Ο Παναγιώτης Παπουτσής μιλάει για τη Φωτομετρία: Από τα Γιάννενα ως την Αρλ

Ο Παναγιώτης Παπουτσής είναι ένας από τους ανθρώπους που ξεκίνησαν το φεστιβάλ της Φωτομετρίας, πριν από 15 ολόκληρα χρόνια, τα οποία πέρασαν πιο γρήγορα από ότι περιγράφει μια πρόταση.

Σήμερα, στην «αυγή» του 15^ου Φεστιβάλ Photometria, που ξεκινάει από τα Γιάννενα για να κατακτήσει τον κόσμο, ο Παναγιώτης Παπουτσής μιλάει στον Τύπο Ιωαννίνων για το παρελθόν, το παρόν, το μέλλον και για άλλα πράγματα.

Είσαι ένας από τους δύο ανθρώπους που ξεκίνησαν αυτή τη φάση, σωστά; Τώρα που η Photometria είναι γνωστή εκτός Ιωαννίνων και έχει δικό της χώρο, πώς τη βλέπεις σε σύγκριση με την αρχή; Πού μπορεί να φτάσει;

Η Φωτομετρία ξεκίνησε ως μια ιδέα. Η πορεία ήταν πολύ δύσκολη. Μετά από 15 χρόνια, ο ενθουσιασμός είναι ο ίδιος. Και ίσως γίνεται λίγο πιο επαγγελματικός. Αυτό που έχει αλλάξει, είναι ότι η Φωτομετρία έχει ταυτότητα. Όπως και η φετινή διοργάνωση που έχει θεματική τις «Αναδυόμενες Ρίζες», παίζουμε με τη μνήμη. Δηλαδή η καρδιά του φεστιβάλ φέτος είναι στο παρελθόν, το μυαλό και το αισθητήριο στο παρόν και το βλέμμα μας στο μέλλον. Αυτό συμβαίνει πρώτη φορά στη Φωτομετρία.

Πώς προέκυψε; Πρέπει να δώσουμε τα εύσημα στον Παναγιώτη Παππά που το οραματίστηκε, το ανέπτυξε, το ξεδίπλωσε στις εκθέσεις με ένα εξαιρετικό πρόγραμμα φέτος. Συγκινούμαι γιατί ο Παναγιώτης ξεκίνησε ως εθελοντής και κατέληξε να είναι το τρίτο μέλος της ομάδας και ίσως ο πιο ενεργός.

Αυτό λοιπόν έχει αλλάξει. Ότι η Φωτομετρία έχει ταυτότητα πλέον. Όχι ότι δεν είχε παλιότερα. Αλλά τώρα έχει μπει μέσα στην ουσία της φωτογραφίας: Το να διαπραγματεύεσαι τη μνήμη, να τη θέτεις στο σήμερα και να την πλαισιώνεις με τη σύγχρονη καλλιτεχνική φωτογραφία, νομίζω ότι έχει πολύ ενδιαφέρον.

Αν σας αρέσει ο Τύπος, μπορείτε να τον στηρίξετε με μια συνδρομή ή δωρεά, εδώ:

Σε σύγκριση με παλιότερες διοργανώσεις, οι θεματικές ήταν πιο συγκεκριμένες, σε συγκεκριμένα πλαίσια. Θυμάμαι κάποια που είχε θεματική την εστία, τις διάφορε εκδοχές της οικογένειας. Αυτό που διατρέχει η φωτογραφία, είναι και ο ρόλος της, ως τέχνη και ως καταγραφή; Να αποτυπώνει το παρόν ως ένα μελλοντικό παρελθόν αλλά και να σου λέει πού θες να πας;

Για μένα το ενδιαφέρον στην καλλιτεχνική φωτογραφία είναι να δείξει το αόρατο και όχι απλά να επαναλαμβάνει το ορατό. Αυτό που έχει φέτος με το πρόγραμμα του φεστιβάλ, είναι ότι υπάρχει μια μαγιά που την έχει πλάσει αρχικά ο Παναγιώτης, από το μηδέν. Δεν είναι δηλαδή μια έκθεση που μας έρχεται από άλλον οργανισμό, πχ από το Μουσείο Μπενάκη. Είναι εκθέσεις οι οποίες δεν έχουν παρουσιαστεί στην επαρχία και είναι πολύ ενδιαφέρον. Αυτό δεν το είχαμε κάνει παλιότερα. Ο πρώην καλλιτεχνικός διευθυντής ο Ιάσονας Δήμου ήθελε συνεργασίες με οργανισμούς και μουσεία. Φέρναμε έτοιμες εκθέσεις για να ισχυροποιήσουμε λίγο το brand της Φωτομετρίας. Αυτό που κάνουμε τώρα, είναι παραγωγή από το μηδέν.

Εδώ να σταθούμε λιγάκι. Τι σημαίνει παραγωγή πολιτισμού και πολιτιστικού κεφαλαίου; 

Η παραγωγή όλων των εκθέσεων του φεστιβάλ γίνεται στα Γιάννενα, εδώ στον χώρο μας, στην ΚΑ’ Φεβρουαρίου όπου η ομάδα ξεκινά από το μηδέν. Δεν έρχονται έτοιμες εκθέσεις από αλλού. Κάνουμε συνεργασίες με άλλα φεστιβάλ, χρειάζονται κι αυτές, αλλά κατά τη διάρκεια όλου του χρόνου. Η παραγωγή όμως γίνεται στα Γιάννενα. Έχει πολύ ενδιαφέρον να παράγει πολιτισμό η επαρχία. Ακόμα και οι εκθέσεις τυπώνονται εδώ, ακόμα και η τεχνική της εκτύπωσης είναι σημαντικό κομμάτι των φωτογραφικών εκθέσεων. Αυτό δεν το κατανοούν πλλοί. Οι προβολές που κάνουμε επίσης, είναι ένα ανοιχτό κάλεσμα που κάνει η Φωτομετρία και συμμετέχουν ταινίες από όλον τον κόσμο, σε μια γιαννιώτικη παραγωγή. Εμείς κάνουμε την επιλογή των ταινιών που θα παρουσιαστούν στα Ιωάννινα. Και ελπίζουμε και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας, και όπου μας το ζητήσουν. Στέκομαι σε αυτό το σημείο… Έχει σημασία ότι η επαρχία είναι εδώ, ενεργή, με όραμα, με συγκεκριμένη στάση στα πράγματα. Τοποθετείται, παράγει και τα παρουσιάζει.

Αν ήσουν στην Αθήνα, όπου κυρίως ζεις, θα ήταν πιο εύκολο να γίνει μια Φωτομετρία;

Πολύ πιο εύκολο.

Μετά όμως;

Θα ήταν πολύ πιο εύκολο, οικονομικά θα ήμασταν πιο ισχυροί, οργανωτικά θα είχαμε θεσμούς να μας στηρίξουν: Μουσεία και χώροι τέχνης πχ. Θα ήταν άλλη η εξέλιξη. Δεν θα είχε όμως αυτό τον χαρακτήρα που έχει τώρα, που είναι γιαννιώτικο φεστιβάλ. Το κρατάμε στα Γιάννενα το φεστιβάλ, γιατί αγαπάμε την πόλη. Εγώ, όταν έρχομαι κάθε χρόνο, μόλις μπαίνω στο λεκανοπέδιο, με πιάνει ρίγος κάθε φορά. Γιατί είναι μεγάλη η αγάπη για την πόλη και το εννοώ. Επιστρέφουμε εδώ για να προσφέρουμε όλοι ως ομάδα κάτι καλό, να προσθέσουμε στην πολιτιστική εξωστρέφεια των Ιωαννίνων.

Πού μπορεί να φτάσει αυτή η ιστορία με τη Φωτομετρία; Έχετε σκεφτεί ποτέ ότι ίσως χρειαστεί να την αλλάξετε εντελώς, επειδή για παράδειγμα θα είναι οι απαιτήσεις διαφορετικές ή γιατί βαρεθήκατε; 

Όπως είπαμε, ο ενθουσιασμός παραμένει ο ίδιος, αλλά το σώμα βαραίνει γιατί μεγαλώνουμε. Είναι 15 ετών η Φωτομετρία. Έχει ωριμάσει πλέον. Τώρα λοιπόν πού μπορεί να φτάσει; Νομίζω ότι είναι σε σημείο όπου θα πρέπει να πάρουμε αποφάσεις. Μπορούμε να στηρίξουμε εμείς μια ακόμα μεγαλύτερη διοργάνωση του φεστιβάλ; Έχει τις υποδομές η πόλη να το υποστηρίξει αυτό; Ο Δήμος και οι φορείς, η Περιφέρεια, μπορούν να το στηρίξουν παραπάνω για να γίνει μια μικρή Αρλ;

Να γίνει δηλαδή η πόλη σημείο αναφοράς, ταυτόσημη με τη Φωτομετρία;

Αυτός ήταν ο σκοπός και το όραμά μας στην αρχή, με τον Αχιλλέα που ξεκινήσαμε το φεστιβάλ και μετά και με τον Παναγιώτη.

Τι είναι ακριβώς το φεστιβάλ της Αρλ, εξήγησέ μας λίγο

Είναι ο ηγέτης των φωτογραφικών φεστιβάλ. Μπορεί και παγκοσμίως. Σίγουρα στην Ευρώπη. Με ένα μπάτζετ –αν θυμάμαι καλά- γύρω στα 8,5 εκατ. ευρώ Γίνεται σε μια μικρή πόλη, πιο μικρή από τα Γιάννενα, με πολλούς επισκέπτες. Η πόλη ζει μόνο από τον τουρισμό κατά το φεστιβάλ. Είναι μια βιομηχανία πολιτισμού όπου ακόμα και στάδια της πόλης αξιοποιούνται για εκθέσεις φωτογραφίας. Ένα τεράστιο, δαιδαλώδες πράγμα. Τα σημαντικότερα ονόματα της φωτογραφίας συμμετέχουν στην Αρλ. Οπότε σκοπός είναι, οι στοές του Κάστρου των Ιωαννίνων, κάποια στιγμή -αν μπορούμε να συνεργαστούμε με τους φορείς και μας δώσουν αδειοδότηση γι αυτό- να φιλοξενούν τις εκθέσεις, περιμετρικά του Κάστρου και να είναι η αφετηρία για το φεστιβάλ το οποίο θα εξαπλώνεται μέσα στην πόλη. Αν το καταφέρουμε αυτό τα επόμενα χρόνια, νομίζω ότι η διοργάνωση θα πάει σε άλλο επίπεδο

Είναι και μια περίοδος που αυτές οι δραστηριότητες είτε σε μικρή ή σε μεγάλη κλίμακα, συνδέονται άμεσα με τον τουρισμό και δίνουν μια διαφορετική διάσταση από την κλασική τουριστική πατέντα. Το ενστερνίζονται αυτό οι φορείς, όχι μόνο στα Γιάννενα, στην Ελλάδα γενικότερα; Προσπαθούν να λειτουργήσουν με βάση αυτό το μοντέλο πολιτισμού-τουρισμού;

Έχουμε καλά παραδείγματα στην Ελλάδα, όπως το Φεστιβάλ Χορού της Καλαμάτας. Έχουν αρκετό πολιτιστικό τουρισμό. Η Καλαμάτα είναι η πόλη του χορού. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τη Δράμα, με το Φεστιβάλ Μικρού Μήκους. Η Σύρος με το AnimaSyros, επίσης.

Έχει να κάνει όμως με την εκάστοτε δημοτική αρχή της πόλης, πώς θα το αγκαλιάσει και θα το πιστέψει για να πάει σε άλλα επίπεδα. Νομίζω ότι στα Γιάννενα είμαστε σε καλό δρόμο για να γίνει η πόλη της φωτογραφίας αλλά έχουμε αργήσει πολύ σε σύγκριση με άλλες πόλεις. Γιατί είναι 15 χρόνια φεστιβάλ. Έπρεπε να το είχαμε καταφέρει ήδη.

Εκτός από την ενασχόληση με τη Photometria και τη φωτογραφία, έχεις ήδη δημιουργήσει δύο βραβευμένα ντοκιμαντέρ.

Όντως. Το πρώτο είναι ο «Λάκμος» που γυρίστηκε στα Βόρεια Τζουμέρκα και συγκεκριμένα στο Συρράκο όπου είναι ο τόπος καταγωγής μου. Αφορά ιστορίες ανθρώπων που γύρισαν στο χωριό και ξεκίνησαν μια νέα ζωή μέσα από τον τουρισμό ή την κτηνοτροφία. Πήγε πολύ καλά. Έκανε την πορεία του σε φεστιβάλ στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Τώρα παίζεται στο Cosmote TV. Το δεύτερο ντοκιμαντέρ, μετά την καραντίνα, ήταν για τον κύριο Γιάννη Συγλέτο…

Έχω μια προσωπική φιλία μαζί του- ήταν ο ηχολήπτης του Μάνου Χατζηδάκι και της Ορχήστρας των Χρωμάτων. Είχα την ιδέα να κάνουμε ένα ντοκιμαντέρ για τη ζωή του. Στην ουσία ένα πορτρέτο του και αφηγείται ιστορίες από την εμπειρία του δίπλα στον Μάνο Χατζηδάκι αλλά και σε άλλους ανθρώπους του πολιτισμού, στην παλιά ΕΙΡΤ. Πήγε καλά αυτό το ντοκιμαντέρ. Επιλέχθηκε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης αρχικά, μετά έκανε την πορεία του και τώρα παίζεται και αυτό στο Cosmote TV.

Είναι μια διάσταση να φωτογραφίζεις. Είναι διαφορετική να κινηματογραφείς; 

Η διαφορά της φωτογραφίας από την κινούμενη εικόνα είναι κυρίως στην αφήγηση. Στη φωτογραφία έχεις τον χρόνο βλέποντας μια φωτογραφία, να την ερμηνεύσεις, να σταθείς πολλή ώρα και να έχεις πολλαπλές ερμηνείες. Στην κινούμενη εικόνα, ο σκηνοθέτης δεν σου αφήνει το περιθώριο να σταθείς. Εκτός αν πατάς pause ανά δύο δευτερόλεπτα. Δεν σου αφήνει πολύ περιθώριο ερμηνείας Δεν έχεις τον χρόνο να σκεφτείς. Σε κατευθύνει και σε πάει αυτός εκεί που θέλει. Εμένα με βοηθάει και μου ταιριάζει περισσότερο. Πόσο μάλλον στο ντοκιμαντέρ όπου όσο πιο εαυτός σου είσαι σε αυτό που τραβάς, τόσο καλύτερο βγαίνει σαν αποτέλεσμα. Αν προσπαθήσεις να προσποιηθείς ή να κατευθύνσεις καταναγκαστικά το θέμα σου, θα σου γυρίσει μπούμερανγκ.

Υπάρχει επόμενο πρότζεκτ;

Ναι αφού τελειώσω το μεταπτυχιακό μου και τη διπλωματική μου. Έχω ξεκινήσει γυρίσματα με τη Μαρία Περβολαράκη, την πρωταθλήτρια στην ελεύθερη πάλη. Είναι στην προετοιμασία της για την πρόκριση στους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Παρίσι. Καταγράφω λοιπόν όλη αυτή την αγωνιώδη προσπάθεια να σταθεί…

Να πούμε εδώ ότι έχεις ένα παρελθόν με την πάλη

Ναι , εδώ στα Γιάννενα ξεκίνησα με δάσκαλο τον Σπύρο Ντάνη. Φίλος πλέον. Ήταν πιο οικείο. Αν μπεις μέσα και παλέψεις, σε εμπιστεύονται περισσότερο γιατί σε θεωρούν δικό τους άνθρωπο. Αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί μπορείς να είσαι αόρατος και για να σε εμπιστευτούν και να σε βάλουν μέσα στον δικό τους κόσμο. Η Μαρία είναι ένα εξαιρετικό πλάσμα, εξαιρετική αθλήτρια. Καταγράφω την προσπάθεια να προπονηθεί για να περάσει στους Ολυμπιακούς. Θέλω να μπω στην προσωπική της ζωή. Να δούμε πώς είναι η ζωή ενός πρωταθλητή, και μάλιστα παγκόσμιου. Οπότε αυτό είναι το επόμενο προτζεκτ που θα αργήσει γιατί έχει πολλή δουλειά.

Για να κλείσουμε, τι βλέπουμε φέτος στη Φωτομετρία; Είπαμε ότι φέτος υπάρχει μια διαφορετική σύλληψη, μια μεγαλύτερη διαχρονικότητα. Τι θα δούμε; Ποια είναι τα κύρια σημεία; 

Η Φωτομετρία φέτος θα γίνει σε 12 σημεία μέσα στην πόλη, από το Κάστρο μέχρι το κέντρο της πόλης. Τα σημεία που έχουν και φέτος πολύ ενδιαφέρον, είναι το Ιτς Καλέ, στον υπαίθριο χώρο, μπροστά από το Βυζαντινό Μουσείο. Η δεύτερη υπαίθρια έκθεση –θέλουμε να μπούμε μέσα στην πόλη, να βλέπει ο περαστικός την έκθεση. Αυτό ξεκίνησε σαν ιδέα μέσα στην πανδημία γιατί ο κόσμος φοβόταν να μπει σε εσωτερικούς χώρους. Βγάλαμε λοιπόν τις εκθέσεις έξω. Δεύτερος χώρος είναι ο προαύλιος χώρος του Αρχοντικού Πυρσινέλλα και τρίτη έκθεση σε ένα εμβληματικό κτίριο, περιμετρικά του Δημαρχείου. Πρόκειται για την έκθεση με 25 φωτογραφίες από τον διαγωνισμό με θέμα τις «Αναδυόμενες Ρίζες» και με κριτή τον σπουδαίο Μάρτιν Παρ. Να πούμε για τον χώρο μας, PPC, στην Καλούτσιανη όπου έχουμε έναν πρότυπο εκθεσιακό χώρο, σκοτεινό θάλαμο, Έχουμε μια ανοιχτή βιβλιοθήκη που εμπλουτίζεται συνεχώς. Όποιος θέλει, έρχεται, ανοίγει βιβλία να μελετήσει, να δει φωτογράφους. Θέλουμε να γίνει το PPC ένας χώρος συνεύρεσης, να συζητάμε για φωτογραφία. Έχουμε προγράμματα για μικρούς και μεγάλους. Είναι ένας χώρος ανοιχτός. Είμαστε εδώ για όποιον θέλει να μάθει φωτογραφία, προχωρημένο ή όχι.

Οι εκθέσεις θα γίνουν και σε άλλους χώρους μέσα στην πόλη όπως στο Μουσείο Αργυροτεχνίας, το Ίδρυμα Γκανή και στα παλιά σφαγεία. Φέτος αξιοποιούμε και γκαλερί.

Έχουμε επιλέξει σημεία που μπορείς να κάνεις έναν περίπατο. Είναι κοντά το ένα στο άλλο. Μέσα σε δύο ώρες μπορείς να τα δεις όλα.

Μπορείτε να δείτε όλο το πρόγραμμα του Photometria festival, εδώ: