Φωτογραφίες που έρχονται από παλιά και κοιτάνε στην αιωνιότητα

O κ. Χρήστος Ευτυχιάδης είναι «80 χρονών και 2 μηνών» όπως λέει χαμογελαστός, ανάμεσα σε μερικές από τις φωτογραφίες του. Ο «Τύπος» το συνάντησε στην έκθεση που κάνει στο Λαογραφικό Μουσείο «Κ. Φρόντζος» και μίλησε μαζί του, για την απαρχή της φωτογραφίας στα Γιάννενα. Και, μαντέψτε, είναι μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ιστορία.

Ο κ. Ευτυχιάδης ήταν από τους πρώτους επαγγελματίες φωτογράφους της πόλης, 60 και πλέον χρόνια πίσω. «Το 1950 ξεκίνησα τυχαία. Ήθελα να μάθω γράμματα αλλά οι γονείς μου ήταν πολύ φτωχοί και δεν μπορούσαν να με στείλουν να σπουδάσω. Στα 14-15 μου λέμε τώρα. Με φέρανε εδώ στα Γιάννενα, σε ένα φωτογραφείο, το κτίριο υπάρχει εκεί απέναντι (δείχνει μια από τις φωτογραφίες που εκτίθενται) για να μάθω τη φωτογραφική τέχνη». Οι φωτογραφίες γύρω είναι η χαρά του αρχιτέκτονα και του ανθρώπου που θυμάται ή θέλει να θυμηθεί πώς ήταν τα Γιάννενα παλιά: κτίρια από γειτονιές της πόλης που σήμερα έχουν αλλάξει άρδην, κτίρια διατηρητέα που σήμερα ενδεχομένως καταρρέουν. Και η ιστορία συνεχίζεται:

«Δούλεψα μέχρι το ’58 υπάλληλος, στον Σπύρο τον Γκιόκα και τον Γιάννη τον Γκιούλη, μετά πήγα φαντάρος, στην αεροπορία. Εκεί έμαθα πάρα πολλά στη φωτογραφία. Εκπαιδεύτηκα στην Πάτρα, μετά πήγα 3 μήνες στο Τατόι για να πάρω την ειδικότητα. Μετά, στη Λάρισα, στην 110, υπηρέτησα εκεί 20 μήνες. Φεύγοντας, μου δώσανε ένα πτυχίο με το οποίο μπορούσα να κάνω φωτογραφείο».  Και αυτό έκανε γυρνώντας στα Γιάννενα. Μια από τις πρώτες καλές δουλειές που πήρε, ήταν στο δημοτικό μουσείο: «Εκανα το φωτογράφο 2-3 χρόνια, στο δημοτικό μουσείο  που τότε το νοικιάζαμε με δημοπρασία. Το 1962 παντρεύτηκα και με λίγα λεφτά άνοιξα το μαγαζί που τώρα έχει ο γιος μου στο Τοσίτσειο. Και έκτοτε, σιγά σιγά , είχαμε καλές δουλειές και μ’ άρεσε το εμπόριο. Άφησα την τέχνη και ασχολήθηκα με αυτό».

Ο Σιμούλης, ο Βερτόδουλος, ο Σακελλαρίου...

Ο κ. Ευτυχιάδης ήταν στο σύλλογο ερασιτεχνών φωτογράφων, μαζί με πολλούς ακόμα επαγγελματίες και μη. «Πάρα πολλοί ήμασταν. Ο Σιμούλης ο αρχιτέκτονας, ο Σακελλαρίου με τις μπουγάτσες, ο κύριος Βερτόδουλος βέβαια, ο Καλογερίδης, ερασιτέχνες καλοί που πέρασαν όλοι από το μαγαζί μου» διηγείται.

«Κάποτε έφερα τις κάμερες των 8 χιλιοστών και τα έγχρωμα φιλμ που δεν υπήρχαν τότε εδώ.  Κάποτε έβαλα γυαλιά ηλίου στο μαγαζί και έτσι έγινε η μετάβαση. Αλλά την τέχνη, δεν την ξέχασα ποτέ. Εφόσον τα παιδιά μου πήραν το δρόμο του οπτικού και ο γιος μου και η κόρη μου, εγώ άρχισα να ασχολούμαι με σλάιτς, με τις φωτογραφίες. Τα Γιάννενα και οι άνθρωποί τους με υποστήριξαν πολύ, τους αγάπησα και με αγάπησαν και με ανέδειξαν οικονομικά».

Η εκταφή του νεομάρτυρα Γεωργίου

Υπάρχει μια δουλειά που ο κ. Ευτυχιάδης τη θυμάται σαν τώρα και τη θεωρεί την καλύτερή του: «Έχω αναμνήσεις πολλές από την εκταφή του Αγίου Γεωργίου. Αν πάνε όλα καλά, σε πέντε-έξι μήνες θα γίνει και αυτή η έκθεση. Είχα την τύχη να με εμπιστευτεί ο Σετάκης, ως πρωτοσύγκελος τότε, που μετά έγινε δεσπότης. Με πήρε τηλέφωνο και μου λέει ‘θα έρθεις να καλύψεις το γεγονός’. Κάθισα μέχρι το τέλος στην εκταφή, άλλοι συνάδελφοι φύγανε, εγώ όχι. Έχω 70-80 φωτογραφίες, πολύ ωραίες».

Έχει μεγάλη περηφάνια για το σκοτεινό θάλαμο, αλλά λέει ότι «είναι δύσκολη δουλειά». «Εγώ παράδειγμα είχα το εμπορικό τμήμα, το βράδυ στις 8 έκλεινα το μαγαζί και ανέβαινα στο εργαστήριο και καθόμουνα μέχρι τη 1-2 τη νύχτα για να τελειώσω τις δουλειές του κόσμου. Φωτογράφοι πολλοί δεν υπήρχαν, ούτε φωτογραφικές. Έδινα εγώ για παράδειγμα, σε κάποιο γνωστό μου που θα έκανε κάποια δουλειά σε ένα χωριό και μπορεί αυτός να έβγαζε περισσότερα λεφτά από εμένα. Μου έφερνε από ένα πανηγύρι 1.000 φωτογραφίες που έπρεπε να τις παραδώσω σε τρεις μέρες. Αυτές οι φωτογραφίες από το θάλαμο όμως είναι 50 χρονών. Είναι σα να βγήκαν χτες και όταν φύγω εγώ, θα μείνουν άλλα 100 χρόνια».

Οι παλιοί και οι νεότεροι

Τους πιο νέους στο χώρο δεν τους γνωρίζει, γιατί έχει φύγει χρόνια από τη δουλειά. «Ξέρω όμως τους παλιούς. Οι αδερφοί Γκιοξάρη π.χ. οι αδερφοί Σουμαλεύρη, πολύ καλοί. Ο Θωμάς ο Λιούμπος, ο καλλιτέχνης, στην Καλούτσιανη. Ο Τσίτος, το παιδί που σκοτώθηκε σε τροχαίο, ο Γραβάνης, ήταν και άλλοι». Το φωτορεπορτάζ δεν ήταν διαδεδομένο ακόμα, οι εφημερίδες ζητούσαν τότε φωτογραφίες μόνο από το ποδόσφαιρο. «Και εκεί φυσικά, ήταν ο Βαγγέλης ο Σταμούλης που τον είχα μικρό εγώ στο μαγαζί. Ο καλύτερος όμως όλων ήταν ο Πανταζίδης, πάνω από το Διεθνές. Αυτός  έφυγε στο Παρίσι, γύρισε μετά τον πόλεμο, τα βρήκε ίδια και χειρότερα και σηκώθηκε και έφυγε πάλι. Τα ερασιτεχνικά τα φιλμ τα έδινε στο αφεντικό μου γιατί δεν είχε χρόνο να ασχοληθεί. Θυμάμαι, την πρώτη φορά που μου έδωσε φιλμ να τα παραδώσω, έριξε μια ματιά και μου είπε ‘καλά, ακόμα δεν έμαθε να τυπώνει φιλμ;’. Έκανε τρομερές δουλειές».  

Η πρώτη φωτογραφική

«Για να πάρω την πρώτη φωτογραφική δούλευα 3 χρόνια. Έκανε 80 δραχμές. Για να πάρω ένα ποδήλατο, δούλευα άλλα 3 χρόνια. Είχαμε καλά αφεντικά όμως» περιγράφει. Την πρώτη φωτογραφική του πάντως, δεν την έχει. Κάπου τη χάρισε. «Έδινα σε φίλους δανεικές και μετά τη χάριζα… Η καλύτερη που είχα ήταν η Rolleiflex, έχω και μια Hasselblad με όλους τους φακούς της, έχω τη Mamiya την 6X9». Η Rolleiflex πάντως, η αγαπημένη του, και αναπαύεται στην προθήκη,  στην είσοδο του μουσείου, ανάμεσα στις υπόλοιπες μηχανές-εκθέματα…

info

Έκθεση φωτογραφίας του Χρήστου Ευτυχιάδη με τίτλο «Τα Γιάννινα τα δικά μου» στο Λαογραφικό Μουσείο «Κ. Φρόντζος» της ΕΗΜ, από το Ίδρυμα Ιωσήφ και Εσθήρ Γκανή. Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου. Ώρες λειτουργίας: Τρίτη-Πέμπτη-Παρασκευή 09:00-14:00, Δευτέρα και Τετάρτη 09:00-14:00 και 17:30-20:00.