Όταν υπήρχαν δημοτικά λουτρά

Eκεί όπου σήμερα βρίσκεται το κτίριο της Ζωσιμαίας Ιστορικής Δημόσιας Βιβλιοθήκης, βρισκόταν επί οθωμανοκρατίας το τζαμί Μεχμέτ Αγά. Γύρω από αυτό υπήρχε ένα θρησκευτικό μουσουλμανικό συγκρότημα όπως και δύο εκπαιδευτικά ιδρύματα (σ.σ. διασώζεται μόνο το οθωμανικό παρθεναγωγείο-σημερινό Ταχυδρομείο). Το τζαμί «εξαφανίστηκε» από τον χάρτη της πόλης στα τέλη της δεκαετίας του ’30.

Στη θέση του, τον Δεκέμβριο του 1931, μπήκε ο θεμέλιος λίθος για τα δημοτικά λουτρά, το «πρώτο εκπολιτιστικό έργο της πρωτευούσης της Ηπείρου». Ένα έργο που, όπως έγραφε ο Τύπος της εποχής, θα στοίχιζε δύο εκατομμύρια δραχμές. Η τελετή θεμελίωσης των δημοτικών λουτρών έγινε με κάθε επισημότητα. Μετά τον αγιασμό από τον πρωτοσύγκελο της Μητρόπολης, ο δήμαρχος «κατελθών εις το θεμέλιον του κτιρίου μετά πολλών εκ των Δημοτικών Συμβούλων και του αρχιτέκτονος (σ.σ. δεν αναφέρεται το όνομά του) κατέθεσε τον θεμέλιον λίθον κατά τα ειωθότα».

Ο τότε δήμαρχος Δημήτρης Βλαχλείδης, στον λόγο του, ανέλαβε να εξηγήσει τη σπουδαιότητα του έργου αυτού και να μιλήσει περί της σημασίας της ατομικής υγιεινής. «Παρά τας αναριθμήτους ωφελείας του λουτρού, ικανός λαός απιστεί εις την χρησιμότητα αυτού επί θεραπευτικής και υγιεινής απόψεως. […]. Εν τούτοις πρέπει το αίσθημα της ατομικής καθαριότητος να αποβή μία των πρωτίστων αναγκών του βίου μας και ως τοιούτην κανονικώς να θεραπεύσωμεν αυτήν» ανέφερε ο δήμαρχος. Για την ενίσχυση της επιχειρηματολογίας επικαλέστηκε δε και τις συνήθειες των αρχαίων Ελλήνων: «Την σημασίαν των λουτρών είχον κατανοήσει περισσότερον πάντων οι αρχαίοι ημών πρόγονοι, το υδροχαρέστατον των εθνών της γης», ενώ υπενθύμισε ότι στην πόλη των Ιωαννίνων υπήρχαν οθωμανικά λουτρά (χαμάμ).

Αμέσως μετά την τελετή, ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Γιώργος Καππάς πρόσφερε στους προσκεκλημένους γλυκά και σαμπάνια.

Αν σας αρέσει ο Τύπος, μπορείτε να τον στηρίξετε με μια συνδρομή ή δωρεά, εδώ:

Τα δημοτικά λουτρά ξεκίνησαν να λειτουργούν τον Δεκέμβριο του 1936.

Στον τοπικό Τύπο δεν υπάρχουν περιγραφές για την κτιριακή όψη των δημοτικών λουτρών, παρά μόνο: «Το κτίριον εξωτερικώς με την απλήν αλλ’ ωραίαν εμφάνισιν προδιαθέτει ευμενώς και εξασφαλίζει την βεβαιότηταν ότι και το εσωτερικόν του επιφυλάσσει παρομοίαν εντύπωσιν».

Για το εσωτερικό ωστόσο των δημοτικών λουτρών υπάρχουν κάποιες περιγραφές. Όπως προκύπτει από τα δημοσιεύματα, η αίθουσα αναμονής είχε αναπαυτικούς και πολυτελείς καναπέδες, υπήρχε κεντρική θέρμανση. Στο βάθος υπήρχαν τα έξι «λαϊκά διαμερίσματα ντους και ποδολούτρου» και αριστερά και δεξιά ήταν οι αίθουσες των λουτρών. Η είσοδος στα «λαϊκά διαμερίσματα» ήταν δωρεάν. Οι αίθουσες των λουτρών ήταν 14. Ήταν ευρύχωρες, εφοδιασμένες με μεγάλη μαρμάρινη λεκάνη, μεγάλους νιπτήρες, καθρέφτες και φυσικά ζεστό και κρύο νερό, όπως και σαπούνι.

«Σημειωτέον ότι το κοινόν παρά της δυσπιστίαν και την επιφύλαξιν, την οποία κατ’ αρχάς επέδειξεν ήδη, ήρχισε ν’ αναγνωρίζη την αξίαν των λουτρών και να τα επισκέπτεται κατά συρροήν. Μόνον κατά το παρελθόν Σάββατον 150 άνθρωποι επέρασαν από εκεί, πράγμα αξιοσημείωτον εφόσον το ίδρυμα ευρίσκεται εις την αρχήν της λειτουργίας του» σημειώνει η εφημερίδα «Ελευθερία» σε δημοσίευμά της τον Ιανουάριο του 1937. Ως διευθυντής των λουτρών κατονομάζεται ο Σωτήρης Ζούμπος.

Όσοι δε από τους λουόμενους… περνούσαν πολλή ώρα στα λουτρά, ειδοποιούνταν με κουδουνίσματα.

Και μετά ήρθε ο πόλεμος… Από τα πρακτικά συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου του 1948 (στο Ιστορικό Αρχείο του Δήμου Ιωαννιτών), προκύπτει ότι το κτίριο των δημοτικών λουτρών, τα οποία διαχειριζόταν ιδιώτης, είχε υποστεί μεγάλες ζημιές. Στη συνεδρίαση αυτή γίνεται λόγος για ανάγκη «επισκευής του κτιρίου και των εγκαταστάσεων των λουτρών τα οποία περιήλθον εις αθλιοτάτην κατάστασιν εκ της χρησιμοποίησεώς των υπό των κατακτητών εκ μέρους των οποίων αι λεηλασίαι, αι διαπραγαί και αι φθοραί είναι σημαντικαί». «Έχομεν υποχρέωσιν να επαναφέρωμεν τηνόψιν των λουτρών τα οποία από απόψεως πολυτελείας και καλλωπισμού απετέλουν προπολεμικώς εν αξιόλογον έργον, εις την προτέραν αυτών κατάστασιν. Δέον ο Δήμος να αναλάβη την τελείαν ανακαίνισιν αυτών, την επίπλωσιν και επισκευήν διότι οιοσδήποτε άλλος και αν αναλάβει, δεν θα είναι εις θέσιν να δώση όψιν συγχρόνου πολιτισμού, αν ληφθεί υπόψιν ότι τα λουτρά είναι ο καθρέπτης της πόλεως διά τους ξένους» αναφέρεται. Γίνεται λόγος δε για ένα κόστος επισκευής 100 εκατ. δραχμών.

Σε τι έκταση έγιναν οι επισκευές παραμένει άγνωστο.

Τα δημοτικά λουτρά παρέμειναν ανοιχτά πάντως μέχρι και τη δεκαετία του '60. Λίγα χρόνια αργότερα, ξεκίνησε η αναμόρφωση του κτιρίου με την παράλληλη προσθήκη ενός ορόφου (με δαπάνη του ευεργέτη Γιάννη Καμπέρη) με σκοπό τη στέγαση της Ζωσιμαίας Βιβλιοθήκης, η οποία τότε φιλοξενούνταν στο ισόγειο του Δημαρχείου. Η μετακόμιση της βιβλιοθήκης έγινε τελικά το 1987.

* Τα Γιάννενα από ψηλά το 1934 με τον φακό του Απόστολου Βερτόδουλου