Γεφύρι, ετών 268

Ήταν οι «δρόμοι» περασμένων αιώνων. Το κάθε γεφύρι ήρθε να εξυπηρετήσει μεγάλες ή μικρές ανάγκες: Να ενώσει οικισμούς ή γειτονιές, να συνδέσει τα χωριά με τα αμπέλια και τα βοσκοτόπια, να φέρει ανθρώπους πιο κοντά. Αρχικά, τα γεφύρια ήταν ξύλινα. Από τα μέσα του 18^ου αιώνα αρχίζουν να εμφανίζονται τα πέτρινα γεφύρια, με τους ηπειρώτες μαστόρους να «ξεγελούν» τα ορμητικά ποτάμια της περιοχής και να αφήνουν το αποτύπωμά τους στη λαϊκή αρχιτεκτονική.

Ένα από τα πιο γνωστά γεφύρια της Ηπείρου είναι το μονότοξο γεφύρι του Νούτσου ή του Κόκκορου. Στον δρόμο προς το Κεντρικό Ζαγόρι, εκεί ανάμεσα σε δύο βράχους, να διαγράφει τη δική του πορεία πάνω από το ποτάμι του Βίκου. Η θέση του, δίπλα ακριβώς στην επαρχιακή οδό, τού έχει δώσει τη δυνατότητα να εδραιώσει τη φήμη του, επιτρέποντας σε κάθε επισκέπτη να κάνει μια στάση. Η διπλή του ονομασία οφείλεται στους χρηματοδότες του. Χρηματοδότες των γεφυριών ήταν συνήθως οι ντόπιοι κάτοικοι που είχαν μια εύλογη οικονομική επιφάνεια.

Πρώτος χρηματοδότησης του γεφυριού εν έτει 1750 ήταν ο Νούτσος Κοντοδήμος, γενικός πρόξενος Ζαγορίου με καταγωγή από το Βραδέτο, ο οποίος έμελλε να είναι ένας από τους πρωταγωνιστές του αποκεφαλισμού του Σουλεϊμάν πασά. Η εμπλοκή του αυτή τού στοίχισε τη ζωή, με τη χήρα του Σουλεϊμάν, την πασίνα Αϊσέ, να τον δολοφονεί το 1787.

Το 1768, έγινε η ανακατασκευή του γεφυριού με χρηματοδότηση του Νούτσου (από το Ιωάννης) Καραμεσίνη από το Καπέσοβο, ενός τραπεζίτη και εμπόρου με σημαντικές επαφές στην Κωνσταντινούπολη, οι οποίες τον ανέδειξαν στο σημαντικότερο πρόσωπο στην αυλή του Αλή πασά κατά την ηγεμονία του τελευταίου. Δεν ήταν τυχαίο που τον αποκαλούσαν και «Ρωμηόπασα». Για το τέλος της ζωής του Νούτσου Καραμεσίνη πολλά έχουν γραφεί, με τους μελετητές να καταθέτουν τη δική τους ερμηνεία (σ.σ. υπάρχει και μια σύγχυση με τον Βραδετινό Νούτσο, τον Κοντοδήμο). Η πιο στοιχειοθετημένη, είναι ότι πέθανε από λιθίαση (αν και λέγεται ότι τον δηλητηρίασε ο γιατρός του, μετά από εντολή του από εντολή του Αλή πασά).

Ο τρίτος χρηματοδότης, ήταν ο γιος του Νούτσου Καραμεσίνη, ο Αλέξης Νούτσος, μια σημαντική φυσιογνωμία, ο οποίος θήτευσε στην αυλή του Αλή πασά και στη Φιλική Εταιρεία. Το 1822 τον εκτέλεσε ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, στο πλαίσιο εμφύλιας έριδας. Ο Αλέξης Νούτσος επισκεύασε το γεφύρι στα τέλη του 18^ου αιώνα. Στα «Ηπειρώτικα Γεφύρια» ο Σπύρος Μαντάς καταγράφει προφορική μαρτυρία για την ονομασία του γεφυριού, ακόμα και στον 20^ο αιώνα, ως «γεφύρι του κυρ Αλέξη».

Η νεότερη ονομασία «γεφύρι του Κόκκορου» προέκυψε γύρω στο 1910, όταν χωριά της περιοχής –Κουκούλι, Καπέσοβο, Βραδέτο και Τσεπέλοβο- αλλά και η οθωμανική διοίκηση ανέλαβαν την επιδιόρθωση του γεφυριού μετά από σοβαρή ζημιά που είχε υποστεί. Τότε ήταν που διέθεσε ένα ποσό κάποιος Γρηγόρης Κόκκορος από το Κουκούλι, ιδιοκτήτης του νερόμυλου που υπήρχε δίπλα από το γεφύρι (στοιχεία για τον τρόπο… θανάτου του χορηγού αυτού δεν υπάρχουν).

Και επειδή ηπειρώτικη ιστορία, εκείνης της περιόδου, χωρίς ληστείες δεν νοείται, έχουμε και λέμε: Κάποτε, όπως λέγεται, στα τέλη του 19^ου αιώνα ο λήσταρχος Γιώργος Νταβέλης (σ.σ. άλλος ο περίφημος Νταβέλης, Χρήστος στο μικρό του όνομα, ο πλέον διάσημος λήσταρχος της Ρούμελης) αναγκάστηκε να κρυφτεί με δύο συντρόφους του στη σπηλιά που είναι στο βράχο, στη δεξιά όχθη του ποταμού. Η σπηλιά αυτή αποδείχθηκε μια καλή κρυψώνα για τον λήσταρχο, με το οθωμανικό απόσπασμα να μην τον εντοπίζει.

Στην πιο σύγχρονη εποχή, το 1960 το γεφύρι επισκευάστηκε από την Ένωση Ζαγορισίων Αθηνών, ενώ το 1977 βελτιώθηκε το καλντερίμι του, μετά την «επίσκεψη» θησαυροκυνηγών. Άγνωστοι «κυνηγοί» κατέστρεψαν μέρος του καλντεριμιού, κατά την αναζήτηση θησαυρού που φέρεται να ήταν θαμμένος εκεί από τον εμφύλιο πόλεμο.

Το μονότοξο γεφύρι του Νούτσου ή του Κόκκορου, με άνοιγμα 25 μ. και ύψους 11,5 μ., ήταν από τα πρώτα γεφύρια στην Ήπειρο που χαρακτηρίστηκε διατηρητέο ιστορικό μνημείο. Ο χαρακτηρισμός του ως μνημείου από το υπουργείο Πολιτισμού έγινε το 1964.

* H φωτογραφία είναι του Θύμιου Μάντζιου