Η εξαφάνιση 610 ειδών πτηνών και τις οικολογικές επιπτώσεις

Ο Ντόντο, το διάσημο πτηνό χωρίς δυνατότητα πτήσης που ενδημούσε στο νησί του Μαυρίκιου στον Ινδικό Ωκεανό, είναι μια περίπτωση εξαφάνισης που προκάλεσε ο άνθρωπος. Ο Ντόντο, εξαιρετικά προσαρμοσμένος στο απομονωμένο οικοσύστημά του, αλλά απροετοίμαστος για την άφιξη των ανθρώπων, συναντήθηκε για πρώτη φορά από Ολλανδούς ναυτικούς το 1598. Το κυνήγι, η καταστροφή των οικοτόπων και η εισαγωγή μη ιθαγενών ειδών το καταδίκασαν σε λιγότερο από 80 χρόνια.

Δεν είναι ο μόνος. Νέες έρευνες έχουν τεκμηριώσει την εξαφάνιση 610 ειδών πτηνών τα τελευταία 130.000 χρόνια, που συμπίπτει με την παγκόσμια εξάπλωση του είδους μας Homo sapiens, μια κρίση των πτηνών που έχει επιταχυνθεί τα τελευταία χρόνια και δεκαετίες. Για παράδειγμα, το Kauaʻi ʻōōʻō, ένα οδικό πουλί της Χαβάης, κηρύχθηκε εξαφανισμένο μόλις πέρυσι.

«Τα πουλιά αναλαμβάνουν μια σειρά από πραγματικά σημαντικές λειτουργίες του οικοσυστήματος, από πολλές από τις οποίες εξαρτόμαστε, όπως η διασπορά των σπόρων, η κατανάλωση εντόμων, η ανακύκλωση νεκρών υλικών - για παράδειγμα οι γύπες - και η επικονίαση. Αν χάσουμε είδη, τότε χάνουμε αυτές τις λειτουργίες», δήλωσε ο οικολόγος Τομ Μάθιους του Πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ στην Αγγλία, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύθηκε αυτή την εβδομάδα στο περιοδικό Science.

Οι περισσότερες από τις καταγεγραμμένες εξαφανίσεις συνέβησαν σε νησιά. Η απώλεια ενδιαιτημάτων μπορεί να έχει τεράστιες επιπτώσεις δεδομένης της απομόνωσης και της μειωμένης έκτασης, ενώ η εισαγωγή ζώων όπως αρουραίοι, γάτες και ποντίκια μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις δεδομένης της εξέλιξης της έλλειψης πτήσης σε πολλά ενδημικά πουλιά των νησιών που τα άφησε ανίκανα να ξεφύγουν από τους νέους θηρευτές, δήλωσε ο Μάθιους.

Το ανθρώπινο κυνήγι ήταν ένας μεγάλος παράγοντας εξαφάνισης στο παρελθόν και παραμένει προβληματικό σε ορισμένες περιοχές. Η αιχμαλωσία πτηνών για εμπόριο είναι ένα μεγάλο ζήτημα, ιδίως στη Νοτιοανατολική Ασία, δήλωσε ο Μάθιους.

Τα μεγάλα πτηνά-ελέφαντες χωρίς πτήση που ενδημούν στη Μαδαγασκάρη εξαφανίστηκαν μετά την άφιξη των ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένου του Aepyornis maximus, πιθανώς του μεγαλύτερου πτηνού που υπήρξε ποτέ, ύψους περίπου 3 μέτρων. Τα πτηνά μοα που ενδημούν στη Νέα Ζηλανδία, συμπεριλαμβανομένων των γιγάντιων μοα πουλιών του Νότιου Νησιού, τα οποία συναγωνίζονταν σε μέγεθος τα ελεφαντόπουλα, εξαφανίστηκαν ομοίως μετά τον αποικισμό των νησιών από τους ανθρώπους.

Το μεταναστευτικό ταξιδιωτικό περιστέρι της Βόρειας Αμερικής αριθμούσε δισεκατομμύρια, αλλά κυνηγήθηκε μέχρι εξαφάνισης.

Τα 610 είδη μαζί αντιπροσώπευαν 3 δισεκατομμύρια χρόνια μοναδικής εξελικτικής ιστορίας, είπαν οι ερευνητές, με κάθε χαμένο είδος να είναι σαν να κόβεται ένα κλαδί από το δέντρο της ζωής.

Φωτογραφία: Εκμαγείο σκελετού και μοντέλο ντόντο στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, που κατασκευάστηκε το 1998 με βάση σύγχρονες έρευνες/Wikipedia