Ευεργέτες, μέρος 3ο: Ο μπον βιβέρ (και δήμαρχος) και ο διανοούμενος

Ο Βασίλειος Πυρσινέλλας και ο Αρσένης Γεροντικός, όπως και η σύζυγός του Ελένη, ήταν οι «πρωταγωνιστές» της χτεσινής εκδήλωσης τιμής και μνήμης των ευεργετών της πόλης που διοργάνωσε ο Δήμος Ιωαννιτών στον πολιτιστικό πολυχώρο «Δημήτρης Χατζής», στα παλιά σφαγεία.

Τα κληροδοτήματα Πυρσινέλλα και Γεροντικού είναι ένα από τα 16 ενεργά κληροδοτήματα του Δήμου Ιωαννιτών. Το κληροδότημα Πυρσινέλλα είναι ίσως το πιο δυνατό κληροδότημα της πόλης, καθώς υπό τη «σκέπη» του βρίσκεται και το πάρκο Πυρσινέλλα (Γιαννιώτικο Σαλόνι). Και τα δύο κληροδοτήματα, σύμφωνα  με τη βούληση των διαθετών, προορίζονται για τη στήριξη του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Ιωαννιτών. Ο πρόεδρος του Πνευματικού Κέντρου Κώστας Γκόγκος, σε χαιρετισμό του, αναφέρθηκε στην προσφορά των ανθρώπων αυτών, προσθέτοντας ότι μεγαλύτερη σημασία έχει το γεγονός ότι «το προσωπικό τους παράδειγμα αποτελεί τη μαγιά για να συνεχιστεί η προσφορά στον τόπο μας».

Αναλυτικά στοιχεία για το περιεχόμενο των κληροδοτημάτων έδωσε στη συνέχεια η εντεταλμένη δημοτική σύμβουλος Γωγώ Γιώτη, η οποία εδώ και δυόμισι χρόνια, από όταν ανέλαβε τη συγκεκριμένη θέση ευθύνης, έχει τακτοποιήσει σε σημαντικό βαθμό τις εκκρεμότητες, κάτι που έχει αναγνωριστεί και από παρατάξεις της αντιπολίτευσης στο δημοτικό συμβούλιο.

Ο Βασίλειος Πυρσινέλλας άφησε στον Δήμο μεγάλη ακίνητη και κινητή περιουσία: Πάρκο Πυρσινέλλα, που τότε λεγόταν Τοπ Αλτί, με τον όρο να γίνει δύο το πάρκο της πόλης, δύο αρχοντικά (το αρχοντικό Πυρσινέλλα και το κτίριο που στεγάζεται η Δημοτική Πινακοθήκη), δύο διαμερίσματα στην Αθήνα. Τη δεκαετία του ’80 εκποιήθηκαν τα δύο διαμερίσματα ενώ ο Δήμος αγόρασε από τα Κληροδοτήματα τα δύο αρχοντικά, με τα χρήματα να διατίθενται για τις ανάγκες του Πνευματικού Κέντρου.

Για τη ζωή του Πυρσινέλλα (1878-1959), μίλησε η Μαίρη Ζάγκλη-Μπόζιου από το Τμήμα Ιστορίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (ΕΕΔΙΠ). Η κ. Ζάγκλη, αφού αναφέρθηκε στο πλούσιο γενεαλογικό δέντρο του ευεργέτη, κατέθεσε κάποια βιογραφικά στοιχεία. Ο Πυρσινέλλας σπούδασε στη Νομική Αθηνών. Το 1904 πήρε την άδεια άσκησης δικηγορίας και το 1912-13 επιστρατεύτηκε στον πόλεμο. Για τη συμμετοχή στις μάχες Ελασσώνας και Γιαννιτσών, του απονεμήθηκε αναμνηστικό μετάλλιο με υπογραφή του Ελευθέριου Βενιζέλου. Μετά την απελευθέρωση, εγκαταστάθηκε στα Γιάννενα. Ο Πυρσινέλλας ήταν πολύ μορφωμένος και γλωσσομαθής και του άρεσαν τα ταξίδια, η πνευματική αλλά και η κοσμική ζωή.  Δεν άνοιξε ποτέ δικηγορικό γραφείο, αλλά προτίμησε να ζει μεταξύ Ιωαννίνων και Αθήνας, έχοντας έσοδα από την αξιοποίηση της περιουσίας του. Αξιοποιώντας και τις γνώσεις του στην τουρκική γλώσσα, μελέτησε αρχειακό υλικό και δημοσίευσε μεταξύ άλλων μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα μελέτη με τίτλο «Ιστορία της πόλεως των Ιωαννίνων».

Ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής του ήταν τα κοινά. Τη δεκαετία του ’20, ήταν δήμαρχος για έξι χρόνια. Νωρίτερα, το 1915, είχε εκλεγεί και βουλευτής με το Λαϊκό Κόμμα.  «Επί δημαρχίας του γίνεται μια πρώτη σοβαρή προσπάθεια αναδημιουργίας της πόλης» υπογράμμισε η κ. Ζάγκλη.

Στην προσωπική του ζωή, το 1910 παντρεύτηκε τη Μαρία Βεργωτή. «Έχω την πεποίθησιν ότι θα ζήσουν πολύ καλά εάν θελήσουν, και κυρίως εάν ο Βασιλάκης θελήσει να αφήσει τον γνωστόν βίον και να σκεφθεί περί εργασίας» αναφερόταν σε μια επιστολή προς συγγενικό πρόσωπο του Πυρσινέλλα. Η Βεργωτή, που πέθανε το 1944, είχε μεγάλη οικονομική επιφάνεια. Μέσω της οικογένειάς της, έφτασαν στην κατοχή της ίδιας και του Πυρσινέλλα οι εκτάσεις του σημερινού πάρκου Πυρσινέλλα.

O ΑΡΣΕΝΗΣ ΓΕΡΟΝΤΙΚΟΣ

Ο Αρσένης Γεροντικός (1900-1990) ήταν Κερκυραίος και καθηγητής γαλλικών στη Ζωσιμαία Σχολή Ιωαννίνων. Κατά τη διάρκεια της ζωής του, μετέφρασε πολλά γαλλικά και γερμανικά λογοτεχνικά έργα, αλλά και αγγλικά: Πόε, Μπερνς, Ρεμπώ, Σίλερ, αλλά και Μπωντλαίρ. Με τη σύζυγό του, η οποία πέθανε αργότερα –γι’ αυτό και το κληροδότημα είναι κληροδότημα Ελένης Αρσένη Γεροντικοόυ-, έμεναν σε ένα διαμέρισμα στην οδό Δωδώνης. Στην κυριότητα του κληροδοτήματος βρίσκονται ακίνητα (εξ αδιαιρέτου) στον Ποταμό Κέρκυρας.

Για τον Αρσένη Γεροντικό, μίλησε ο ανιψιός του Νικόλαος Γεροντικός που ζει στην Αθήνα. Ο κ. Γεροντικός αναφέρθηκε στις επισκέψεις που έκανε η οικογένειά του στο σπίτι του Αρσένη Γεροντικού στα Γιάννενα, για τις αναμνήσεις του από τον Αρσένη, για «τον καλό αυτόν άνθρωπο πάνω απ’ όλα», όπως είπε.

Για τις προηγούμενες εκδηλώσεις τιμής και μνήμης ευεργετών της πόλης των Ιωαννίνων, μπορείτε να διαβάσετε εδώ και εδώ.