Η «εισβολή» των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στην Ήπειρο

Ο επικεφαλής της περιφερειακής παράταξης «Κοινό των Ηπειρωτών» Γιώργος Ζάψας σε άρθρο του γράφει για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.

Του Γιώργου Ζάψα

Η Ήπειρος δέχεται ενεργειακή επίθεση, χωρίς να τηρούνται οι περιβαλλοντικοί κανόνες. Έχουμε κάτι σαν πόλεμο!

Οι μεγάλοι παίκτες στον τομέα της ενέργειας εκμεταλλεύονται την αντιφατική σχετική νομοθεσία και τα υφιστάμενα κενά προκειμένου να λάβουν την απαιτούμενη αδειοδότηση μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ): Βιομάζας & βιορευστών/βιοελαίων, φωτοβολταϊκών πάρκων, Αιολικών Σταθμών Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΣΠΗΕ) και μικρών υδροηλεκτρικών (Υ/Η) έργων, έχοντας δεδομένη την έγκριση της ΡΑΕ (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας) που πάγια ρυθμίζει τα συμφέροντα τους.

Για την επίτευξη των επιδιώξεών τους και ανάλογα με τον τύπο και την κατηγορία του έργου, ενεργούν με δοκιμασμένες πρακτικές.

Στην  περίπτωση μονάδων βιομάζας & βιορευστών αλλά και φωτοβολταϊκών πάρκων, απευθύνονται σε τοπικούς και περιφερειακούς ντίλερ με πενιχρή συνήθως οικονομική επιφάνεια, οι οποίοι λειτουργούν με μεταπρατική λογική (περιπτώσεις σε Μαργαρίτι, Σπαθαραίους και πεδιάδα Φαναρίου, στη Λάκα Σούλι, σε Ζίτσα/ Καρίτσα, στο Λύγγο και στ’ άλλα Γραμμενοχώρια, στο Πωγώνι αλλά και σ’ όλη την περιφέρεια – δε βλέπω να γλυτώνουν το Ζαγόρι και τα Τζουμέρκα). Αυτοί «χωροθετούν».

Εντοπίζουν κτήματα εκτός ή εγγύς των οικισμών, τα αγοράζουν ή τα μισθώνουν και με μανδύα την «πράσινη ενέργεια» καταλαμβάνουν πανέμορφες περιοχές με προϋπάρχουσα αγροτοκτηνοτροφική και οικοτουριστική δραστηριότητα χρόνων. Απαλλοτριώνουν αναδασωτέες εκτάσεις για να κατασκευάσουν βιομηχανικά φωτοβολταϊκά πάρκα. Με την απουσία ενεργειών εντεταλμένων Δημοσίων Υπηρεσιών καταστρέφουν καλλιεργήσιμες εκτάσεις - εντός και εκτός αναδασμών, υποβαθμίζοντας τις γειτονικές περιοχές χωρίς να δίνουν λογαριασμό.

Για την εγκατάσταση ανεμογεννητριών πρώτα στήνουν ανεμολογικούς ιστούς και κατόπιν καταλαμβάνουν δημόσιες, δημοτικές/κοινοτικές ή και ιδιωτικές εκτάσεις εκτοπίζοντας τους παραδοσιακούς κτηνοτρόφους, όπως έγινε στη Μεγαλόχαρη Άρτας (στο Βελεντζικό Άρτας καταπάτησαν και κατασκεύασαν αιολικό σε περιουσία του εκεί Συνεταιρισμού, αγνοώντας δικαστική απόφαση υπέρ του Συνεταιρισμού!).

Με τα αιολικά ξεγυμνώνουν βουνοκορφές, τεμαχίζουν πλαγιές και εξαφανίζουν κορυφογραμμές καταστρέφοντας ότι έφτιαξε η φύση με το πρόσχημα της πράσινης ανάπτυξης. Χθες στον Κασιδιάρι και την Νεμέρτσικα, σε Λάκμο και Ανήλιο, στη Γεραμπή και το Αστροχώρι, σήμερα στο Μπαλτενέζι και τη μικρή Λάκα Σουλίου (Λακοπούλα), στα όρη Σουλίου και στα Θεσπρωτικά όρη και πάει λέγοντας. Δεν θα μείνει βουνοκορφή για βουνοκορφή.

Στα λεγόμενα μικρά (και πράσινα) υδροηλεκτρικά τα πράγματα ξεφεύγουν. Εκεί παρεμβαίνουν στην κοίτη του ποταμού με καταστροφικά αποτελέσματα γι’ αυτά τα ευαίσθητα οικοσυστήματα και τον υδροφόρο ορίζοντα.

Ενδεικτική η περίπτωση του υπό διαβούλευση (νέου) μικρού Υ/Η στον Άγιο Γεώργιο, πριν από το υπάρχον Υ/Η Λούρου της ΔΕΗ, ανάμεσα από το Ρωμαϊκό Υδραγωγείο και το παλαιολιθικό Σπηλαίο Ασπροχάλικου (ανασκαφή 1964-66) και πάνω στον υδροκρίτη της ομώνυμης πηγής, απ’ όπου υδροδοτούνται οι πόλεις της Φιλιππιάδας, της Άρτας, της Πρέβεζας και της Λευκάδας.

Πρόκειται για πρόκληση στην κοινή λογική  να επιτρέψεις να μπει σε κίνδυνο η αξία της πηγής, να βεβηλωθεί ο τόσο σπουδαίος αρχαιολογικός χώρος και να καταστραφεί το ομορφότερο 1 ΚΜ (!) του ποταμού, εκτός των πλημμυρικών καταστάσεων που θα υπάρξουν και θα έχουν επιπτώσεις στις υπάρχουσες ιχθυοκαλλιεργητικές και άλλες παραγωγικές δραστηριότητες της περιοχής, σύμφωνα με το ΓΕΩΤ.Ε.Ε. Ηπείρου.

Διαφορετική περίπτωση αποτελεί η καθετοποίηση μεγάλων κτηνοτροφικών μονάδων (χοιροτροφικών κ’ άλλων πτηνο-κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων), οι οποίες λειτουργούν στην επικράτεια της περιφέρειας και επιβάλλεται να επεξεργαστούν τα κτηνοτροφικά απόβλητα και τα παραγόμενα υποπροϊόντα τους, για την παραγωγή βιοαερίου, προς όφελος του περιβάλλοντος, της υγιεινής και της ενεργειακής αυτονομίας των ίδιων.

Αξιολογώντας την εξέλιξη της κατάστασης, οι ΑΠΕ από έργα φιλικά στο περιβάλλον κινδυνεύουν να καταστούν, αν δεν έγιναν ήδη, «αντίπαλη» δραστηριότητα στις υφιστάμενες ενασχολήσεις των κατοίκων της υπαίθρου. Αυτό δεν είναι ανάπτυξη. Η επέλαση και ο κατακλυσμός εγκαταστάσεων ΑΠΕ στην Ήπειρο, δεν συνιστά Ανάπτυξη. Παρέλκει η αναφορά των επιπτώσεων που θα υπάρξουν στις προστατευόμενες περιοχές (Natura, Ramsar, ΖΕΠ, Αλπικά Τοπία, κ.α.). Η Περιφέρεια ψελλίζει κάτι για αυστηρούς περιβαλλοντικούς ελέγχους που θα γίνονται αλλά τα Κλιμάκια Ελέγχου Ποιότητας Περιβάλλοντος (Κ.Ε.Π.ΠΕ.) δεν έχουν ενεργοποιεί, όπως έχουμε υποχρέωση εκ του νόμου (άρθρο 26 του ν. 1650/1986).

Αυτά συμβαίνουν σε μια περίοδο που η χώρα μας προσπαθεί (ή προσποιείται ότι θέλει) να εκσυγχρονίσει την περιβαλλοντική νομοθεσία και να υλοποιήσει τον διακηρυγμένο στόχο «Ανάσχεσης απώλειας της βιοποικιλότητας» που περιλαμβάνεται στην Εθνική Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα (2014) και αποτελεί ανειλημμένη υποχρέωση.

Από τον Νοέμβριο του 2020, το εν ισχύ Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΕΠΧΣΑΑ–ΑΠΕ) βρίσκεται υπό αναθεώρηση, επειδή θεωρήθηκε ανεπαρκές. Στο μεταξύ το Δεκέμβριο του 2020 η χώρα καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Σύμφωνα με την απόφαση η Ελλάδα δεν προστατεύει επαρκώς τη βιοποικιλότητα σε περιοχές Natura, καθώς, από το 2012 δεν υιοθέτησε τα απαιτούμενα μέτρα για τη διατήρηση οικοτόπων και δεν έχουν ολοκληρωθεί οι Ειδικές Μελέτες που απαιτούνται γι αυτό το σκοπό (είχε καταγγελθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Διαδικασία «επί παραβάσει», υπόθεση 2014/4073).

Για όλα τα παραπάνω δεν πρέπει να προχωρήσουμε σε εγκριτικές αποφάσεις χωροθέτησης ή αδειοδότησης νέων ΑΠΕ (ΑΣΠΗΕ, φ/β, Υ/Η και βιοαερίου) πριν την ολοκλήρωση του νέου ειδικού χωροταξικού πλαισίου. Ανάλογη απόφαση έλαβε το Περιφερειακό Συμβούλιο για την αδιοδότηση νέων ΑΣΠΗΕ (Βιομηχανικά αιολικά πάρκα).

Η πρόταση της ερευνητικής ομάδας των Κατή Β. & Κασσάρα Χ. του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων απαντάει στο δίλημμα «ναι ή όχι στους ΑΣΠΗΕ», αρκεί να υιοθετηθεί από την πολιτεία.

Μέχρι τότε, είμαστε απροστάτευτοι και πρέπει να δράσουμε. Η νομική οδός παραδοσιακά συμβαίνει να είναι μια επιλογή χρονοβόρα. Η σχέση των εμπλεκομένων είναι ανισοβαρής, διαθέτουν πόρους και μέσα. Δεν απομένει παρά ο δρόμος της ευαισθητοποίησης και οργάνωσης των τοπικών κοινωνιών.

Σε αυτή την κατεύθυνση η στάση των ανθρώπων της αυτοδιοίκησης Α’ και Β’ βαθμού (δήμων & περιφέρειας) είναι εξόχως σημαντική και θα κριθεί αναλόγως των πρωτοβουλιών που θα αναληφθούν.