Από ερειπωμένο χαμάμ, μουσειακός χώρος

Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες παρεμβάσεις του σχεδίου βιώσιμης αστικής ανάπτυξης του δήμου Ιωαννιτών είναι η δημιουργία ενός πάρκου πολιτισμού εντός του Κάστρου. Ο Δήμος και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων έχουν υπογράψει από πέρσι ένα μνημόνιο συνεργασίας για το οποίο υπάρχει η αισιοδοξία ότι θα πάρει σάρκα και οστά με τη συνδρομή του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ).

Στο πάρκο αυτό πολιτισμού, κυρίαρχο ρόλο θα έχουν δύο γειτονικά οθωμανικά μνημεία, τα λουτρά και η βιβλιοθήκη, που θα πάρουν τον δρόμο της αποκατάστασης. Το κτίριο της βιβλιοθήκης μπορεί να βρίσκεται σε σχετικά καλή κατάσταση, δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με το χαμάμ, το οποίο, όντας σε ημιερειπωμένη κατάσταση, έχει χάσει την όποια συνεκτική του σχέση με τον ιστό του Κάστρου. Ο σχεδιασμός του Δήμου προβλέπει τη μετατροπή των λουτρών σε μουσειακό χώρο –ένα έργο με προϋπολογισμό 800.000 ευρώ.

Ανέκαθεν, τα λουτρά αποτελούσαν ίσως τα πιο… αδικημένα οθωμανικά μνημεία της χώρας. Ακόμα και σήμερα συνεχίζουν να φιλοξενούν αποθήκες, μαγαζιά και οτιδήποτε άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς. Πολλά από αυτά αφέθηκαν απλώς στην τύχη τους, με τον χρόνο να κάνει πολύ καλά τη δουλειά του. Τα τελευταία χρόνια, καταβάλλεται αρκετή προσπάθεια από διάφορους φορείς για την αποκατάσταση των μνημείων αυτών.

Τα οθωμανικά λουτρά που υπάρχουν, είναι κυρίως μικρών διαστάσεων (με αποδυτήρια, χλιαρό και ζεστό τμήμα) και μονά. Λειτουργούσαν άλλες ώρες για τους άντρες και άλλες ώρες για τις γυναίκες. Ήταν από τα πρώτα κτίρια που έφτιαχναν οι Οθωμανοί μόλις κατακτούσαν μια πόλη, καθώς το Κοράνι επέβαλε τη λούση, θεωρώντας ότι εξαλείφει τα αμαρτήματα της ψυχής. Αποτελούσαν δε έναν από τους βασικούς τόπους αναψυχής των Οθωμανών.

Το χαμάμ στην πλατεία Γλυκήδων, στο Κάστρο, το μόνο που σώζεται, φέρεται να ήταν και το πιο επίσημο χαμάμ επί τουρκοκρατίας. Σταμάτησε να λειτουργεί από το 1926. Από τότε, το κτίριο εγκαταλείφθηκε. Κατά διαστήματα, έγιναν διάφορες επεμβάσεις από τις αρχαιολογικές υπηρεσίες, όπως επισκευές στους τρούλους και στερεώσεις διακοσμητικών στοιχείων. Δεν ήταν όμως αρκετές για τη διάσωση του μνημείου. Το χαμάμ, μέσω του ΕΣΠΑ, έχει την ευκαιρία να παραμείνει στο αστικό τοπίο της πόλης και να αποτελέσει μια σημαντική ψηφίδα του πάρκου πολιτισμού που σχεδιάζει ο δήμος Ιωαννιτών.