Βίλνιους: Η «καυτή» ατζέντα της συνόδου του ΝΑΤΟ

Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία θα βρεθεί στην κορυφή της ατζέντας όταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν και οι ομόλογοί του στο ΝΑΤΟ κατά τη διήμερη σύνοδο κορυφής στην πρωτεύουσα της Λιθουανίας, αρχής γενομένης από αύριο Τρίτη.

Αναμένεται να επικεντρωθούν στη διασφάλιση της υποστήριξης της Ουκρανίας όσο διαρκεί η σύγκρουση, στον τρόπο με τον οποίο η χώρα μπορεί να έρθει ακόμη πιο κοντά στο ΝΑΤΟ χωρίς να ενταχθεί στην πραγματικότητα, καθώς και στις εγγυήσεις ασφαλείας που μπορεί να χρειαστεί το Κίεβο για να διασφαλίσει ότι η Ρωσία δεν θα εισβάλει ξανά μετά το τέλος του πολέμου.

Οι ηγέτες που συναντώνται στο Βίλνιους πρόκειται να εγκρίνουν νέα αμυντικά σχέδια σε περίπτωση που ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν προσπαθήσει να διευρύνει τον πόλεμο πέρα από την Ουκρανία και προς τα δυτικά συμμαχικά εδάφη. Ζυγίζουν επίσης τις αμυντικές δαπάνες και πώς να ενισχύσουν τους προϋπολογισμούς τους, καθώς η βοήθεια προς την Ουκρανία τρώει τους κρατικούς προϋπολογισμούς.

Η ένταξη της Σουηδίας στη συμμαχία των 31 χωρών είναι επίσης προς συζήτηση, καθώς η Τουρκία καθυστερεί την είσοδο της σκανδιναβικής χώρας στον μεγαλύτερο οργανισμό ασφαλείας του κόσμου.

Ένταξη Ουκρανίας

Το μεγαλύτερο θέμα στην ατζέντα του ΝΑΤΟ είναι τι θα γίνει με την Ουκρανία. Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζορτζ Μπους ηγήθηκε της προσπάθειας το 2008, υποσχόμενος ότι η Ουκρανία θα γίνει μέλος μια μέρα.

Τώρα, η χώρα προσπαθεί να αποκρούσει μια πλήρους κλίμακας εισβολή από τον παλιό εχθρό του ΝΑΤΟ, τη Ρωσία. Η Δύση πιστεύει ότι η Ουκρανία υπερασπίζεται τα συμφέροντά της και οι χώρες ρίχνουν δισεκατομμύρια σε βοήθεια, οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη.

Το ΝΑΤΟ δεν είναι ακόμη έτοιμο να ξεκινήσει συνομιλίες για ένταξη με την Ουκρανία. Βοηθά όμως στην εκπαίδευση και τον εκσυγχρονισμό των ενόπλων δυνάμεων και των θεσμών ασφαλείας της, ώστε να διασφαλίσει ότι η χώρα θα μπορέσει να πάρει τη θέση της στις τάξεις του ΝΑΤΟ μετά το τέλος του πολέμου. Στη σύνοδο κορυφής θα δημιουργηθεί ένα νέο φόρουμ διαβουλεύσεων, το Συμβούλιο ΝΑΤΟ-Ουκρανίας.

Ένταξη Σουηδίας

Σχεδόν όλοι οι σύμμαχοι, ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ και η Σουηδία λένε ότι η χώρα έχει κάνει αρκετά για να ενταχθεί στη στρατιωτική συμμαχία. Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν συμφωνεί και σκοπεύει να κλέψει τα φώτα της δημοσιότητας στη σύνοδο κορυφής.

Η Σουηδία εγκατέλειψε μια ιστορία στρατιωτικής ουδετερότητας για να επιδιώξει προστασία υπό την ομπρέλα ασφαλείας του ΝΑΤΟ. Άλλαξε τους αντιτρομοκρατικούς της νόμους και ήρε το εμπάργκο όπλων στην Τουρκία για να καθησυχάσει τις ανησυχίες του Ερντογάν. Χωρίς αποτέλεσμα.

Ο Τούρκος ηγέτης χρησιμοποίησε το θέμα κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας τον περασμένο μήνα. Επιδιώκει επίσης αναβαθμισμένα μαχητικά αεροσκάφη F-16 από τις ΗΠΑ και η Σουηδία θα μπορούσε να αποτελέσει μοχλό πίεσης.

Εγγυήσεις ασφαλείας

Δεν είναι πραγματικά θέμα του ΝΑΤΟ -περισσότερο των μεμονωμένων συμμάχων- αλλά πρόκειται να κυριαρχήσει στις συνομιλίες στο Βίλνιους.

Το ΝΑΤΟ και οι δυτικοί εταίροι του συζητούν τρόπους προστασίας της Ουκρανίας μετά τον πόλεμο από μια μελλοντική εισβολή. Η ιδιότητα του μέλους του ΝΑΤΟ προσφέρει σιδερένια προστασία «όλοι για έναν, ένας για όλους», αλλά οι 31 χώρες πρέπει να συμφωνήσουν ομόφωνα για την εισδοχή της Ουκρανίας, και δεν είναι ενωμένες σε αυτό.

Σε αντίθετη περίπτωση, μεγάλοι σύμμαχοι όπως οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και η Γερμανία θα μπορούσαν να δεσμευτούν ότι θα θωρακίσουν τη χώρα από μια νέα επίθεση. Το ΝΑΤΟ και η Ευρωπαϊκή Ένωση θα υποστήριζαν αυτή τη στρατιωτική προστασία με περισσότερα χρήματα και άλλη βοήθεια.

Είναι απίθανο να εξαχθούν οποιαδήποτε συμπεράσματα στο Βίλνιους, αλλά η σύνοδος κορυφής είναι μια σημαντική στιγμή για τους ηγέτες να εξειδικεύσουν το πώς θα μπορούσαν να μοιάζουν αυτές οι εγγυήσεις.

Αμυντικές δάπανες

Αυτό είναι ένα αιώνιο ζήτημα. Οι ΗΠΑ κατηγορούν συστηματικά τους συμμάχους τους ότι δεν δαπανούν αρκετά για τους αμυντικούς τους προϋπολογισμούς. Με τα χρήματα, τα όπλα και τα πυρομαχικά που χύνονται στην Ουκρανία, η ανάγκη να ενισχυθούν οι εθνικοί στρατιωτικοί προϋπολογισμοί είναι αυτονόητη.

Οι σύμμαχοι συμφώνησαν το 2014 να προχωρήσουν σε δαπάνες 2% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος τους για την άμυνα εντός μιας δεκαετίας. Η προθεσμία του 2024 πλησιάζει.

Στο Βίλνιους, οι ηγέτες θα συμφωνήσουν να κάνουν το 2% το κατώτατο όριο -δηλαδή το ελάχιστο που θα πρέπει να δαπανούν- και όχι το ανώτατο όριο.

Περιφερειακά αμυντικά σχέδια

Το ΝΑΤΟ πραγματοποιεί τη μεγαλύτερη ανανέωση των αμυντικών του σχεδίων από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, σε περίπτωση που ο Πούτιν αποφασίσει να διευρύνει τη σύγκρουση εκτός Ουκρανίας.

Αυτή τη στιγμή, περίπου 40.000 στρατιώτες βρίσκονται σε ετοιμότητα από την Εσθονία στο βορρά μέχρι τη Ρουμανία στη Μαύρη Θάλασσα. Περίπου 100 αεροσκάφη ανεβαίνουν στον ουρανό κάθε μέρα και 27 πολεμικά πλοία επιχειρούν στη Βαλτική και τη Μεσόγειο Θάλασσα.

Οι αριθμοί αυτοί πρόκειται να αυξηθούν. Σύμφωνα με τα νέα αμυντικά σχέδια, το ΝΑΤΟ στοχεύει να έχει στη διάθεσή του έως και 300.000 στρατιώτες για να μετακινηθούν στην ανατολική πλευρά του εντός 30 ημερών. Τα σχέδια χωρίζουν την επικράτειά του σε τρεις ζώνες - τον υψηλό βορρά και την περιοχή του Ατλαντικού, μια ζώνη βόρεια των Άλπεων και μια άλλη στη νότια Ευρώπη. Τα άκρως απόρρητα έγγραφα καθορίζουν ποιες χώρες και με ποιον εξοπλισμό θα πρέπει να υπερασπιστούν κάθε περιοχή που απειλείται.

Η Λευκορωσία

Δεν είναι στην ημερήσια διάταξη, αλλά το ΝΑΤΟ ελπίζει ότι η Λευκορωσία, ο μεγάλος γείτονας της Λιθουανίας και κύριος υποστηρικτής της Ρωσίας, δεν θα παίξει ρόλο έκπληξη στη σύνοδο κορυφής ή στον πόλεμο στην Ουκρανία.

Η Λευκορωσία απέχει μόλις 35 χιλιόμετρα από το Βίλνιους. Ο ηγέτης των μισθοφόρων του Βάγκνερ, Γιεβγκένι Πριγκόζιν, είχε βρει εκεί καταφύγιο. Η ετυμηγορία δεν ξέρει πόσοι από τους μαχητές του μπορεί να τον ακολουθήσουν.

«Είδαμε κάποιες προετοιμασίες για τη φιλοξενία μεγάλων ομάδων στρατιωτών στη Λευκορωσία. Μέχρι στιγμής, δεν τους έχουμε δει να πηγαίνουν στη Λευκορωσία», δήλωσε ο Στόλτενμπεργκ την Παρασκευή.

Ο πρόεδρος της Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο δήλωσε επίσης τον περασμένο μήνα ότι η χώρα του έχει λάβει ρωσικά τακτικά πυρηνικά όπλα. Προειδοποίησε ότι θα διατάξει τη χρήση τους για να προστατεύσει τη χώρα του.

Οι αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ πιστεύουν ότι μπλοφάρει. Αλλά είναι πολύ πιθανό ότι ο Πούτιν θα επαναλάβει και πάλι τις πυρηνικές του σπαζοκεφαλιές καθώς οι ηγέτες συγκεντρώνονται στο Βίλνιους.

Με πληροφορίες από ΑΡ. Φωτογραφία: ΝΑΤΟ