Γρ. Σακκάς: Όταν βγήκε δήμαρχος για δεύτερη φορά

Το ρετρό του «Τύπου Ιωαννίνων» μία φορά τον μήνα είναι αφιερωμένο στην ιστορία των αυτοδιοικητικών εκλογών στα Γιάννενα.

Oι εκλογές του 1954 είχαν αναδείξει νέο δήμαρχο Ιωαννίνων τον Γρηγόρη Σακκά. Ο Σακκάς έμελλε να κερδίσει και τις επόμενες δημοτικές εκλογές, αυτές του 1959.

Ένα άρθρο στις 10 Μαρτίου του 1959 στον δεξιό Τύπο της πόλης, φανέρωνε την υπολογίσιμη πλέον θέση της Αριστεράς στην Ελλάδα. Το άρθρο αναπαρήγαγε τη φήμη ότι ο γιατρός Νίκος Σκοπούλης θα κατέβει υποψήφιος δήμαρχος Ιωαννίνων στηριζόμενος από την ΕΔΑ (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά)

Μόλις ένα χρόνο πριν, η ΕΔΑ είχε πάρει 24,4% στις βουλευτικές εκλογές, ήταν αξιωματική αντιπολίτευση και ο Σκοπούλης είχε εκλεγεί βουλευτής Ιωαννίνων. Σε αυτές τις εκλογές είχε «ανατείλει το άστρο» του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ο οποίος έχει μετασχηματίσει τον «Εθνικό Συναγερμό» του Αλέξανδρου Παπάγου σε Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση (ΕΡΕ). Είχε πάρει τις εκλογές με ποσοστό 41,16%, κι έγινε πρωθυπουργός.

Αντίθετα, το στρατόπεδο του Κέντρου είχε υποστεί σημαντική ήττα, καθώς οι Φιλελεύθεροι υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου είχαν υποχωρήσει στην τρίτη θέση. Μάλιστα, η ΕΔΑ είχε ωφεληθεί τελικά από έναν εκλογικό νόμο ο οποίος προέβλεπε την πριμοδότηση του πρώτου και του δεύτερου κόμματος, καθώς, οι συντάκτες του νόμου δεν υπολόγισαν ότι δεύτεροι δεν θα ήταν οι Φιλελεύθεροι, οι οποίοι σπαράζονταν τότε από εσωκομματικές διαμάχες μεταξύ Παπανδρέου και Σοφοκλή Βενιζέλου.

Οι διεργασίες στα Γιάννενα ήταν έντονες. Αρκετά ονόματα υποψηφίων ακούγονταν και γράφονταν στα δημοσιεύματα. Μεταξύ των «υποψηφίων» για υποψήφιοι, ήταν ο γιατρός Γεώργιος Σούλης και ο οδοντίατρος Γεώργιος Καππάς, οι οποίοι είχαν διατελέσει δημοτικοί σύμβουλοι σε προηγούμενες θητείες.

Οι υποψηφιότητες αυτές όμως δεν θα προχωρούσαν όπως δεν θα προχωρούσε και η υποψηφιότητα Σκοπούλη. Οι σίγουρες υποψηφιότητες ήταν αυτή του ήδη δημάρχου Γρ. Σακκά και του Γιώργου Μελανίδη, γιατρού, πρώην βουλευτή της ΕΠΕΚ στις εκλογές του 1951 και της Δημοκρατικής Ένωσης το 1956.

Ο Σακκάς κατέβηκε στις εκλογές και πάλι με το συνδυασμό «Αλλαγή στα Γιάννενα», με υποψηφίους μεταξύ άλλων τον μετέπειτα βουλευτή της Ένωσης Κέντρου Σπύρο Βαδαλούκα. Ο Γ. Μελανίδης από την άλλη, είχε ένα ψηφοδέλτιο με τίτλο «Εργασία-Πρόοδος» με αναφορά και στην Αριστερά. Ανάμεσα στους υποψηφίους ήταν ο Παντελής Παπούλιας, συγκατηγορούμενος της Ευτυχίας Πρίντζου, εξόριστος μετέπειτα στην Ικαρία και τη Μακρόνησο.

Ο Μελανίδης «ελεγχόταν» από την εφημερίδα «Εθνικός Αγών», αλλά με μέτρο. Φαίνεται ότι είχε σημαντική αποδοχή και στην εθνικόφρονα αστική τάξη της πόλης, αρκεί να δήλωνε ότι δεν είναι ΕΔΑ.

Αν σας αρέσει ο Τύπος, μπορείτε να τον στηρίξετε με μια συνδρομή ή δωρεά, εδώ

Πάντως το κλίμα δεν έμοιαζε με τις εκλογές του ’51 και του ’54. Ακόμα και ο παλιός «κομμουνιστοφάγος» Σακκάς, για τους υποψήφιους του Μελανίδη είχε να πει ότι «αποτελείται από άτομα αναμιγνυόμενα το πρώτον εις τα κοινά, μη διαθέτοντα πείραν». Λογικό, καθότι αρκετοί από αυτούς ήταν εξόριστοι τα προηγούμενα χρόνια...

Μέχρι και ο βουλευτής της ΕΡΕ Δημήτρης Ιωάννου καταδίκασε μεν το συνδυασμό ως «αντικυβερνητικό», αλλά πρόσθετε ότι «τον κ. Μελανίδην τον εκτιμώμεν ως επιστήμονα και ως άνθρωπον».

Το μένος μερίδας του Τύπου κατά του Σακκά από την άλλη, είχε κοπάσει λίγο. Ο «Εθνικός Αγών» έγραφε ότι ναι μεν είναι απογοητευμένος από την αποτυχία συγκρότησης «ψηφοδελτίου προσωπικοτήτων», αλλά «δεν σημαίνει ότι αποδοκιμάζομεν τον συνδυασμόν που κατήρτισεν ο κ. Σακκάς, εις τον οποίο μετέχουν επίλεκτοι δημόται της πόλεως Ιωαννίνων, οι οποίοι εγγυώνται μιαν γόνιμον εξυπηρέτησιν των δημοτικών συμφερόντων», δηλώνοντας έτσι τη στήριξή του. Ο Σακκάς είχε το εκλογικό του κέντρο στην «Όαση».

Παρότι το κλίμα διέφερε από τις εκλογές προηγούμενων χρόνων, η εθνικοφροσύνη ως κυρίαρχο επιχείρημα και μέτρο σύγκρισης υποψηφίων, ήταν παρούσα. Ενδιαφέρον είναι πάντως ότι είχε μετατοπιστεί στο εσωτερικό της δεξιάς παράταξης, ως «ανταγωνισμός» για το ποιος είναι πιο εθνικόφρονας.

Για παράδειγμα, ο «Εθνικός Αγών» εγκαλούσε συνεχώς με πρωτοσέλιδα άρθρα τον «Πρωινό Λόγο», δύο εφημερίδες με πολιτική αναφορά στον χώρο της Δεξιάς.

Στις 5 Απριλίου του 1959, οι Γιαννιώτες και οι Γιανιώτισσες ψήφισαν σε 14 εκλογικά τμήματα της πόλης. Ο Δήμος Ιωαννιτών, σύμφωνα με την απογραφή του 1951, αριθμούσε 32.315 άτομα. Η αποχή καταγράφτηκε στο 31,7% και ο Σακκάς επανεκλέχτηκε με 60,7%, ενώ ο Μελανίδης πήρε το υπόλοιπο 39,3%.

Το 40% που πήρε ο Μελανίδης όμως, είχε ταράξει τα νερά ήδη: «Θεός φυλάξοι!... ΕΔΑ, τουτέστιν κομμουνισμόν, εμείς εδώ στα Γιάννινα δεν καταδεχόμεθα να δεχθώμεν ως συζήτησιν ακόμη ότι είμεθα 40%» έγραφε ο «Κήρυξ» την επαύριο των εκλογών. Στο μεταξύ, τις προηγούμενες μέρες, η εφημερίδα που το 1954 αποκαλούσε τον Σακκά από κοντό μέχρι ανόητο, είχε φωτογραφία του στην πρώτη σελίδα με επίτιτλο «Ο δήμαρχος της 5ης Απριλίου».

Στον «δεκάλογο» υποστήριξης στον δήμαρχο, η εφημερίδα ανέφερε μεταξύ άλλων ότι «μεγάλωσε με καλαμποκίσιο αλεύρι» και «δεν έχει επιχειρήσεις, ούτε εμπορικές και επιστημονικές ασχολίες, ώστε το Δημαρχιακόν Αξίωμα να το έχη για πάρεργο». Επίσης, τόνιζε ότι «βρήκε τον τρόπο να καταργήση τους φραγμούς της γραφειοκρατίας και τα πρωτόκολλα».
Ο Σακκάς, πάνω από όλα, θα συνέδεε το όνομά του με τη δεκαετία της ανοικοδόμησης στην Ελλάδα και το μερίδιο που πήραν τα Γιάννενα από αυτή. Και έτσι, το «παιδί του λαού», από «Γορ-γορ» και καθυβριζόμενος από τον τοπικό Τύπο, έγινε ένας δήμαρχος στη θητεία του οποίου αναφορά γίνεται ακόμα και σήμερα.

Πηγές:

Αγγέλη Β., Τσαντίκος Γ., «Οι ‘αποστάτες’, τα ρέντζελα και οι δήμαρχοι/Οι δημοτικές εκλογές στα Γιάννενα, 1925-2014», 2019

* Άποψη των Ιωαννίνων τη δεκαετία του '50