Η «επιστροφή» ενός μικρού θησαυρού

Στα «Ελευθέρια» αυτά, ο Δήμος Ιωαννιτών «αποκαλύπτει» στο γιαννιώτικο κοινό έναν μικρό πολιτιστικό θησαυρό: τη συλλογή του γιαννιώτη ζωγράφου-χαράκτη Χρίστου Δαγκλή (1916-1991). Έναν θησαυρό που έφτασε στα χέρια του πριν από ενάμιση χρόνο, και τον οποίο προσπαθεί να διαχειριστεί. Ένα πρώτο βήμα είναι η διοργάνωση δύο παράλληλων εκθέσεων. Από σήμερα, στη Δημοτική Πινακοθήκη εκτίθενται χαρακτικά και σχέδια με μελάνι, ενώ στο φουαγιέ του Πνευματικού Κέντρου υδατογραφίες στις οποίες απεικονίζονται τοπία της Ελλάδας και του εξωτερικού.

Στο σύνολό της, η συλλογή Δαγκλή περιλαμβάνει πάνω από 150 έργα ζωγραφικής και χαρακτικής, 45 μήτρες ξυλογραφιών, φωτογραφίες και αρχεία ενός καλλιτέχνη που έζησε όσο ίσως κανείς άλλος καλλιτέχνης τους τόπους της εξορίας. Για μια ολόκληρη δεκαετία, από το 1946 έως το 1956. Ικαρία, Μούδρος Λήμνου, Μακρόνησος και Άη Στράτης… Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που χαρακτηρίζεται «χαράκτης της εξορίας».

H υπουργός μαζί με τον δήμαρχο Θ. Μπέγκα και τη διευθύντρια της Πινακοθήκης Πάτρα Εξάρχου

Τα έργα του αποτελούν «ένα ιστορικό υλικό των στιγμών που πέρασαν οι εκτοπισμένοι» αποτυπωμένο με σεβασμό και ανθρωπιά, όπως τόνισε στην ομιλία της η υπουργός Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου, η οποία παραβρέθηκε στα εγκαίνια της κεντρικής έκθεσης στη Δημοτική Πινακοθήκη. Η κ. Κονιόρδου μίλησε για το καλλιτεχνικό έργο του Χρίστου Δαγκλή το οποίο «συνεχίζει το ταξίδι του» στα Ιωάννινα. Ιδιαίτερη αναφορά έκανε, όπως ήταν αναμενόμενο, στα σκηνικά και στα κοστούμια που δημιούργησε ο Δαγκλής για το θέατρο της εξορίας μαζί με τον Μάνο Κατράκη και τον Τζαβαλά Καρούσο. «Βαβυλωνία», «Πέρσες», «Ο έμπορος της Βενετίας», «Το επάγγελμα της κυρίας Γουόρεν», «Ταρτούφος», «Ο Θάνατος τους Διγενή», «Οθέλος»: Τα σχέδια σκηνικών και κοστουμιών για τις θεατρικές αυτές παραστάσεις ανήκουν πια στις συλλογές της Δημοτικής Πινακοθήκης.

Σχέδια για τα σκηνικά του θεατρικού έργου "Βαβυλωνία" (Άη Στράτης, 1951)

«Ο Χρίστος Δαγκλής αποτελεί μια μορφή εμβληματική της νεοελληνικής ιστορίας αλλά και της Αριστεράς» τόνισε ο δήμαρχος Ιωαννίνων Θωμάς Μπέγκας, προσθέτοντας ότι απώτερος στόχος του Δήμου είναι η μόνιμη στέγαση της συλλογής σε έναν κατάλληλο εκθεσιακό χώρο. Εξάλλου, όπως είπε, η συλλογή Δαγκλή είναι από μόνη της μία πινακοθήκη. 

Ο κ. Μπέγκας επεσήμανε ακόμη ότι η έκθεση είναι αφιερωμένη στον εκλιπόντα πρόεδρο της Δημοτικής Πινακοθήκης Δημήτρη Γιωτίτσα, ο οποίος είχε συμβάλλει στο όλο εγχείρημα. Ένα εγχείρημα που δεν ήταν εύκολο…

Ένα τοπίο σε ακουαρέλα, "Πιράνο Γιουγκοσλαβίας", 1968

Ο Χρίστος Δαγκλής είχε δωρίσει τη συλλογή στον Δήμο Ιωαννιτών όταν βρισκόταν εν ζωή, το 1990. Μετά τον θάνατό του, η συλλογή παρέμεινε στο ακίνητο της συζύγου του, της τραγουδίστριας και ηθοποιού Φραντζέσκας Ιακωβίδου επί της οδού Καλλιδρομίου στα Εξάρχεια, για φύλαξη και συντήρηση, μέχρι ο Δήμος να διευθετήσει τις απαραίτητες διαδικασίες. Διάφορα τεχνικά και νομικά ζητήματα «φρέναραν» την όλη υπόθεση. Το 2016 «έφυγε» από τη ζωή και η Φραντζέσκα Ιακωβίδου, με την ανιψιά του Δαγκλή, Φωτεινή Σκοπούλη (καθηγήτρια Παθολογίας και πρώην υφυπουργός Υγείας) να αναλαμβάνει στη συνέχεια την «αποστολή». Μια «αποστολή» που επισπεύστηκε λόγω κατάληψης στην οικία στην οδό Καλλιδρομίου, με τη συνδρομή και της εντεταλμένης δημοτικής συμβούλου Γωγώς Γιώτη. Η κ. Σκοπούλη, κατά την τελετή των εγκαινίων, αναφέρθηκε στην επιθυμία του Δαγκλή να γυρίσουν τα έργα στην  πατρίδα του και για τις προσπάθειες που είχε καταβάλλει η σύζυγός του, ενώ εκτίμησε ότι η συλλογή μπορεί να αποτελέσει καταλύτη για την ανασυγκρότηση των πολιτιστικών δομών της πόλης των Ιωαννίνων. «Σήμερα το έργο του ανήκει στον Δήμο. Δεν θα μπορούσε να βρίσκεται πουθενά αλλού παρά δοσμένο στους πολίτες ως συνέχεια της στάσης ολόκληρης της ζωής του» είπε χαρακτηριστικά. 

"Ξαπλωμένος στο αντίσκηνο-Άη Στράτης", 1955

Για τη ζωή και το έργο του Χρίστου Δαγκλή, μίλησε η ιστορικός τέχνης Ελένη Μάργαρη. Η κ. Μάργαρη, αναφερόμενη στα έργα της εξορίας, υπογράμμισε ότι ο Δαγκλής «δεν αποτύπωσε ούτε τα συρματοπλέγματα ούτε τα θύματα αλλά τους αγωνιστές». «Αποτύπωσε την καθημερινότητά τους, την προσπάθεια τους να διάγουν κατά το δυνατόν βίο φυσιολογικό, να επιβιώσουν» τόνισε. Όπως είπε στη συνέχεια, η μεγάλη στροφή του καλλιτέχνη γίνεται στις αρχές της δεκαετίας του ’60 όταν ο Δαγκλής παντρεύτηκε τη Φραντζέσκα Ιακωβίδου και έφυγε για τη Ρώμη και το Παρίσι. Ήταν τότε που στη ζωγραφική του εμφανίστηκαν συστηματικά τα τοπία, απόψεις πόλεων και τόπων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Κατά τη διαμονή του στο Παρίσι, ο Χρίστος Δαγκλής ασχολήθηκε βιοποριστικά και με το κόσμημα φτιάχνοντας μια σειρά μοντέλα κοσμημάτων, παραγγελίες του Ηλία Λαλαούνη για το κατάστημα Ζολώτα όπως και για κοσμηματοπώλες του Παρισιού.

Το παρών στα εγκαίνια της αναδρομικής έκθεσης στη Δημοτική Πινακοθήκη έδωσαν πολλοί επίσημοι: από τους βουλευτές Μερόπη Τζούφη και Γιάννη Στέφο μέχρι τον περιφερειάρχη Ηπείρου Αλέκο Καχριμάνη, τον πρύτανη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Γιώργο Καψάλη και τον πρώην δήμαρχο Φίλιππα Φίλιο.

"Μεταγωγή στον Εύδηλο Ικαρίας", 1947

Ένα από τα πρώιμα έργα του: "Φρούριο Ιωαννίνων", 1939