Ένας αυτοκράτορας, ένας καθεδρικός στην Ιταλία και ένας δρόμος στο Κάστρο

Ένα στενό στο δυτικό τείχος του Κάστρου, δρόμος παράλληλος ουσιαστικά στην Καραμανλή, έχει το όνομα ενός αυτοκράτορα του Βυζαντίου, ίσως του πιο γνωστού και συζητημένου: ο Ιουστινιανός βασίλεψε από το 527 μέχρι το 565 και θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους ηγεμόνες, από τους πιο επιτυχημένους στο στρατιωτικό πεδίο, ικανότατος κυβερνήτης, αλλά και από τους… θεμελιωτές όρων όπως η «καμαρίλα» και η δολοπλοκία στο Βυζάντιο.

Τι δουλειά έχει όμως ένας αυτοκράτορας των Ρωμαίων (όπως ήταν ο τίτλος του) σε ένα στενό των Ιωαννίνων;

Μια από τις εκδοχές της ίδρυσης των Ιωαννίνων αποδίδεται σε αυτόν. Η ιστορική έρευνα την έχει ανατρέψει, ωστόσο ο Ιουστινιανός «πρόλαβε» να μπει στο έμβλημα της πόλης των Ιωαννίνων.

Το έμβλημα της πόλης προέρχεται από ψηφιδωτό που βρίσκεται στον Άγιο Βιτάλιο, στη Ραβέννα. H βασιλική του Αγίου Βιταλίου ή Βίτου, του μάρτυρα-αγίου από τη Σικελία, φιλοξενεί πολλές ψηφιδωτές αναπαραστάσεις του Ιουστιανιανού και της επίσης διάσημης-έως διαβόητης συζύγου του, της αυτοκράτειρας Θεοδώρας.

Ο Ιουστινιανός έφτασε εκεί, στην Ιταλία, επανακτώντας τα εδάφη της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ο καθεδρικός είχε ήδη χτιστεί όταν ο Ιουστινιανός εγκαθίδρυσε εκεί το Εξαρχάτο της Ραβέννας.

Το 1952 ο καθηγητής Σωτήρης Δάκαρης στο σύγγραμμά του «Ιωάννινα, η νεώτερη Ευροία» διατύπωσε την άποψη ότι ο Ιουστινιανός ήταν ο πρώτος που οχύρωσε τη μικρή χερσόνησο που σήμερα γνωρίζουμε ως Κάστρο των Ιωαννίνων.

Παρότι αυτή η άποψη αμφισβητήθηκε και αργότερα, οι ανακαλύψεις της αρχαιολογικής σκαπάνης και της ιστορικής έρευνας την ανέτρεψαν, ο Δήμος Ιωαννιτών υιοθέτησε το ψηφιδωτό της Ραβέννας και τον Ιουστινιανό, ως σύμβολό του.

Όσο για τον Ιουστινιανό, η περίοδος και ο τρόπος διακυβέρνησής του σηματοδότησε μια ολόκληρη ιστορικό μετάβαση στο ανατολικό ρωμαϊκό κράτος, με πολύ μεγάλες τομές στη διοίκηση και τη νομοθεσία, αλλά και αυταρχισμό και δολοπλοκία.

Πέθανε στα 83 του χρόνια, στην Κωνσταντινούπολη.