Το «ξεκλείδωμα» της μνήμης

Σε έναν λόφο στο Σταυράκι, σε περίοπτη θέση, βρίσκεται το μνημείο εκτελεσθέντων Γιαννιωτών το καλοκαίρι του 1948, μέσα στα πεύκα, απομονωμένο και με κλειδωμένη την είσοδό του. Ένας τόπος μαρτυρίου... Κάθε Αύγουστο, τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, οι πόρτες ανοίγουν και η πόλη τιμά τη μνήμη των εκτελεσθέντων.

Το Σάββατο 27 Αυγούστου, λοιπόν, στις 11 το πρωί, η πόλη θα ξαναθυμηθεί μια από τις θλιβερές σελίδες στην ιστορία της που γράφηκε στα χρόνια του εμφυλίου πολέμου: Τη «δίκη Πρίντζου». Πρόκειται για τη δίκη-παρωδία που έγινε τον Ιούλιο του 1948 στο έκτακτο στρατοδικείο Ιωαννίνων, στο κτίριο της Ζωσιμαίας Ακαδημίας, κατά τη διάρκεια της οποίας 48 Γιαννιώτες, μέλη και στελέχη του ΚΚΕ, καταδικάστηκαν σε θάνατο. Από τους 48 θανατοποινίτες, τελικά θα εκτελεστούν στο Σταυράκι οι 16, οι οποίοι ήταν και οι περισσότερο γνωστοί στην τοπική κοινωνία. Ανάμεσά τους και η Ευτυχία Πρίντζου, γραμματέας της Νομαρχιακής Επιτροπής Ιωαννίνων του ΚΚΕ.  Σημειωτέον ότι ο Δικηγορικός Σύλλογος Ιωαννίνων είχε καταβάλλει προσπάθεια να μην εκτελεστούν οι ποινές. Λίγες μέρες νωρίτερα, άλλη μια δίκη-παρωδία, είχε οδηγήσει τη Σοφία Φαρίδου («δίκη Φαρίδου») κι άλλους τρεις στο εκτελεστικό απόσπασμα, στο Καλπάκι.

Η ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Τα τραγικά αυτά γεγονότα στιγμάτισαν την κοινωνία των Ιωαννίνων και έπεσαν σαν βαριά σκιά πάνω της. Το 1983, το δημοτικό συμβούλιο με δήμαρχο τον Σπύρο Κατσαδήμα αποφασίζει να ανεγείρει στο Σταυράκι ένα μνημείο για τους εκτελεσθέντες, στον απόηχο της αναγνώρισης της εθνικής αντίστασης από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. 

Μια ιστορική απόφαση, η οποία δεν λαμβάνεται με ομοφωνία, με την παράταξη της ΝΔ να αποχωρεί από τη συνεδρίαση, καταθέτοντας το υπόμνημά της. 

«Διερωτώμεθα λοιπόν σε τι αποβλέπει η εσπευσμένη αυτή ενέργεια να φέρετε στο Δημοτικό Συμβούλιο προς συζήτηση ένα τόσο σοβαρό θέμα με έντονο πολιτικό χαρακτήρα το οποίο οπωσδήποτε θα αναμοχλεύσει τα πάθη και αντί της ομοψυχίας, την οποία επιδιώκει η κυβέρνηση, θα οξύνει τα μίση και τις αντιθέσεις» επισημαίνεται στο υπόμνημα.

Η απάντηση έρχεται αρχικά από τη δημοτική σύμβουλο Άρτ. Καράσσα: «Στη συνείδηση του γιαννιώτικου λαού έμειναν σαν αδικαίωτοι μάρτυρες αφού μήτε να τους κλάψουν δεν μπορούσαν φανερά οι δικοί τους που ζητούν την αποκατάσταση της ιστορικής μνήμης. Η πρόταση του δημάρχου ανταποκρίνεται πέρα για πέρα σε αυτή τη λαϊκή επιταγή μαζί με την ευχή όλων μας να μην ξανάρθουν στην πόλη μας τέτοιες μέρες. Αυτή άλλωστε είναι και η παρακαταθήκη που μας άφησε με τα τελευταία της λόγια ένα από τα θύματα, η Ευτυχία Πρίντζου που είπε: ‘Εύχομαι να είμαι το τελευταίο θύμα αυτή της αδελφοσφαγής και η αγάπη και η ειρήνη να βασιλέψει στην πατρίδα μας’».

«ΕΙΜΑΙ ΓΙΟΣ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΧΟΛΕΒΑ»

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η τοποθέτηση του δημοτικού συμβούλου Κίμωνα Χολέβα, γιου του ενός από τους εκτελεσθέντες: «Τιμή και δόξα σε αυτούς που στήσαν το κορμί τους στα 4 μέτρα για αυτά τα ιδανικά  τους. Εκτελέσεις παραδειγματισμού με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας με μόνη δικαιολογία των δικαστικών την προσφορά των εκτελεσθέντων με οικονομική βοήθεια προς την αλληλεγγύη από 5 έως 20 δραχμές. Πρέπει να θεωρηθεί από όλους μας η απόφασή μας απόφαση λαϊκής ομοψυχίας του δημοτικού συμβουλίου, και κατ’ επέκταση του γιαννιώτικου λαού. Θα παρακαλέσω να είναι η απόφαση ομόφωνη. Είμαι ο γιος του Κώστα Χολέβα».

Τη συζήτηση κλείνει ο πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου Αλέκος Σόφης: «Οι εκτελεσθέντες πρόσφεραν υπηρεσίες στην Εθνική Αντίσταση. Η θανάτωσή τους είχε τεράστια απήχηση. Ο εμφύλιος πόλεμος στην πόλη μας σήμερα λήγει. Η μέρα τούτη είναι ιστορική. Αποκαθιστούμε τη δικαίωση».

Και κάπως έτσι η ιστορική μνήμη δεν έγινε ανάμνηση…