Είναι οι μακροπεριφέρειες το μέλλον;

Πάνω από 20 χώρες (μέλη της Ε.Ε. και μη) συμμετέχουν στις στρατηγικές των μακροπεριφερειών, οι οποίες στηρίζονται στη συνεργασία για την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων και δρουν συμπληρωματικά προς τις παραδοσιακές πολιτικές ανά χώρα. Αυτή τη στιγμή επί ευρωπαϊκού εδάφους, υπάρχουν τέσσερις μακροπεριφέρειες: της Βαλτικής (από το 2009), του Δούναβη (2011), της Αδριατικής-Ιονίου (2014) και των Άλπεων (2016).

Η στρατηγική για τη μακροπεριφέρεια της Αδριατικής-Ιονίου αποκαλείται EUSAIR, και σε αυτήν συμμετέχουν η Ελλάδα, η Ιταλία, η Σλοβενία, η Κροατία (κράτη-μέλη της ΕΕ), η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Μαυροβούνιο, η Αλβανία και η Σερβία (κράτη μη μέλη). Το 2^ο φόρουμ για τη στρατηγική EUSAIR πραγματοποιείται αυτές τις ημέρες, με υπουργούς των κρατών να δίνουν το παρών και με πολλά στελέχη τόσο του υπουργείου Οικονομίας που συντονίζει από ελληνικής πλευράς τα της μακροπεριφέρειας όσο και των Βρυξελλών, με επικεφαλής τη διευθύντρια της Γενικής Διεύθυνσης Περιφερειακής Πολιτικής και Αστικών Θεμάτων Lena Andersson Pench.

Οι δραστηριότητες της μακροπεριφέρειας Αδριατικής-Ιονίου επικεντρώθηκαν, αυτά τα δύο χρόνια, στη δημιουργία δομών και κανόνων διακυβέρνησης, όπως και στη διαμόρφωση του πλαισίου για τους τέσσερις πυλώνες συνεργασίας: γαλάζια ανάπτυξη, συνδεσιμότητα της περιοχής (μεταφορές και ενέργεια), προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος και προώθηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Οι χώρες ανά δύο ανέλαβαν από έναν πυλώνα να μελετήσουν και να αναπτύξουν. Τη γαλάζια ανάπτυξη, που αποτελεί και το επίκεντρο της συζήτησης στο φόρουμ, ανέλαβαν η Ελλάδα και το Μαυροβούνιο.

Κατά τη διεξαγωγή του φόρουμ, οι προσδοκίες αφορούν κυρίως τη συγκεκριμενοποίηση των τεχνικών ζητημάτων, απαραίτητων για να αποκτήσει σταθερές βάσεις η μακροπεριφέρεια της EUSAIR.

Σε πολιτικό επίπεδο, φαίνεται ότι υπάρχει η απαραίτητη στήριξη, όπως διαφάνηκε και στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν οι αναπληρωτές υπουργοί Εξωτερικών Γ. Κατρούγκαλος και Οικονομίας Αλέξης Χαρίτσης μαζί με τη διευθύντρια κ. Pench.

Ο κ. Κατρούγκαλος έδωσε έμφαση στην προστιθέμενη αξία μιας τέτοιας στρατηγικής τόσο σε πολιτικό όσο και οικονομικό επίπεδο. Ο κ. Χαρίτσης, όντας πιο αναλυτικός στην τοποθέτησή του, υπογράμμισε τη σημασία της δικτύωσης των χωρών και με συγκεκριμένα έργα που θα βελτιώνουν τις αναπτυξιακές πολιτικές των τοπικών οικονομιών, όπως και στην ανάγκη εναρμόνισης των προτεραιοτήτων της μακροπεριφέρειας σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. Δεν παρέλειψε ωστόσο να επισημάνει ένα στοιχείο που δίνει μια άλλη προοπτική στη συγκεκριμένη μακροπεριφέρεια: αυτό της διαχείρισης των προσφυγικών-μεταναστευτικών ορών που θα δοκιμάσει, όπως είπε, τη συνοχή της περιοχής. «Οι πρωτοβουλίες της μακροπεριφέρειας πρέπει να στοχεύουν στην εμβάθυνση της συνεργασίας και αλληλεγγύης των κρατών μελών» τόνισε. Κατά τα άλλα, εκτίμησε ότι οι μακροπεριφέρειες μπορούν να αποτελέσουν ένα παράδειγμα για τις πολιτικές συνοχής στην Ευρωπαϊκή Ένωση του μέλλοντος.

Η κ. Pench, από την πλευρά της, περιορίστηκε να πει: «Θέλουμε να έχουμε καλά αποτελέσματα», ενώ έκανε γνωστό ότι είναι έτοιμη η πρώτη λίστα με 35 έργα (η οποία ακόμα δεν έχει γίνει γνωστό τι ακριβώς περιλαμβάνει).

Ωστόσο, ένα μεγάλο ζήτημα για τις μακροπεριφέρειες είναι τα κονδύλια. Σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία, δεν προβλέπονται για αυτές κάποια νέα χρηματοδοτικά εργαλεία, αλλά αυτά που υπάρχουν. Και το πιο σίγουρο χρηματοδοτικό εργαλείο είναι το γνωστό πρόγραμμα εδαφικής συνεργασίας Interreg. Πέραν του Interreg, οι οποιοιδήποτε πρόσθετοι πόροι εξαρτώνται από τις προθέσεις των ιθυνόντων τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο. Ο κ. Χαρίτσης ανέφερε πάντως ότι «μέσω του ΕΣΠΑ υπάρχει ένας συντονισμός για υλοποίηση έργων που να ανταποκρίνονται στη μακροπεριφερειακή αυτή πρωτοβουλία».

Η όλη στρατηγική πάντως απαιτεί ισχυρό συντονισμό σε όλα τα επίπεδα, προκειμένου να ξεπεραστούν τα αποκλίνοντα εθνικά συμφέροντα αλλά και οι ανισορροπίες στις θεσμικές και διοικητικές ικανότητες του κάθε κράτους που συμμετέχει στην EUSAIR. Επιπλέον, η EUSAIR έρχεται να αναπτυχθεί σε μια ευρύτερη περιοχή όπου, όπως είπε ο κ. Κατρούγκαλος, υπάρχει ανερχόμενος εθνικισμός (σε κάποια κράτη). Ξεκαθάρισε δε ότι «ως χώρα της ΕΕ θέλουμε μια σταθερή πολιτική ειρήνης στα Βαλκάνια, να είμαστε ένας σταθεροποιητικός παράγοντας. Κι αυτό είναι μια συνιστώσα τόσο της πολιτικής όσο και της οικονομικής διπλωματίας», ενώ πρόσθεσε ότι «οι οικονομικές σχέσεις βοηθούν στη σταθεροποίηση της κατάστασης και στην κατανόηση».