωστόσο δεν επιβεβαιώθηκαν ποτέ.

Η ίδρυση του ΚΚΕ και η ιστορία του

Ήδη, από τις 17 Νοεμβρίου 1918 είχε ιδρυθεί, ένα μόλις χρόνο μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση στη Ρωσία, το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας (ΣΕΚΕ). Στις 28 Νοεμβρίου 1922, ιδρύθηκε η Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ) και δύο χρόνια αργότερα, θα γίνει το τρίτο συνέδριο του ΣΕΚΕ που θα οριοθετήσει και την πρώτη καμπή του κομμουνισμού στην Ελλάδα: μετονομάζεται σε ΚΚΕ (ΕΤΚΔ) (Ελληνικό Τμήμα Κομμουνιστικής Διεθνούς) με γραμματέα τον Παντελή Πουλιόπουλο, ο οποίος θα εκτελεστεί από τους Ιταλούς το 1943. Το ΚΚΕ παραμένει σήμερα το πιο ιστορικό κόμμα της χώρας, έχοντας περάσει από ολόκληρες δεκαετίες διώξεων, αλλά και έχοντας προκαλέσει ιδιαίτερες αντιδράσεις στο χώρο της αριστεράς για πολιτικές επιλογές του στο πέρασμα των χρόνων.

Ο «Ριζοσπάστης» είναι το επίσημο όργανο της ΚΕ του ΚΚΕ από το 1918. Ήταν όμως η έκτη εφημερίδα που κυκλοφόρησε με αυτό τον τίτλο. Η πρώτη, με διαφορετικό πολιτικό περιεχόμενο, εκδόθηκε στην Κέρκυρα το 1950, ακολούθησαν άλλες δύο στην Κεφαλλονιά και στην Αθήνα, όπου εκδόθηκαν άλλες δύο, το 1909 και το 1916. Ο «Ριζοσπάστης» πρωτοεκδόθηκε το 1917 και στα τέλη του ’18 κυκλοφόρησε πλέον ως εφημερίδα με αναφορά στο ΣΕΚΕ.

Το «νόθο δημοψήφισμα»

3 Νοεμβρίου 1935: Γίνεται το «νόθο δημοψήφισμα» από τη χούντα του Κονδύλη, η οποία είχε καταλάβει την εξουσία λίγες μέρες νωρίτερα, στις 10 Οκτωβρίου. Η χούντα συγκάλεσε την Ε’ Εθνική Συνέλευση για να καταργηθεί το πολίτευμα της αβασίλευτης δημοκρατίας και το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν 97,88% υπέρ της επιστροφής του βασιλιά Γεωργίου Β’. Τα συγκρίσιμα μεγέθη μεταξύ των εκλογών του 1932 και των εκλογών του Ιανουαρίου του 1936 έδειξαν ότι η νοθεία ήταν μεγάλη. Με την επιστροφή του ο Γεώργιος πάντως, δεν κράτησε στην εξουσία τον Κονδύλη και προτίμησε να επαναφέρει πολιτικούς, πιο μετριοπαθείς από τον παλιό οπλαρχηγό του Μακεδονικού Αγώνα.

Ο Κονδύλης ήταν στρατιωτικός που ξεκίνησε από εθελοντής για να αποστρατευτεί με το βαθμό του υποστρατήγου. Μετά την κατάρρευση του μικρασιατικού μετώπου και την καταστροφή του ελληνικού στοιχείου εκεί, κατάφερε να επιστρέψει στην Ελλάδα ντυμένος ως απλός στρατιώτης, με τη βοήθεια ενός Έλληνα, του Αριστείδη Βέττου, ο οποίος ήταν ταχυδρόμος. Ο Κονδύλης του υποσχέθηκε ότι εάν βγει σώος από την περιπέτεια, να το διορίσει στα «τρία Ταυ», τον προκάτοχο του ΟΤΕ, όπως και τελικά έκανε όταν έγινε πρωθυπουργός.

1940-1944: Κατοχή, αντίσταση

Από τις 28 Οκτωβρίου του 1940 η Ελλάδα μπαίνει στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Γερμανοϊταλική κατοχή, λίγο μετά την προέλαση στην Αλβανία και την κατάρρευση του μετώπου, θα επιφέρει δεινά και δυστυχίες στον ελληνικό λαό. Στις 27 Σεπτεμβρίου 1941 ιδρύεται το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο με αποστολή μεταξύ άλλων να «οργανώσει τις δυνάμεις της λαϊκής εξέγερσης για την εθνική και κοινωνική απελευθέρωση της Ελλάδας». Στο ΕΑΜ συμμετέχει το ΚΚΕ, που θα αποτελέσει το βασικό πόλο της απελευθέρωσης της χώρας από τις δυνάμεις κατοχής, αλλά και κατά των ντόπιων συνεργατών του, με πλειοψηφικό ρόλο στην οργάνωση και στην πολιτική του ΕΑΜ. Στις 18 Απριλίου 1944, στην κατεχόμενη Ελλάδα σχηματίζεται η κυβέρνηση της ΠΕΕΑ. Είναι η «κυβέρνηση του βουνού», που δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία του ΕΑΜ, αποτελούμενη από τους λαϊκούς αντιπροσώπους οι οποίοι αναδείχθηκαν με εκλογές που έγιναν στα απελευθερωμένα από τον ΕΛΑΣ εδάφη της Ελλάδας. Ηγετική μορφή του ΕΛΑΣ, του στρατιωτικού τμήματος του ΕΑΜ, είναι ο Άρης Βελουχιώτης, «πρωτοκαπετάνιος», ο οποίος θα αρνηθεί να παραδώσει τα όπλα του και θα αυτοκτονήσει για να μην πέσει στα χέρια των διωκτών του. Θα αποκεφαλιστεί, μαζί με τον Τζαβέλα, υπασπιστή του και τα κεφάλια τους θα κρεμαστούν για παραδειγματισμό σε ένα φανοστάτη, στα Τρίκαλα.

Η βραχύβια, ιστορική «Κυβέρνηση των βουνών» υπό τον Ευριπίδη Μπακιρτζή αρχικά και έπειτα, υπό τον καθηγητή Αλέξανδρο Σβώλο, προέκυψε από μυστικές εκλογές που ανέδειξαν το Εθνικό Συμβούλιο. Στις 10 Μαΐου 1944 το συμβούλιο συνεδρίασε για πρώτη φορά στις Κορυσχάδες Ευρυτανίας, στο σχολείο του χωριού. Ακολούθησαν οι προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης. Στις 12 Οκτωβρίου η Αθήνα απελευθερώνεται από τους κατακτητές, Η επέτειος δεν γιορτάζεται επίσημα, σήμερα.

Ο Δεκέμβρης του ’44, η Βάρκιζα και ο Εμφύλιος

Τον Μάιο του 1944 σχηματίζεται κυβέρνηση υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου και στις 6 Δεκεμβρίου 1944 ξεκινούν Δεκεμβριανά στην Αθήνα: Η κυβέρνηση Παπανδρέου μαζί με τις αγγλικές στρατιωτικές δυνάμεις που έχουν μετατραπεί σε δυνάμεις κατοχής συγκρούονται με τον εφεδρικό ΕΛΑΣ στην Αθήνα και βάζουν τα θεμέλια για τον Εμφύλιο πόλεμο. Στις 3 Ιανουαρίου 1945 Αναλαμβάνει πρωθυπουργός ο Νικόλαος Πλαστήρας, ως προσωπικότητα κοινής αποδοχής. Ο Πλαστήρας είναι γνωστός με το προσωνύμιο «Μαύρος Καβαλάρης» από τη στρατιωτική του θητεία. Θα μείνει στη θέση μόλις για τρεις μήνες, καθώς η εφημερίδα «Ελληνικόν αίμα» θα δημοσιεύσει επιστολή του με την οποία ζητούσε κατάπαυση του πυρός με μεσολάβηση του γερμανικού Ράιχ. Το γεγονός θα οδηγήσει στην παραίτησή του.

Ο ΕΛΑΣ, στρατιωτικό τμήμα του ΕΑΜ και η κύρια στρατιωτική οργάνωση που χρεώνεται τις νίκες κατά των κατοχικών δυνάμεων, υπέγραψε στις 12 Φεβρουαρίου 1945 τη Συμφωνία της Βάρκιζας και αφοπλίστηκε. Η συμφωνία περιλάμβανε πολιτική αμνηστία για τα χρόνια της Κατοχής, αφοπλισμό των αντάρτικων οργανώσεων, δημιουργία εθνικού στρατού, δημιουργία «δημοκρατικής πολιτείας». Σχεδόν τίποτε από αυτά, πλην του αφοπλισμού δεν ίσχυσε. Ακολούθησε η «λευκή τρομοκρατία» με διώξεις και δολοφονίες αντιστασιακών από χωροφυλακή, παρακρατικούς και πρώην συνεργάτες των κατακτητών που νομιμοποιήθηκαν από την ελληνική κυβέρνηση μετά την απελευθέρωση.

Στις 30 Μαρτίου 1946 Παραμονή βουλευτικών εκλογών, ομάδα ανταρτών του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας επιτίθεται στο αστυνομικό τμήμα του Λιτοχώρου. Είναι η πρώτη πράξη του Εμφυλίου. Την 1η Σεπτεμβρίου 1946 γίνεται το δεύτερο δημοψήφισμα στην Ελλάδα, το οποίο επαναφέρει τη βασιλεία. 31 Μαρτίου 1946 Σχηματίζεται η κυβέρνηση Κωνσταντίνου Τσαλδάρη και στις 27 Οκτωβρίου 1946 Ιδρύεται και επίσημα ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας στα Χάσια. Στις 24 Ιανουαρίου 1947 Σχηματίζεται κυβέρνηση συνασπισμού υπό το Δημήτριο Μάξιμο και στις 12 Μαρτίου 1947 Οι ΗΠΑ ανακοινώνουν το πρόγραμμα οικονομικής ενίσχυσης που παίρνει το όνομα του προέδρου τους, Χάρι Τρούμαν. Πρόκειται για μια πολύ μεγάλη βοήθεια σε χρήμα, υποδομές και κυρίως, υλικό, που αποσκοπεί στην «ανακοπή της εξάπλωσης του κομμουνισμού στην Ευρώπη». Η Ελλάδα είναι πρωταρχικός προορισμός του προγράμματος. Στις 24 Δεκεμβρίου 1947 σχηματίζεται η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση και στις 24 Ιουνίου 1949 Πρωθυπουργός ο Αλέξανδρος Διομήδης. Στις 17 Οκτωβρίου 1949 Ο ΔΣΕ πιεσμένος από τον υπό αμερικανική διοίκηση ελληνικό στρατό νικιέται και υποχωρεί στην Αλβανία τον Αύγουστο του ίδιου έτους. Στις 17/10 ανακοινώνει «το όπλο παρά πόδα» που ωστόσο δεν ισχύει καθώς οι δυνάμεις του έχουν εξουδετερωθεί.

Το «δόγμα Τρούμαν» ήταν ουσιαστικά μια ομιλία του προέδρου των ΗΠΑ Χάρι Τρούμαν στις 12 Μαρτίου 1947, όπου τόνισε ότι οι ΗΠΑ θα υποστήριζαν «Ελλάδα και Τουρκία οικονομικά και στρατιωτικά» για την αποτροπή της ένταξής τους στη σοβιετική σφαίρα επιρροής. Πρόκειται ουσιαστικά για την επίσημη έναρξη του «Ψυχρού πολέμου» μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ.

Η Ελλάδα στην Κορέα

Στις 3 Δεκεμβρίου 1950 η Ελλάδα μπαίνει ενεργητικά στο πεδίο του Ψυχρού Πολέμου, με την πρώτη αποστολή του Εκστρατευτικού Σώματος Ελλάδας στην Κορέα (ΕΚ.Σ.Ε.). Το Εκστρατευτικό Σώμα Ελλάδας περιελάμβανε επίγειες και εναέριες δυνάμεις, οι οποίες πήραν μέρος με το στρατόπεδο των ΗΠΑ, στον πόλεμο γύρω από τον 38ο Παράλληλο, τον πρώτο του δυτικού μπλοκ «κατά του κομμουνισμού», μετά τη λήξη του ελληνικού Εμφυλίου. Το ελληνικό σώμα αποτελούνταν από 1.000 άτομα, 67 αεροπόρους, 7 αεροσκάφη. Το ελληνικό τμήμα αποσύρθηκε από την Κορέα το φθινόπωρο του 1955, δύο χρόνια μετά την κατάπαυση του πυρός, με απόφαση της κυβέρνησης Καραμανλή. Η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε την απόσυρση αντιδρώντας στα επεισόδια που γίνονταν εις βάρος της ελληνικής κοινότητας της Κωνσταντινούπολης και ως κύρωση κατά της Τουρκίας που συμμετείχε επίσης στο εκστρατευτικό σώμα.

Η Ελλάδα ήταν μια από τις 15 χώρες που συμμετείχαν στο εκστρατευτικό σώμα. Ήταν η δεύτερη φορά που η χώρα εκστράτευε κατά της «ερυθράς απειλής» μετά την εκστρατεία στην Ουκρανία για την καταστολή της Οκτωβριανής Επανάστασης. Τα άλλα 14 κράτη που πήραν μέρος στον πόλεμο ήταν τα εξής: Αυστραλία, Βέλγιο, Καναδάς, Κολομβία, Αιθιοπία, Γαλλία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Νέα Ζηλανδία, Φιλιππίνες, Νότιος Αφρική, Ταϊλάνδη, Τουρκία, Μεγάλη Βρετανία και ΗΠΑ, ενώ άλλα πέντε απέστειλαν υγειονομικό υλικό.

Στις 18 Φεβρουαρίου 1952 ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Νικόλαος Πλαστήρας υπογράφει την ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ, τη «Βορειοατλαντική συμμαχία» όπως είναι επίσης γνωστή, τη στρατιωτική σύμπραξη δηλαδή χωρών υπό τις ΗΠΑ. Η συμφωνία επικυρώθηκε στην ελληνική Βουλή με την ΕΔΑ μόνο να καταψηφίζει, ενώ ο ανεξάρτητος τότε βουλευτής της Αριστεράς Μιχάλης Κύρκος, καταψήφισε επίσης. Ο πρωθυπουργός Πλαστήρας στην ομιλία του, επικυρώνει τη θέση της χώρας στον Ψυχρό Πόλεμο λέγοντας μεταξύ άλλων ότι οι δυτικές δυνάμεις εμπνέουν ασφάλεια και κάνοντας κριτική στις απόψεις για ουδετερότητα της χώρας.

Το ΝΑΤΟ είχε ιδρυθεί τρία χρόνια πριν, στις 4 Απριλίου 1949 στην Ουάσιγκτον. Την ιδρυτική του διακήρυξη υπέγραψαν οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και από την Ευρώπη οι εξής χώρες: Βέλγιο, Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, Δανία, Ισλανδία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Νορβηγία, Ολλανδία, Πορτογαλία. Η Ελλάδα και η Τουρκία έγιναν μέλη το 1952 και η Γερμανία, Ομοσπονδιακή τότε, έγινε αργότερα, το 1955. Στον αντίποδα, ιδρύθηκε το «Σύμφωνο της Βαρσοβίας»

1950-1954: Τι Παπάγος, τι Πλαστήρας

Μετά τη λήξη του Εμφυλίου, στις εκλογές της 5^ης Μαρτίου 1950 πρωθυπουργός αναδεικνύεται ο Νικόλαος Πλαστήρας σε κυβέρνηση συνασπισμού. Τις εκλογές έχει κερδίσει το Λαϊκό Κόμμα του Κωνσταντίνου Τσαλδάρη. Στις 9 Σεπτεμβρίου 1951 Πρωθυπουργός εκλέγεται ο Νικόλαος Πλαστήρας. Ο Αλέξανδρος Παπάγος έχει κερδίσει μεν τις εκλογές με τον «Ελληνικό Συναγερμό», αλλά το πολιτικό Κέντρο συνεχίζει το «διάλειμμα» όπως ονομάστηκε η συγκεκριμένη πολιτική περίοδος, με τον Πλαστήρα να ηγείται κυβέρνησης συνασπισμού. Στις 30 Μαρτίου 1952 η κυβέρνηση Πλαστήρα βαρύνεται με την πολιτική ευθύνη της εκτέλεσης του αγωνιστή της αντίστασης και μέλος του ΚΚΕ Νίκου Μπελογιάννη, μαζί με τους Μπάτση, Καλούμενο και Αργυριάδη, παρά τη διεθνή κατακραυγή που δεν καταφέρνει να καταβάλλει την απαίτηση των ΗΠΑ για την εκτέλεση των τεσσάρων κομμουνιστών. Μέλος του στρατοδικείου είναι ο Γεώργιος Παπαδόπουλος, μέλος του ΙΔΕΑ (Ιερός Δεσμός Ελλήνων Αξιωματικών, ακροδεξιά παραστρατιωτική οργάνωση) που έχει τροφοδοτήσει μεγάλο μέρος της σύνθεσης. Στις 16 Νοεμβρίου 1952 εκλέγεται πρωθυπουργός ο Αλέξανδρος Παπάγος, τελευταίος με το βαθμό στρατάρχη ανώτατος αξιωματικός του ελληνικού στρατού και στις 26 Ιουλίου 1953 πεθαίνει ο Πλαστήρας, μετά από ασθένεια. Στις εκλογές, πέφτει το σύνθημα «Τι Πλαστήρας, τι Παπάγος» που αποδίδεται στον εξόριστο γραμματέα του ΚΚΕ Νίκο Ζαχαριάδη, το οποίο υποτίθεται αποδίδει τις ομοιότητες των πολιτικών που ακολουθούσαν οι πρώτες μετεμφυλιακές κυβερνήσεις.

Στις 14 Αυγούστου 1954 γίνεται άλλη μια πολιτική εκτέλεση εν καιρώ δημοκρατίας. Ο Νίκος Πλουμπίδης, ιστορικός ηγέτης του ΚΚΕ και αντιστασιακός, καταδικάζεται από έκτακτο στρατοδικείο ως «κατάσκοπος», ενώ ήδη έχει χαρακτηριστεί «συνεργάτης της αστυνομίας» από το ίδιο του το κόμμα.

1955-1961: Η εποχή Καραμανλή και το «1-1-4»

Στις 4 Οκτωβρίου 1955 πεθαίνει ο Αλέξανδρος Παπάγος. Αναλαμβάνει ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, βουλευτής Σερρών, ο οποίος θα πρωταγωνιστήσει για 30 χρόνια στην ελληνική σκηνή, εγκαινιάζοντας τη νέα γενιά προσωποπαγών πολιτικών σχημάτων, αλλά και του επερχόμενου δικομματισμού. Στις 19 Φεβρουαρίου 1956 Ο Καραμανλής έχει ιδρύσει την Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση (ΕΡΕ) καθορίζοντας έτσι τη μετάβαση της ελληνικής Δεξιάς στη «νέα εποχή». Παρότι χάνει τις εκλογές, σχηματίζει κυβέρνηση χάρη στο περίπλοκο, άδικο και νοθευτικό για τη λαϊκή βούληση, εκλογικό σύστημα. Στις 11 Μαΐου 1958 η ΕΡΕ κερδίζει καθαρά τις εκλογές αυτή τη φορά. Δεύτερη δύναμη αναδεικνύεται η Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά, η οποία συγκεντρώνει πρόσωπα και δυνάμεις από όλο το φάσμα του πολιτικού χώρου.

Η ΕΔΑ ιδρύθηκε ως συνεργασία των αριστερών κομμάτων που ήταν νόμιμα εκείνη την εποχή, όπως το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας, ο Δημοκρατικός Συναγερμός, το Κόμμα Αριστερών Φιλελευθέρων, το Δημοκρατικό Ριζοσπαστικό Κόμμα, τα οποία υπέγραψαν την ιδρυτική διακήρυξη. Ο κορμός της όμως παρέμενε το εκτός νόμου ΚΚΕ καθώς και επιφανείς αντιστασιακοί.

Τα «Σεπτεμβριανά» της Κωνσταντινούπολης

6 Σεπτεμβρίου 1955: οι ομογενείς της Κωνσταντινούπολης διώκονται σε ένα από τα χειρότερα πογκρόμ που οργανώθηκαν στην πόλη εις βάρος θρησκευτικών μειονοτήτων. Παρότι τούρκοι υπήκοοι, οι έλληνες της Κωνσταντινούπολης γίνονται στόχος των επεισοδίων ομάδων που έκαψαν σπίτια, μαγαζιά, σχολεία και κατέστρεψαν εκκλησίες, ως αντίποινα στην πυρκαγιά που προκλήθηκε στο σπίτι του Κεμάλ Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη. Την ίδια περίοδο, κορυφωνόταν μια από τις κρίσης του Κυπριακού, πεδίου ενδιαφέροντος για την τουρκική κυβέρνηση που επιβεβαίωσε τις βλέψεις της με τη στρατιωτική εισβολή του ’74.

Λίγους μήνες μετά την ένταση στην Κωνσταντινούπολη, η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή που έχει αντικαταστήσει τον Παπάγο θα αποχωρήσει από το εκστρατευτικό σώμα στην Κορέα, στο οποίο συμμετέχει και η Τουρκία, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τα επεισόδια που έμειναν στην ιστορία ως «Σεπτεμβριανά».

Η πρώτη τηλεοπτική εκπομπή στην Ελλάδα

Στις 3 Σεπτεμβρίου 1960 εκπέμπει για πρώτη φορά ελληνική τηλεοπτική εκπομπή από τον πειραματικό σταθμό της ΔΕΗ. Φυσικά, οι τηλεοπτικές συσκευές εκείνη την εποχή μετριούνται στα δάχτυλα του χεριού, ωστόσο η εκπομπή καταγράφεται ως η πρώτη στην Ελλάδα. Το πρόγραμμα κράτησε 22 μέρες και η εκπομπή έγινε από τη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης. Περιλάμβανε ντοκιμαντέρ, ζωντανές ψυχαγωγικές εκπομπές κ.α. Στην πρώτη εκπομπή, η δημοσιογράφος Έλσα Παπαστεργίου παρουσίασε τον πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή. Η επόμενη προσπάθεια, πιο σταθερή αυτή τη φορά, θα γίνει έξι χρόνια αργότερα, με τη δίωρη εκπομπή του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας και τις αντίστοιχες της Τηλεόρασης Ενόπλων Δυνάμεων που είναι και τα δύο πρώτα κανάλια της ελληνικής τηλεόρασης. Χαρακτηριστικό είναι πάντως ότι στα πρώτα της βήματα η ελληνική τηλεόραση αντιμετώπισε την αρνητική στάση των εκδοτών και των κινηματογραφικών παραγωγών. Οι εκδότες βέβαια, ήταν αυτοί που καθόρισαν την τρίτη γενιά της ελληνικής τηλεόρασης, με τη συμμετοχή τους στα ιδιωτικά κανάλια.

Η πρώτη επίσημη τηλεοπτική εκπομπή θα βγει στον αέρα στις 23 Φεβρουαρίου 1966 από το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας. Η Ελένη Κυπραίου καλησπέρισε για πρώτη φορά το κοινό περιγράφοντας το σκοπό της δοκιμαστικής εκπομπής. «Από σήμερα το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας καθιερώνει το νέο του βραδινό ωράριο για τις τεχνικές δοκιμές του πειραματικού πομπού τηλεοράσεως» ήταν η πρώτη εκφώνηση.

1961: Τότε που «Ψηφίσανε και τα δέντρα»

Στις 29 Οκτωβρίου 1961 Οι πρώτες εκλογές αποσταθεροποίησης του πολιτικού σκηνικού και ανάδειξης του «παρακρατικού» παράγοντα. Η ΕΡΕ κερδίζει τις εκλογές που μένουν στην ιστορία ως «εκλογές βίας και νοθείας», καθότι καταγράφονται πολλά περιστατικά που προσπαθούν να στρέψουν το εκλογικό αποτέλεσμα υπέρ της ΕΡΕ, χωρίς φυσικά νόμιμο τρόπο. Ενδεικτικό είναι ότι για να καλυφθούν διπλοψηφίσαντες, δηλώνονται ονόματα που βάσει της διεύθυνσης κατοικίας τους αντιστοιχούν σε… χωράδια με δέντρα. Στις 3 Νοεμβρίου 1963 τις εκλογές κερδίζει, χωρίς απόλυτη πλειοψηφία όμως, η Ένωση Κέντρου. Το παρακράτος δρα ανενόχλητο σχεδόν, έχοντας τη σιωπηλή ανοχή και υποστήριξη της ελληνικής Δεξιάς: Στις 27 Μαΐου 1963 δολοφονείται στη Θεσσαλονίκη ο βουλευτής της ΕΔΑ Γρηγόρης Λαμπράκης. Δράστες είναι μέλη παρακρατικών δεξιών ομάδων. Στις 16 Φεβρουαρίου 1964 Η Ένωση Κέντρου και ο Γεώργιος Παπανδρέου θριαμβεύουν με 52,7%. Ωστόσο, ο πολιτικός βίος της κυβέρνησης υποσκάπτεται από τον τότε βασιλιά Κωνσταντίνο Γλύξμπουργκ που έμελλε να είναι ο τελευταίος της Ελλάδας. Ήδη, από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 κάνει την εμφάνισή του ένα νεολαιίστικο αρχικά, αρκετά διευρυμένο αργότερα, κίνημα, το οποίο παίρνει την ονομασία του από το άρθρο 114 του (τότε) συντάγματος, που προβλέπει ότι η τήρηση του συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων. Το 1962, το κίνημα κορυφώνεται με το αίτημα για 15% των δαπανών του προϋπολογισμού για την Παιδεία, ενώ ήδη, από το 1959 η αστυνομική καταστολή είναι καθημερινή στις κινητοποιήσεις.

Η προσπάθεια μιας στρατιωτικής επέμβασης στα εσωτερικά της χώρας, εν καιρώ δημοκρατίας, είχε όνομα: το σχέδιο «Περικλής» καταρτίστηκε το 1955 από την τότε ΚΥΠ. Ήταν μια συντονισμένη προσπάθεια περιορισμού της επιρροής της ΕΔΑ αρχικά, με τη συμμετοχή ένστολων αλλά και παραστρατιωτικών ομάδων της εποχής. Το σχέδιο αναθεωρήθηκε το 1959 και εφαρμόστηκε το 1961 στις «εκλογές βίας και νοθείας». Η ύπαρξή του ήταν γνωστή στον ανώτατο πολιτικό προϊστάμενο, τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή.

Η Ελλάδα συνδέεται με την ΕΟΚ

Την 1 Νοεμβρίου 1962, η Ελλάδα γίνεται «συνδεδεμένο μέλος» της ΕΟΚ, με συμφωνία η οποία προβλέπει μεταξύ άλλων σταδιακή κατάργηση δασμών και περιορισμών διακίνησης ελληνικών προϊόντων, ένταξη στην Κοινή Αγροτική Πολιτική κ.α. Η συμφωνία σύνδεσης θα διακοπεί αργότερα, εξαιτίας της χούντας. Η συμφωνία συγκροτούνταν από πρωτόκολλα για την υποστήριξη της ελληνικής οικονομίας με χρηματική βοήθεια, αλλά και αναπτυξιακά σχέδια. Εάν η χώρα «έπιανε τους δείκτες», θα γινόταν ισότιμο μέλος της ΕΟΚ. Πρακτικά, η σύνδεση ήταν πρωταρχικά τελωνειακή, με μεταβατική περίοδο 22 ετών, στο διάστημα των οποίων θα καταργούνταν δασμοί σε εισαγόμενα προϊόντα και περιοριστικά μέτρα. Αντίστοιχες κινήσεις θα γίνονταν και από μέλη της ΕΟΚ για ελληνικά προϊόντα, με μικρότερο χρονικό βεληνεκές, 12 ετών. Το μόνο κόμμα που διαφώνησε ριζικά με τη συμφωνία, στην ελληνική Βουλή, ήταν η ΕΔΑ.

Η πορεία σύνδεσης της Ελλάδας με την ΕΟΚ διακόπηκε στις 12 Δεκεμβρίου 1969, όταν το Συμβούλιο της Ευρώπης απέβαλλε την Ελλάδα από την ένωση. Λίγους μήνες νωρίτερα, ο υπουργός Εξωτερικών της χούντας Παναγιώτης Πιπινέλης προανήγγειλε την αποχώρηση της Ελλάδας από την ΕΟΚ. Στις 12 Ιουνίου 1975 κατατέθηκε νέο αίτημα σύνδεσης με την κοινότητα, αυτή τη φορά για πλήρη ένταξη της Ελλάδας.

«Ποιος κυβερνά αυτή τη χώρα;»

Ο βουλευτής της ΕΔΑ Γρηγόρης Λαμπράκης δολοφονήθηκε από ακροδεξιούς, παρακρατικούς, στη Θεσσαλονίκη, μετά από ομιλία του σε συγκέντρωση του κόμματος, στις 22 Μαΐου 1963. Υπό την κάλυψη της αστυνομίας, ακροδεξιοί έκαναν αντισυγκέντρωση η οποία κατέληξε στο δολοφονικό χτύπημα κατά του Λαμπράκη, από τους Σπύρο Γκοτζαμάνη και Μανώλη Εμμανουηλίδη, ανθρώπους του υποκόσμου, οι οποίοι επέβαιναν σε τρίκυκλο. Τη συγκάλυψη της υπόθεσης απέτρεψε σε μεγάλο βαθμό ο Μανώλης Χατζηαποστόλου, ο «Τίγρης» όπως ονομάστηκε, που πήδηξε στο τρίκυκλο και συνεπλάκη με τους δολοφόνους. Παρά την προσπάθεια συγκάλυψης που ξεκινούσε ακόμα και από τον Άρειο Πάγο, από το μετέπειτα πρωθυπουργό της χούντας Κωνσταντίνο Κόλλια, απαγγέλθηκαν κατηγορίες, όχι μόνο στους Εμμανουηλίδη-Γκοτζαμάνη, αλλά και σε μια σειρά πρόσωπα όπως ο ακροδεξιός συνεργάτης των κατακτητών Ξενοφών Γιοσμάς και αξιωματικοί της αστυνομίας. Τελικά, καταδικάστηκαν μόνο οι αυτουργοί και ο Γιοσμάς, αλλά για ελαφρύτερη κατηγορία. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, λίγες ώρες μετά τη δολοφονική επίθεση, φέρεται να αναφώνησε το «ποιος κυβερνά αυτή τη χώρα», μόλις έμαθε την είδηση.

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής εγκαινίασε την αποχή του από τον ελληνικό πολιτικό βίο, η οποία κράτησε 11 χρόνια, στις 9 Δεκεμβρίου του 1963. Τότε, εγκατέλειψε την Ελλάδα για το Παρίσι, με το ψευδώνυμο «Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης». Στη συγκεκριμένη πτήση της Ολυμπιακής, στον κατάλογο επιβατών εμφανίζεται και το όνομα «Αβέρωφ», χωρίς όμως ποτέ να επιβεβαιωθεί εάν επρόκειτο για τον πολιτικό που ουσιαστικά μεσολάβησε 11 χρόνια αργότερα για την επιστροφή του Καραμανλή στην Ελλάδα.

27 1965-1967: Ζάχαρη στη βενζίνη

Στις 12 Μαΐου 1965 Ο Γρίβας, πρώην αρχηγός της ακροδεξιάς οργάνωσης «Χ», η οποία έδρασε κατά κομμουνιστών και αντιστασιακών στην κατοχή, κατηγορήθηκε ακόμα και για συνεργασία με τους κατακτητές, αλλά νομιμοποιήθηκε για τις «υπηρεσίες» της, καταγγέλλει στον υπουργό Εθνικής Άμυνας Πέτρο Γαρουφαλιά την «ύπαρξη οργάνωσης» στο στρατό με την επωνυμία «ΑΣΠΙΔΑ». Στην υπόθεση φέρεται αναμεμειγμένος και το γιος του πρωθυπουργού, Ανδρέας Παπανδρέου. Παρά τις καταγγελίες του Γρίβα, ο οποίος ήταν τότε αρχηγός των ελληνικών δυνάμεων στην Κύπρο, η ύπαρξη της οργάνωσης δεν αποδεικνύεται. Υποτίθεται ότι αποτελούνταν από 50 περίπου αξιωματικούς δημοκρατικών φρονημάτων, μια «αντίπραξη» στις πολλές ακροδεξιές οργανώσεις αξιωματικών που υπήρχαν τότε. Στις 6 Ιουνίου 1965 καταγράφεται ένα περίεργο περιστατικό: καταγγέλλεται «δολιοφθορά» σε φάλαγγα στρατιωτικών οχημάτων James που παθαίνουν βλάβες κατά τη μετακίνησή τους από τον Έβρο στο Κιλκίς. Ο Γεώργιος Παπαδόπουλος, μέλος του ΙΔΕΑ είναι τότε αντισυνταγματάρχης, διοικητής της 117 ΜΠΠ, της μονάδας στην οποία ανήκαν τα οχήματα. Οι βλάβες αποδίδονται σε «κομμουνιστικό δάκτυλο».

Στις 15 Ιουλίου 1965, τα ανάκτορα και ο αμερικάνικος παράγοντας καταφέρνουν να ρίξουν την κυβέρνηση Παπανδρέου με την αποστασία βουλευτών του κυβερνώντος κόμματος, στην οποία πρωταγωνιστεί ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και υποστηρίζουν οι ΗΠΑ. Ξεκινάνε διαδηλώσεις και η ιστορική ενότητα ονομάζεται «Ιουλιανά» Ήδη, λίγες μέρες νωρίτερα, παράλληλα με τη δίωξη κατά του ΑΣΠΙΔΑ, ασκήθηκε δίωξη και στους πρωτεργάτες του σχεδίου «Περικλής». Ανάμεσά τους, ήταν και ο μετέπειτα πραξικοπηματίας Παπαδόπουλος.