Η άλλη… γέφυρα Πλάκας

Πριν από 60 χρόνια, ένα από τα ερωτήματα που βασάνιζε τους Τζουμερκιώτες στην Ήπειρο ήταν: «Πότε θα γίνει η Γέφυρα Πλάκας;». Κατά κάποιο τρόπο το ίδιο ισχύει και σήμερα, που η Γέφυρα Πλάκας, το μνημείο που κατέρρευσε πριν από τριάμισι χρόνια, βρίσκεται πίσω στο χρονοδιάγραμμα αποκατάστασής της. Τότε, βέβαια, τη δεκαετία του ’50, το ερώτημα αφορούσε τη σιδερένια γέφυρα μπέλεϋ επί του Αράχθου λίγα μέτρα πιο κάτω από την πέτρινη Γέφυρα Πλάκας.

Τα Τζουμέρκα, λόγω και ιστορικών συνθηκών (από το 1881 ο Άραχθος αποτέλεσε το σύνορο μεταξύ Ελλάδας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μέχρι τους βαλκανικούς πολέμους), είχαν βιώσει έντονα την απομόνωση. Το αίτημα λοιπόν για σύνδεση με τα Ιωάννινα γίνεται επίμονο τη δεκαετία του ’50, οπότε και τα πρώτα αυτοκίνητα άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους και στην περιοχή. Και η γέφυρα μπέλεϋ στον Άραχθο ήταν καίρια.

«Οι κάτοικοι διερωτώνται πως δεν εκινήθησαν εισέτι, διά την κατασκευήν της γέφυρας ταύτης και αι εμπορικαί οργανώσεις της πόλεως Ιωαννίνων, καθόσον ο κλάδος των έχει πολλά να ωφεληθή εκ της συνδέσεως ταύτης, διότι το μεγαλύτερον εμπόριον σήμερον διεξάγεται με την Άρταν παρ’ όλον που απέχει κατά πολύ των Ιωαννίνων» αναφέρεται σε δημοσίευμα τοπικής εφημερίδας των Ιωαννίνων το 1958, που μετέφερε την αγωνία των Τζουμερκιωτών για την κατασκευή της γέφυρας. 

Λίγους μήνες μετά, ο τοπικός Τύπος επανέρχεται στο ζήτημα, ενόψει της χειμερινής περιόδου, περιγράφοντας με γλαφυρό τρόπο τα όσα βίωναν οι Τζουμερκιώτες. «Δι’ αμφίβιων μέσων γίνεται η συγκοινωνία με Τζουμέρκα» σημειώνεται σε πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Πρωινός Λόγος» τον Σεπτέμβριο του 1958. Ποια ήταν τα αμφίβια μέσα; «Μέχρι την παρελθούσαν εβδομάδα, προτού ενσκήψουν οι καταρρακτώδεις βροχαί, τα φορτηγά αυτοκίνητα κατώρθωναν να μεταβαίνουν από Ιωάννινα εις Πράμαντα και Άγναντα, σημαντικά κέντρα της περιοχής Τζουμέρκων, διερχόμενα τον Άραχθον, λόγω του ότι τα ύδατα του είχον λιγοστέψει ένεκα του καλοκαιριού. Τώρα όμως είναι αδύνατο να πραγματοποιήσουν το δρομολόγιον των αυτό των 60 χιλιομέτρων».

Το όνειρο θα γίνει πραγματικότητα τον Σεπτέμβριο του 1960. Η γέφυρα μπέλεϋ μπήκε στη θέση της από τον Στρατό. Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα και μαρτυρίες, η στρατιωτική γέφυρα ήρθε από αλλού. Συγκεκριμένα, βρισκόταν δίπλα ακριβώς από το γεφύρι της Άρτας όπου είχε τοποθετηθεί κατά τον β’ παγκόσμιο πόλεμο από τους Ιταλούς για τη διέλευση στρατιωτικών οχημάτων.

Τη δεκαετία του ’50, με την κατασκευή τσιμεντένιας γέφυρας στην Άρτα για τη διέλευση των οχημάτων, η γέφυρα μπέλεϋ ήταν πια άχρηστη. Οπότε μεταφέρθηκε στην περιοχή της Γέφυρας Πλάκας.

Κατά κάποιο τρόπο, η γέφυρα μπέλεϋ της Πλάκας αποτελεί μια… αντίκα με κοινωνική και ιστορική αξία, μια στρατιωτική γέφυρα που διέγραψε τη δική της πορεία, που συνέβαλε μεταπολεμικά στην ομαλοποίηση των συνθηκών ζωής και στη σύνδεση ενός απομονωμένου τόπου με το κέντρο και που, στα νεότερα χρόνια της, συνδέθηκε ακόμα και με κοινωνικούς αγώνες, όπως με αυτούς του Συλλόγου Προστασίας Αράχθου και πολιτών που επί δέκα χρόνια (1997-2007) κινητοποιήθηκαν κατά της κατασκευής του υδροηλεκτρικού φράγματος του Αγίου Νικολάου που θα «εξαφάνιζε» το μνημείο της Γέφυρας Πλάκας.

Κινητοποίηση του Συλλόγου Προστασίας Αράχθου και πολιτών τον Αύγουστο του 2006

* Η κεντρική φωτογραφία είναι του Κώστα Κωστούλα, παλιού φωτογράφου στην περιοχή της Πλάκας. Στο βάθος διακρίνεται ένα λεωφορείο και μπροστά ένας άνθρωπος με καπέλο να τρέχει (;) πάνω στη δοκό