Ανεργία: το πρόβλημα που δεν μετριέται με αριθμούς

Ο σύγχρονος «εφιάλτης», η ανεργία, στην Ελλάδα δεν ανεβαίνει ή κατεβαίνει απλώς. Είναι πια ενδημικό φαινόμενο από το οποίο δεν μπορούμε να γλιτώσουμε (ούτε η οικονομία μπορεί). Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η μεγαλύτερη ματαιότητα είναι η αποσπασματική ενασχόληση με τους κατά καιρούς αριθμούς και στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, όχι γιατί είναι ανακριβή ή κάτι τέτοιο, αλλά γιατί πολύ απλά η ανεργία είναι ένα βαθύ, πολιτικό, ταξικότατο πρόβλημα που δεν οριοθετείται απλώς από αριθμούς.

Ο «Τύπος» θα ασχοληθεί μια και τελευταία φορά με τα στοιχεία που ανακοινώνει η ΕΛΣΤΑΤ σε μηνιαία (για τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις) και τριμηνιαία (για τις Περιφέρειες) βάση και θα επιστρέψει μόνο όταν υπάρχει κάποια σοβαρή αλλαγή. Γιατί οι παγίδες και οι επιφάσεις, τα επουσιώδη ζητήματα και η δυνατότητα πολιτικής εκμετάλλευσης είναι άπειρα, ενώ η ουσία συγκεντρώνεται σε πολύ, πολύ μικρά κομμάτια των στοιχείων.

Μειώνεται η ανεργία;

Ναι, μειώνεται. Για την ακρίβεια, πανελλαδικά έχει μειωθεί 3 ποσοστιαίες μονάδες. Αλλά αυτό από μόνο του δεν λέει τίποτα, γιατί οι απασχολούμενοι έχουν υποκαταστήσει τους… εργαζόμενους με αξιοπρεπή μισθό, πλήρη ασφάλιση και δικαιώματα. Καλώς ή κακώς, αυτό ορίζει την ποιότητα της εργασίας και όχι μια πτώση 3%, η οποία όμως μεταφράζεται σε part-time, σε μειωμένες αποδοχές, σε συμβάσεις πενταμήνων και οκταμήνων «κοινωφελούς» οι οποίες είναι επιεικώς απαράδεκτες ή ακόμα σε αποδοχές που δεν μπορούν ούτε στοιχειωδώς να καλύψουν ανάγκες. Άρα λοιπόν, η μείωση δείχνει μια τάση, αλλά το περιεχόμενό της συχνά είναι το ίδιο απογοητευτικό όσο και το μέγεθος της ανεργίας. Επιπλέον, δεν μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι όταν για τρίτο έτος η ανεργία κυμαίνεται πάνω από 24%.

Είναι «πρωταθλήτρια» η Ήπειρος;

Όχι, δεν είναι. Η μηνιαία απόδοση των στοιχείων την κατατάσσει μαζί με τη Δυτική Μακεδονία η οποία… σηκώνει την ανεργιακή κούπα με άνεση με 33,3% (στοιχεία α’ τριμήνου). Την επόμενη φορά όμως που θα ακούσετε ή θα διαβάσετε ότι «είμαστε πρωταθλητές στην ανεργία» μην το πιστέψετε. Η Ήπειρος κρατάει μεν θλιβερή θέση, αλλά είναι περίπου στη μέση των 13 περιφερειών. Και πάλι όμως, αυτό δεν λέει κάτι από μόνο του, απλώς καταρρίπτει έναν ακόμα μύθο (όχι, ούτε ότι «είμαστε η φτωχότερη περιφέρεια της Ευρώπης» ισχύει), χωρίς να αγγίζει την ουσία του. Το 25% που μετρήθηκε στο πρώτο τρίμηνο του 2016 σημαίνει ότι παραγωγικά είμαστε πιο αργοί και τον Βασίλη Τσάρτα σε σχολιασμό ποδοσφαιρικού αγώνα. Για να είμαστε όμως ακριβείς όσο και οι πάσες του έλληνα διεθνή χαφ, θα πρέπει να διαβάζουμε σωστά τους αριθμούς. Σημειωτέον ότι μέσα σε ένα χρόνο, η ανεργία στην Ήπειρο«πήρε πάνω» 0,2%. Το 2014 ήταν στο 28,5%, που σημαίνει ότι έχει καμφθεί μέσα σε δύο χρόνια περίπου 3,5%. Και πάλι όμως, το ποσοστό δεν δείχνει ότι «εντάξει, επιστρέφουμε σιγά σιγά στα κανονικά». Μέσα στα ποσοστά εργαζόμενων υπολογίζονται οι απλήρωτοι από εργοστάσια της ΒΙΠΕ, οι εργαζόμενοι που παίρνουν έναντι ή καθυστερούνται στις πληρωμές τους, οι επαγγελματίες που δεν σταυρώνουν τζίρο κ.λπ. Αυτά, δεν περιλαμβάνονται στην ανεργία, αλλά δεν είναι και κανονικά όμως. Την επόμενη φορά πάντως, ας κάνουμε τον κόπο να διαβάσουμε τα «ψιλά γράμματα» που εξηγούν γιατί η μέτρηση γίνεται σε επίπεδο Αποκεντρωμένης κάθε μήνα και Περιφέρειας κάθε τρίμηνο, εξηγούν πολλά πράγματα.

Γιατί δεν επιστρέφουμε στην κανονικότητα;

Γιατί όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, η ανεργία είναι ταξικότατη. Διαπερνάει το εργατικό δυναμικό της χώρας, ορίζει το βιοτικό επίπεδο και τις υποχωρήσεις που κάνει ο άνθρωπος και το χειρότερο, διαπαιδαγωγεί τους μη έχοντες σε μια διαρκή υποταγή στο «μη χείρον», με όλο και λιγότερες αποδοχές, αλλά και δικαιώματα. Για παράδειγμα, οι εποχικοί υπάλληλοι στον τουρισμό που απορροφάει ένα σημαντικό κομμάτι του εργατικού δυναμικού, συμβάλλονται συχνά με εξοντωτικούς όρους για να δουλέψουν ένα εξάμηνο. Ή ακόμα, οι «ωφελούμενοι» προγραμμάτων εποχιακής εργασίας δεν είχαν ούτε καν δικαίωμα στην άδεια για το διάστημα εργασίας τους. 

Αυτοί οι όροι επιβάλλονται και θεωρούνται σιγά σιγά δεδομένοι, όπως δεδομένη θεωρείται η «μερική απασχόληση» και το πάρεργο,η κάλυψη πάγιων αναγκών με συμβασιούχους (και η ιδεολογική αιτιολόγηση που τη συνοδεύει από πλευράς εξουσίας), το «να τα βγάλουμε πέρα» που υποκαθιστά την αξιοπρεπή σχέση εργασίας. Επίσης, δεν επιστρέφουμε στην κανονικότητα για ένα βασικό λόγο: γιατί οι δανειακές συμβάσεις που υπηρετεί η χώρα (και βασικά, οι εργαζόμενοί της) δεν πρόκειται να το επιτρέψουν, γιατί η ανεργία δεν μειώνεται χωρίς να υπάρξουν δαπάνες και γιατί εν μέσω κρίσης, πολύ απλά, οι φτωχοί έγιναν φτωχότεροι και οι πλούσιοι, πλουσιότεροι (ενδιαφέροντα εδώ τα στοιχεία που δείχνουν μικρή αύξηση του ΑΕΠ στην Ήπειρο). Κοινώς, υπάρχει ύφεση. Και αν δεν ανασχεθεί, τότε την επόμενη φορά που θα πανηγυρίσουμε για κάποια σοβαρή μείωση της ανεργίας σε ετήσια βάση, ίσως να πρόκειται για την ανάκαμψη με μισθούς Βουλγαρίας και Ρουμανίας. Και αυτό μόνο καλό δεν είναι για τους εργαζόμενους.