Το επικίνδυνο «πέπλο» της αιθαλομίχλης

Κατά την εορταστική περίοδο, η αιθαλομίχλη άρχισε να επισκέπτεται… δυναμικά την πόλη των Ιωαννίνων, με τη συγκέντρωση των αιωρούμενων μικροσωματιδίων να φτάνουν ανήμερα των Χριστουγέννων τα 128μg/m3. Και το νούμερο αυτό δεν είναι καθόλου μικρό. Το επιτρεπόμενο όριο είναι τα 50μg/m3.

Σύμφωνα με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η μέση ημερήσια συγκέντρωση των PM10 δεν πρέπει να ξεπερνά τα 50 μικρογραμμάρια (50 χιλιοστά του χιλιοστού του γραμμαρίου) ανά κυβικό μέτρο αέρα για περισσότερες από 35 ημέρες το χρόνο (το 10% των ημερών του έτους). PM10 (Particulate Matter-10) είναι τα σωματίδια με διάμετρο μικρότερη των 10μm.  Υπάρχουν και σωματίδια με πιο μικρές διαμέτρους: τα PM2,5 και τα PM1, τα οποία είναι ακόμα πιο επικίνδυνα για την υγεία. Μετρήσεις γίνονται κυρίως για τα PM10.

Και οι μετρήσεις αυτές δείχνουν ότι τα Ιωάννινα ξεπερνούν ετησίως τα όρια επιφυλακής για την αιθαλομίχλη. Τα μικροσωματίδια (τα PM10) βρίσκονται πάνω από το επιτρεπόμενο όριο των 35 ημερών τον χρόνο -φτάνουν τις 37 μέρες τον χρόνο. Αυτό τουλάχιστον είχε υποστηρίξει ο καθηγητής Μετεωρολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και δημοτικός σύμβουλος Ιωαννίνων Άρης Μπαρτζώκας σε πρόσφατη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου Ιωαννίνων, επικαλούμενος στοιχεία των τελευταίων ετών.

Εδώ και χρόνια, υπάρχει συνεργασία μεταξύ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και της Περιφέρειας Ηπείρου για τις μετρήσεις των αιωρούμενων μικροσωματιδίων. Πιο συστηματική καταγραφή των σωματιδίων γίνεται βέβαια από τον Φεβρουάριο του 2019, με τη λειτουργία ενός πιο σύγχρονου περιβαλλοντικού σταθμού που εδρεύει στην αυλή του Λυκείου της Ζωσιμαίας Σχολής. Μέχρι τότε στοιχεία λαμβάνονταν από έναν σταθμό στην Κιάφα, ο οποίος πια βρίσκεται εκτός λειτουργίας.

Το πρόβλημα της αιθαλομίχλης δεν είναι κάτι καινούριο. Καταρχάς τα μικροσωματίδια προκύπτουν από τις εκπομπές από τη βιομηχανία, την κυκλοφορία των αυτοκινήτων και την οικιακή θέρμανση. Τα Ιωάννινα είναι οτιδήποτε άλλο εκτός από βιομηχανική πόλη. Για την κατάσταση με την αιθαλομίχλη έχουν ενοχοποιηθεί κυρίως τα τζάκια και οι ξυλόσομπες.

 Και το ζήτημα εδώ, σε μεγάλο βαθμό, είναι κοινωνικό και οικονομικό, καθώς οι εναλλακτικές αυτές μορφές θέρμανσης άρχισαν να επιλέγονται κατά τα μνημονιακά χρόνια και λόγω και της συνεχόμενης αύξησης της τιμής του πετρελαίου. Τα αιωρούμενα σωματίδια γίνονται «νέφος», όταν οι καιρικές συνθήκες είναι ευνοϊκές γι’ αυτά, π.χ. άπνοια και ομίχλη.

Στο διά ταύτα, τις ανακοινώσεις με τις μετρήσεις των αιωρούμενων σωματιδίων που «δίνει» ο ένας και μοναδικός σταθμός ατμοσφαιρικής πίεσης των Ιωαννίνων, τις κάνει η Περιφέρεια Ηπείρου και συγκεκριμένα η Διεύθυνση Περιβάλλοντος. 

Μέχρι στιγμής, δεν υπήρξε καμία ανακοίνωση. Όσες μέσες ημερήσιες τιμές έγιναν γνωστές, έγιναν μέσω του facebook του καθηγητή κ. Μπαρτζώκα. Κάτι τέτοιο όμως δεν μπορεί να υποκαθιστά σε καμία περίπτωση την επίσημη ενημέρωση του κοινού, ειδικά σε τόσο σοβαρά θέματα.

Πέραν της προφανούς υποχρέωσης της Περιφέρειας Ηπείρου και του εύλογου ερωτήματος γιατί οι μετρήσεις αυτές δεν είναι online, όπως θα μπορούσαν να είναι, το ζήτημα της αιθαλομίχλης πρέπει να συζητηθεί επαρκώς.

 Δεν αρκούν πια μόνο οι όποιες συστάσεις προς τους πολίτες να μην καίνε τζάκια, και ίσως θα πρέπει να υπάρξει ένας μηχανισμός λήψης έκτακτων μέτρων σε περιπτώσεις υπέρβασης ορίων.

Πρώτα όμως και με το δεδομένο ότι τα Ιωάννινα ξεπερνούν ετησίως τα επιτρεπόμενα όρια, έστω και λίγο, τίθεται και ένα ερώτημα: Αρκεί ένας σταθμός μέτρησης ατμοσφαιρικής ρύπανσης; Ή θα πρέπει να υπάρξει μια πιο λεπτομερής μελέτη και καταγραφή των συγκεντρώσεων –κάτι που απαιτεί την ύπαρξη ενός πυκνού δικτύου;

Η ατμοσφαιρική ρύπανση εξακολουθεί να αποτελεί στην ΕΕ το κυριότερο πρόβλημα υγείας που οφείλεται στο περιβάλλον.

Πριν από λίγο καιρό, το Ινστιτούτο Παγκόσμιας Υγείας Βαρκελώνης, δημοσίευσε αποτελέσματα μιας εν εξελίξει έρευνας για την ποιότητα του αέρα, σε 1.000 περίπου ευρωπαϊκές πόλεις –μεταξύ αυτών και τα Ιωάννινα. Η εκτίμηση των ερευνητών για τα Ιωάννινα ήταν ότι θα μπορούσαν να αποφευχθούν 57 θάνατοι ετησίως –τα δεδομένα αφορούσαν το διοξείδιο του αζώτου και τα αιωρούμενα μικροσωματίδια PM2,5 (διαβάστε εδώ).

* Φωτογραφία αρχείου