Από τη Βράβορη στη Βενετία

Ο Κωνσταντίνος Δ. Μέρτζιος γεννήθηκε το 1886 στη Βράβορη, στα Γραμμενοχώρια. Φοίτησε στην Καπλάνειο και έπειτα, στη Ζωσιμαία σχολή.

Η οικογένειά του διατηρούσε επιχείρηση με εμπόριο υφασμάτων, στην οποία δούλεψε για ένα διάστημα.

Ταυτόχρονα, έγραφε στην εφημερίδα «Ήπειρος» και η δημοσιογραφία τελικά τον κέρδισε, για ένα σημαντικό χρονικό διάστημα. Έστελνε ανταποκρίσεις στη Νέα Ημέρα και στη Νέα Ελλάδα των Αθηνών και ήταν φανατικός βασιλόφρων.

Αν σας αρέσει ο Τύπος, μπορείτε να τον στηρίξετε με μια συνδρομή ή δωρεά, εδώ:

Το 1917 ο Μέρτζιος ήταν πρόεδρος του Πανηπειρωτικού Συλλόγου Επιστράτων, της «πολιτοφυλακής» του βασιλιά στην Ελλάδα και ενός οργανωτικού και πολιτικού προγόνου των διαφόρων παραστρατιωτικών οργανώσεων της ακροδεξιάς, στην Ελλάδα.

Το κίνημα των Επιστράτων μοιραία ήρθε σε αντίθεση με τη βενιζελική «Εθνική Άμυνα» και τα μέλη του διώχθηκαν. Ο Μέρτζιος κατέφυγε στο Μιλάνο αρχικά, μέσω ιταλικής διπλωματικής διόδου και ασχολήθηκε με τις οικογενειακές επιχειρήσεις.

Το 1921 μετακόμισε στην Βενετία, όπου ανέπτυξε σημαντική ερευνητική δράση. Ο Μέρτζιος που ήταν «εξαίρετος, αλλά ερασιτέχνης ερευνητής», όπως αναφέρει ο Ιωάννης Βασδραβέλλης στη νεκρολογία που έγραψε γι αυτόν, συγκέντρωσε πολύτιμα και σπάνεια αρχεία, εκμεταλλευόμενος μεταξύ άλλων τη γνώση της βενετσιάνικης διαλέκτου.

Κατέγραψε τα τελευταία χρόνια της Βενετοκρατίας στη Θεσσαλονίκη και το 1947, η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών δημοσίευσε μια συλλογική αρχειακών εγγράφων για το διάστημα 1381-1650, με επιμέλεια του Μέρτζιου.

Η θυελλώδης ιστορία του συνεχίστηκε κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ως Έλληνα, κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο του επιβλήθηκε κατ’ οίκον περιορισμός και αργότερα φυλακίστηκε σε στρατόπεδο, στο Τρεβίζο.

Το 1950 επισκέφθηκε τη Θεσσαλονίκη με την κόρη του και το 1959, όταν ιδρύθηκε το Ελληνικό Ινστιτούτο της Βενετίας στο Κολλέγιο Φλαγγίνι, ο Μέρτζιος ήταν αναπόσπαστο κομμάτι του. Μια από τις έρευνές του αφορούσε άλλωστε τον Θωμά Φλαγγίνη και την Ελληνική Σχολή της Βενετίας (1693-1926). Ωστόσο, ο Μέρτζιος δεν μπορούσε να είναι διευθυντής του Ινστιτούτου, καθώς δεν είχε πανεπιστημιακό πτυχίο.

Συνέχισε ωστόσο τη δραστηριότητά του, ερευνητική και εμπορική και στο μεταξύ, εκλέχτηκε αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, μετά από πρόταση του Κωνσταντίνου Άμαντου, του πανεπιστημιακού που διετέλεσε και υπουργός Παιδείας το 1945, στην κυβέρνηση Πλαστήρα.

Ο Μέρτζιος πέθανε στις 25 Αυγούστου 1971 στην Βενετία και θάφτηκε στον τάφο της καθολικής συζύγου του.

Άφησε σημαντικό υλικό (βιβλία και έγγραφα) σε ελληνικές βιβλιοθήκες, μεταξύ των οποίων ένα σημαντικό κομμάτι, στο Ιστορικό-Αρχαιολογικό Ιωαννίνων.

Ο Νικόλαος Παναγιωτάκης, από τους πιο επιδραστικούς διευθυντής του Ελληνικού Ινστιτούτου και έλληνες πανεπιστημιακούς, είπε για τον Μέρτζιο: «Ανήκει σε μια κατηγορία αρχειοδιφών ιστορικών[...] στην κατηγορία των αφοσιωμένων ερασιτεχνών».

Ένας δρόμος με το όνομά του, υπάρχει στους Αμπελόκηπους, κοντά στην οδό Βορείου Ηπείρου.