Η «αλλαγή» και άλλες ιστορίες

Το 1981, το ΠΑΣΟΚ σάρωσε τις εκλογές με το σύνθημα της «Αλλαγής».

Δεν υπήρχε ίσως πιο πετυχημένη αποτύπωση της λαϊκής βούλησης και της τάσης μιας ολόκληρης κοινωνίας, η οποία είχε ήθελε να αμφισβητήσει το αφήγημα των νικητών. Ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο χαρισματικότερος των πολιτικών και πιο επιτήδειος πολιτικάντης των κοινοβουλευτικών στην Ελλάδα, ήταν ένας influencer και ηγέτης σε συσκευασία ενός.

Η συνέχεια αυτής της αλλαγής δοξολογήθηκε αλλά και κατηγορήθηκε όσο δεν παίρνει. Ήταν ο εύκολος στόχος και η «μητέρα των δικαιολογιών», για να κατηγορηθεί ένας ολόκληρος λαός για μια κρίση του κεφαλαίου, μια κρίση του καπιταλισμού και μια δομική αλλαγή, της οποίας ο λογαριασμός στην Ελλάδα έφτασε το 2011. Η μοίρα ήθελε ο παραλήπτης στο τραπέζι, να είναι ο γιος του Ανδρέα, ο Γιώργος.

Από τότε πέρασαν 12 χρόνια. Το ΠΑΣΟΚ καταποντίστηκε, η αστική τάξη κλυδωνίστηκε, η Αριστερά συμβιβάστηκε. Η «εποχή της αλλαγής» έγινε ένα διαρκές αστειάκι, με το οποίο γελάμε ενθυμούμενοι και ενθυμούμενες ότι πριν από μόλις 20 χρόνια, με πολύ μικρότερη ακρίβεια, παίρναμε 25% μεγαλύτερους μισθούς. Όχι τίποτα πακτωλούς. Απλά κανονικούς μισθούς.

Θα περίμενε κανείς ότι ενόψει εκλογών του 2023, τα συνθήματα εκείνης της εποχής θα ήταν μια απλή αντήχηση, αφού υποτίθεται ότι το σύστημα την έχει ξορκίσει.

Και όμως, όχι.

Η «αλλαγή» είναι ξανά παρούσα στα συνθήματα της προεκλογικής περιόδου.

«Πραγματική αλλαγή» λέει το ΠΑΣΟΚ, «Συμβόλαιο Αλλαγής» λέει ο ΣΥΡΙΖΑ στα συνθήματα και τις προγραμματικές εισαγωγές, σε μια ιδιότυπη κόντρα για τη συνθηματική παρακαταθήκη του ’81. Το μεν ΠΑΣΟΚ κρατάει τη «σφραγίδα», παρότι για χρόνια είχε απέλθει του ιστορικού τίτλου που θύμιζε έντονα… μνημόνιο. Ο δε ΣΥΡΙΖΑ έχει κληρονομήσει το εκλογικό σώμα, συν αρκετά στελέχη.

Το καταπληκτικό είναι ότι τα συνθήματα του vintage ΠΑΣΟΚ περνάνε και στη δεξιά. Όχι φυσικά στη μητσοτακική ΝΔ, η οποία δεν κάνει καν αβερωφική πολιτική, αλλά προσπαθεί να υλοποιήσει το σχέδιο «κράτος-οικόπεδο», αλλά στην άκρα δεξιά: 

Ο Κυριάκος Βελόπουλος ποζάρει σε διαφημίσεις του κόμματός του, με σύνθημα «Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες»…

* Στα Γιάννενα τη δεκαετία του '80 (αρχείο Κων. Κωστούλα)