Ένας ζωγράφος στο μέτωπο και «Η γέφυρα της Κακαβιάς»

Πριν από 79 χρόνια, στο αλβανικό μέτωπο βρέθηκαν και διανοούμενοι, καλλιτέχνες, ποιητές, ζωγράφοι… Ένας από αυτούς ήταν ο Σπύρος Βασιλείου (1903-1985), ένας από τους σημαντικούς εκπροσώπους της λεγόμενης γενιάς του ’30 και από τους πιο δημοφιλείς, που παρέμεινε δημιουργικός και παραγωγικός μέχρι τον θάνατό του (πάνω από 5.000 έργα). Ήταν πολλά πράγματα μαζί: Ζωγράφος, σκηνογράφος, αγιογράφος, γελοιογράφος, επιμελητής βιβλίων. Ο Βασιλείου πήγε στο μέτωπο τον Ιανουάριο του 1941. Παρέμεινε για τρεις μήνες.

Η Δημοτική Πινακοθήκη Ιωαννίνων διαθέτει στις συλλογές του δύο έργα του Σπύρου Βασιλείου: το «Τοπίο» και «Η γέφυρα της Κακαβιάς». Η «γέφυρα της Κακαβιάς» είναι μια υδατογραφία που απεικονίζει μια σκηνή κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο. «Με γρήγορη πινελιά, με διάθεση να καταγράψει τη σκηνή, την ατμόσφαιρα του μετώπου, το ιστορικό γεγονός και τη δική του εντύπωση, φιλοτέχνησε μια σύνθεση που τα συμπυκνώνει όλα» αναφέρεται στον οδηγό «Οι συλλογές της Δημοτικής Πινακοθήκης Ιωαννίνων» (2013) σε επιστημονική επιμέλεια της Ελένης Μάργαρη.

Το τοπίο που «καταγράφει» ο ζωγράφος, είναι η γέφυρα της Κακαβιάς, η οποία είχε ανατιναχτεί την πρώτη μέρα του πολέμου βάσει σχεδίου της VIIIης Μεραρχίας.

Στο αυτοβιογραφικό του λεύκωμα «Φώτα και σκιές» (1969), ο Σπύρος Βασιλείου κατέθεσε τις αναμνήσεις του από τον πόλεμο: «Κάθε τόσο η γης τρέμει από το κανονίδι. Κάπου μακρυά, στο βάθος, μέσα στα σύννεφα, ανάμεσα στον ουρανό και τη γης, αστράφτει η ατομική παλληκαριά με την ξιφολόγχη. Πιο πίσω, στους ρημαγμένους δρόμους, στα γκρεμισμένα γεφύρια σε λασπωμένα μονοπάτια, μέσα στα καλύβια, σ’ αρβανιτοχώρια και σ’ ελληνικά χωριά, σε γκεμούς και λαγκάδια, μοχθούν ταγμένες στον τραχύ αγώνα χιλιολογιών αξιοσύνες και αρετές. Τον αγέρα στα μέρη αυτά δονεί ακόμα ο παλμός από τα όσα τρομερά έχουν συντελεσθή ίσαμε σήμερα»…