Εμβολιαστικό διαβατήριο: Η αποτυχία της «συντόμευσης» της πανδημίας

Η ανθρωπότητα πασχίζει να επιστρέψει σε μια κάποια «κανονικότητα», θεωρώντας ως σημείο επανάκαμψης την προ κοροναϊού κατάσταση. Μαζί και η Ελλάδα, η οποία έχει ζήσει σε καραντίνα δύο ταχυτήτων τους 6 από τους 10 τελευταίους μήνες.

Το εμβόλιο, παρότι είναι μια αποφασιστική κίνηση της επιστήμης προς αυτή την κατεύθυνση, της επιστροφής δηλαδή σε μια σχετικά κανονική καθημερινότητα και κυρίως, την αποτροπή των χιλιάδων θανάτων που καταγράφονται καθημερινά, δεν είναι θεραπεία.

Είναι όμως πεδίο πολιτικού παιχνιδιού, στο οποίο προσπαθεί, ανεπιτυχώς μέχρι στιγμής, να μπει και η Ελλάδα.

Η συζήτηση για τα εμβόλια στα όργανα της Ε.Ε. «καθρεφτίζει» μια ανησυχία για αυτό που ονομάστηκε ήδη «εμβολιαστικός εθνικισμός» και την πολιτική-οικονομική επιρροή κυβερνήσεων για να προμηθευτούν περισσότερες δόσεις, νωρίτερα.

Αν σας αρέσει ο Τύπος, μπορείτε να τον στηρίξετε με μια συνδρομή εδώ:

Το γενικό αίτημα των ευρωβουλευτών, είναι η «πλήρης διαφάνεια για τις συμβάσεις με τις εταιρείες και την ανάπτυξη των εμβολίων». Η Ε.Ε. από την πλευρά της, υποσχέθηκε ότι σύντομα θα υπάρξει δημόσια πλατφόρμα πληροφόρησης για τις δόσεις που προμηθεύεται κάθε χώρα και τις δόσεις που χρησιμοποιεί. Μέχρι την περασμένη Παρασκευή, δεν ήταν ακόμα έτοιμη, ωστόσο.

Ωστόσο, μόνο λίγες δεν είναι οι φωνές που επισημαίνουν ότι το πρόβλημα είναι υπαρκτό, όπως και η «πληβειοποίηση» των χωρών, στο θέμα του εμβολιασμού.

Η έλλειψη διαφάνειας δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Υπενθυμίζεται ότι σε τουλάχιστον δύο περιπτώσεις ο ανακοινωμένος (δύο φορές μάλιστα, με διαφορετικά χαρακτηριστικά) εμβολιαστικός προγραμματισμός στην Ελλάδα, έχει παραβιαστεί. Οι εξηγήσεις που δόθηκαν, κυρίως από κυβερνητικούς παράγοντες δεν ήταν επαρκείς, παρόλη την επικοινωνιακή προσπάθεια συγκάλυψης.

 Οι ειδικές συνθήκες πάντως φαίνονται σε κάθε «στροφή» της κούρσας εμβολιασμού. Λίγο μετά τη συνεδρίαση της επιτροπής Περιβάλλοντος και Δημόσιας Υγείας του ευρωκοινοβουλίου, όπου η διευθύντρια της Γενικής Διεύθυνσης Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων Σάντρα Γκαλίνα διαβεβαίωνε ότι οι συμβάσεις με τις εταιρίες παραγωγής εμβολίων υπογράφηκαν μετά από έλεγχο της δυνατότητας παραγωγής και παράδοσης, αρχικά η Pfizer και έπειτα η AstraZeneca ειδοποίησαν για καθυστερήσεις στις παραδόσεις του Ιανουαρίου.

Η αβεβαιότητα, όχι για το αποτέλεσμα, αλλά για το «χρόνο επανόδου» που θα εξασφαλίσει ο μαζικός εμβολιασμός, προκάλεσε πρωτοβουλίες όπως αυτή του έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, ο οποίος ζήτησε με σχετικά επιτακτικό τρόπο τη δημιουργία ενός «εμβολιαστικού διαβατηρίου». Στη σχετική επιστολή ξεκαθάριζε ότι η πρόταση γίνεται ενόψει της τουριστικής περιόδου και μάλιστα, επισύναπτε και ένα προσχέδιο.

Η πρόταση συνοδεύτηκε από μια επικοινωνιακή επίθεση, με δημοσιεύματα τόσο από το κρατικό Αθηναϊκό Πρακτορείο, όσο και από αρκετά ελληνικά ΜΜΕ που αφενός υπογράμμιζαν τη σημασία της πρότασης, αφετέρου έκαναν λόγο για «μαζική διεθνή υποστήριξη».

Όντως, η πρόεδρος της Κομισιόν είχε χαρακτηρίσει «ιατρική ανάγκη» την πιστοποίηση, είχε όμως προειδοποιήσει ότι είναι δύσκολη μια πολιτική απόφαση που θα καθορίζει ποια προνόμια θα ενέχει αυτή η πιστοποίηση. Ο κ. Μητσοτάκης στην πρότασή του, έλεγε ότι ναι μεν το διαβατήριο δεν θα είναι προαπαιτούμενο για μετακινήσεις, αλλά θα τις «διευκολύνει».

Το περασμένο καλοκαίρι, η Ελλάδα έδωσε και έχασε, σε αρκετές περιπτώσεις, τη «μάχη» των μετακινήσεων, κάνοντας αρκετές παραχωρήσεις για να ανοίξει τελικά τα σύνορά της στους τουρίστες. Ωστόσο, ούτε τα μεγάλα ταξιδιωτικά πρακτορεία κράτησαν τις υποσχέσεις τους, ακυρώνοντας πακέτα προς το τέλος του καλοκαιριού, ούτε σχέδια όπως ο οδικός τουρισμός από Αλβανία, που ζήτησαν μετ’ επιτάσεως οι επιχειρηματίες της Ηπείρου, τελεσφόρησαν. Μια «ψηφιακή πιστοποίηση» ίσως να συστηματοποιούσε το δικαίωμα στο ταξίδι, αναγκαστικά με αποκλεισμούς, παρά τις διαβεβαιώσεις για περί του αντιθέτου προθέσεις.

Η Ε.Ε. απέρριψε κάθετα την ελληνική πρόταση, ανοίγοντας τη συζήτηση μόνο για το ενδεχόμενο να χρησιμοποιηθεί κάποιο ανάλογο πιστοποιητικό για ιατρικούς λόγους.

Η κυβερνητική αμηχανία ήταν έκδηλη μετά την απόφαση. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός υποχώρησε στη σύνοδο, από την προβολή της ανάγκης για απόφαση ενόψει τουριστικής περιόδου, στην «ανάγκη για προεργασία» όπως είπε, «ώστε η Ευρώπη να είναι έτοιμη να συζητήσει τη χρήση του όταν θα έχει πια αυξηθεί σημαντικά το ποσοστό των ευρωπαίων πολιτών που θα έχουν εμβολιαστεί».

Ήδη, η πρόταση είχε συγκεντρώσει αντιδράσεις. Ένα βασικό επιχείρημα, είναι η προστασία της ιδιωτικότητας, αλλά και η αποφυγή διακρίσεων. Η πρόταση του κ. Μητσοτάκη δεν είναι ξένη για τις αεροπορικές εταιρίες που επιθυμούν μια τέτοιου τύπου πιστοποίηση, ούτε για άλλες χώρες, όπως η Εσθονία, που προχωρούν σε διασυνοριακές, παρόμοιες συμφωνίες.

Παρά την εσωτερικής κατανάλωσης ωραιοποίηση περί «ανοίγματος της συζήτησης», η πρόταση, που στην πραγματικότητα αφορούσε σχεδόν αποκλειστικά τον τουρισμό, δεν προχώρησε. Και αυτό, είναι ένα οικονομικό ζήτημα πολύ μεγάλων διαστάσεων, που θα πρέπει να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση τους προσεχείς μήνες.

Γιατί όμως η πρόταση, ακόμα και πριν την απόρριψή της, μοιάζει εμβαλωματική; Ο γιατρός Γιώργος Παππάς, που έγινε γνωστός από το «δημόσιο ημερολόγιο κορωνοϊού» που κρατάει, αναφέρει μεταξύ άλλων ότι ένας βασικός λόγος είναι ότι «ακόμη δεν ξέρουμε ο εμβολιασθείς παύει να είναι δυνητικός μεταδότης του ιού», αλλά και κάτι ακόμα: ότι το σχέδιο για ταξίδια, δίνει το μήνυμα ότι η πανδημία τέλειωσε, ενώ κάτι τέτοιο δεν έχει συμβεί, ειδικά τη στιγμή που εμφανίζονται νέες μεταλλάξεις.

Το ίδιο λάθος, η αίσθηση ότι «νικήσαμε», δόθηκε απλόχερα και αφειδώς από τις ελληνικές αρχές το περασμένο καλοκαίρι. Τελικά, ο τουρισμός περιόρισε τη ζημιά περίπου στο 60% του περσινού κύκλου εργασιών και η χώρα μπήκε σε δεύτερο λοκντάουν, το οποίο αυτές τις μέρες κοντεύει τους τρεις μήνες…

Το ερώτημα ωστόσο της διαφάνειας, της γνώσης για το εμβόλιο, της σιγουριάς που πρέπει να εμπνέεται από τους επιστήμονες και τις αρχές, παραμένει.