Δημήτρης Πετρόπουλος: Η γοητευτική παγίδα του Ευριπίδη

Μια αναμέτρηση με τις «Βάκχες», το πιο αινιγματικό έργο του Ευριπίδη το οποίο γράφηκε σε μια εποχή που το τέλος της Αθήνας βρισκόταν προ των πυλών, δεν θα μπορούσε να είναι ποτέ εύκολη. Δεν είναι λίγες οι ερμηνείες και οι αναλύσεις που έχουν καταγραφεί σε ερευνητικό και καλλιτεχνικό επίπεδο για την τραγωδία αυτή. Θεωρείται ένα έργο βασανιστικό για τον κάθε δημιουργό, και «ανοιχτό» σε διάφορες προσεγγίσεις. 

Η σκηνοθέτης Νικαίτη Κοντούρη κατέθεσε (και συνεχίζει να καταθέτει) τη δική της προσέγγιση στις «Βάκχες». Μετά από 21 παραστάσεις σε όλη τη χώρα –και στην Επίδαυρο-, οι «Βάκχες» επιστρέφουν σήμερα στα Γιάννενα, και δη στο αρχαίο θέατρο της Δωδώνης.

Με αφορμή αυτή την επιστροφή, ο «Τύπος Ιωαννίνων» συνομιλεί με τον ηθοποιό Δημήτρη Πετρόπουλο, τον Κάδμο των «Βακχών». Η συνομιλία αυτή δεν ήρθε τυχαία. Αναμφίβολα, οι λόγοι της συνομιλίας αυτής θα μπορούσαν να είναι πολλοί: Επειδή είναι ένας ηθοποιός με σημαντική διαδρομή, επειδή μεγάλωσε στην Άρτα, επειδή η μητέρα του καταγόταν από τα Γιάννενα, επειδή έχει συνδέσει το όνομά του με μια καλή εποχή του ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων, το οποίο υπηρέτησε για πέντε χρόνια, επειδή οι παραστάσεις που παρακολουθούσε ως παιδί στο αρχαίο θέατρο της Δωδώνης τις δεκαετίες του ’60 και του ’70 αποτέλεσαν την αιτία ή την αφορμή για την ενασχόλησή του με το θέατρο, επειδή…, επειδή…

Το καθοριστικό «επειδή» για τη συνομιλία αυτή, στην παρούσα φάση, ήταν ότι ο Δημήτρης Πετρόπουλος έχει μια βαθιά πολιτική αντίληψη και ότι οι συναντήσεις του με τον Ευριπίδη κρατάνε χρόνια –μόλις στις αρχές του καλοκαιριού υποδύθηκε και τον ίδιο τον Ευριπίδη στην παράσταση «Ευριπίδης Μαινόμενος» του Χριστόφορου Χριστοφή στους Δελφούς. Πόσο μάλλον με τις «Βάκχες» τις οποίες έχει μελετήσει πολύ. Για τον ίδιο, το πιο σημαντικό στοιχείο του έργου του Ευριπίδη είναι αυτό της χειραγώγησης. Ένα στοιχείο που, όπως μας λέει, αναδεικνύει επαρκώς η παράσταση της Νικαίτης Κοντούρη (σε αυτό το σημείο για πρώτη φορά αναφέρεται σε έναν Ηλία, που «χωρίς αυτόν δεν θα μπορούσα να συνεχίσω στην παράσταση»).

Τι θέλει να πει λοιπόν ο Ευριπίδης στις «Βάκχες»; Για τον Δημήτρη Πετρόπουλο, είναι σαφές ότι ο Ευριπίδης καταγγέλλει τη χειραγώγηση και μάλιστα με πάθος. «Και το κάνει φτιάχνοντας μια γοητευτική παγίδα. Με έναν Διόνυσο ωραίο, ελευθερωτή και λυτρωτή που είναι ενάντια στις συμβάσεις και υποστηρίζει την επιστροφή στη φύση. Ωραία δεν ακούγονται όλα αυτά; Και στο τέλος, όμως, η μάνα σκοτώνει το ίδιο της το παιδί. Αυτό που λέει ο Ευριπίδης είναι ‘μαζέψτε τα μυαλά σας διότι έχουμε πιάσει πάτο και θα γίνει μεγάλη καταστροφή’. Και η καταστροφή έγινε. Είναι δυνατόν ο Ευριπίδης που αγωνιά για τον κατήφορο που έχει πάρει η πολιτεία, να λέει τι καλός που είναι ο Διόνυσος;» αναφέρει. «Ο Διόνυσος είναι ένα ακραίο φαινόμενο, είναι μια ψυχική κατάσταση. Και αυτό ο Ευριπίδης το καταγγέλλει».

Και ο Κάδμος τον οποίο υποδύεται; «Ο Κάδμος είναι υπερβολικά ωμός και κυνικός. Όταν εμφανίζεται ο Πενθέας, του λέει ‘πες κι εσύ το ψέμα που είναι σκόπιμο και ωφέλιμο’. Είναι το πιο κυνικό πρόσωπο σε αυτή την τραγωδία».

Ένας πολιτικός τι θα μπορούσε να μάθει από τις Βάκχες; «Αν ακολουθούσε τον Κάδμο, θα μάθαινε τη ρεάλ πολιτίκ η οποία είναι άκρως σιχαμερή και δυστυχώς εφαρμοζόμενη και σήμερα».

Οι λέξεις «εμείς» και «ευγνωμοσύνη» ήταν οι πιο συχνές λέξεις που χρησιμοποίησε κατά τη συνομιλία μας. Είτε μιλούσε για μικρά πράγματα είτε για πιο σημαντικά. Και κάπου εδώ λύθηκε το μυστήριο του Ηλία. Ο Ηλίας Κατιμερτζής είναι ένας από τους ανθρώπους που εργάζονται στα παρασκήνια των «Βακχών» -φροντιστής, τεχνικός του θεάτρου. Πριν λίγο καιρό, ο Δημήτρης Πετρόπουλος είχε ένα ατύχημα που κατέληξε σε σπασμένο χέρι. Εκ των πραγμάτων, έπρεπε να γίνουν κάποιες προσαρμογές για να μπορέσει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της παράστασης. «Χωρίς αυτόν, και τη βοήθειά του, δεν θα μπορούσα να συνεχίσω. Τον ευγνωμονώ»…

*Οι «Βάκχες» ανεβαίνουν σήμερα στο αρχαίο θέατρο της Δωδώνης με τη συνδρομή της Περιφέρειας Ηπείρου. Εισιτήρια δεν υπάρχουν. Υπήρχαν δελτία ελεύθερης εισόδου, τα οποία εξαντλήθηκαν. 

** Photo credit: Παραγωγή «Βάκχες»