Ταμείο Ανάκαμψης και ΜΚΟ: «Δούρειος ίππος» για την υλοποίηση του «νέου ΕΣΥ»

Του Γιώργου Πρέντζα

Νοσηλευτής στην Ψυχιατρική κλινική του ΠΓΝΙ.                                                                                                                

Μέλος της Επιτροπής Περιοχής Ηπείρου - Κέρκυρας - Λευκάδας του ΚΚΕ

Το τελευταίο διάστημα ο λαός παρακολουθεί τους καβγάδες ανάμεσα στα αστικά κόμματα σχετικά με το μοίρασμα του Ταμείου Ανάκαμψης. Το ΚΚΕ από την αρχή ενημέρωσε τον λαό ότι κάθε ευρώ προϋποθέτει νέα αντιλαϊκά μέτρα και μνημόνια διαρκείας. Το παράδειγμα του τομέα της Ψυχικής Υγείας είναι ενδεικτικό.

Το υπουργείο Υγείας πρόσφατα ανακοίνωσε πρόγραμμα 69 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, για την ανάπτυξη υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας πανελλαδικά. Προβλέπεται η ίδρυση Κέντρων Ψυχικής Υγείας, μονάδων αυτισμού, υπηρεσίες για φοιτητές, ηλικιωμένους (ιατρεία μνήμης κ.ά.), πρόσφυγες κ.ά. Πρόκειται για πραγματικά αναγκαίες υπηρεσίες. Είναι όμως σημαντικό να δούμε γιατί «έπιασε ο πόνος» την κυβέρνηση και την ΕΕ για την κάλυψη των αναγκών Ψυχικής Υγείας του λαού.

Γιατί τα ραγδαίως αυξανόμενα προβλήματα Ψυχικής Υγείας του λαού δημιουργούν προβλήματα στην κερδοφορία και ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών ομίλων, στη δημοσιονομική σταθερότητα. Οδηγούν όλο και περισσότερο εργατικό δυναμικό σε απουσίες από την εργασία, σε χαμηλή παραγωγικότητα, δεν επιτρέπουν τη δουλειά έως τα βαθιά γεράματα (προβλέπονται μονάδες «ενεργούς γήρανσης»). Επιπλέον αποτελούν σημαντικό κόστος στα αστικά κράτη.

Είναι ενδεικτική η έκθεση της ΕΕ «Υγεία με μια ματιά: Ευρώπη 2018» (που εκδόθηκε πριν την πανδημία, η οποία αναγνωρισμένα όξυνε τα προβλήματα Ψυχικής Υγείας). Εκεί επισημαίνεται: «Τα προβλήματα Ψυχικής Υγείας επηρεάζουν περίπου 84 εκατομμύρια άτομα σε ολόκληρη την ΕΕ. Εκτιμάται ότι το συνολικό κόστος της κακής Ψυχικής Υγείας υπερβαίνει το 4% του ΑΕΠ (πάνω από 600 δισ. ευρώ) στις 28 χώρες της ΕΕ».

Ένοχος για τη δημιουργία και επιδείνωση των προβλημάτων Ψυχικής Υγείας του λαού είναι η πολιτική που βυθίζει στην απελπισία τα λαϊκά νοικοκυριά με τα χρέη, τους πλειστηριασμούς, την ανεργία, την ενεργειακή φτώχεια. Ένοχοι είναι η εντεινόμενη εκμετάλλευση της εργατικής τάξης, η εργοδοτική - κρατική καταστολή και τρομοκρατία, ο πόλεμος, η προσφυγιά, το γενικευμένο αίσθημα φόβου και ανασφάλειας για το μέλλον. Όλα αυτά είναι πηγές «ευτυχίας» που χαρίζει ο καπιταλιστικός δρόμος ανάπτυξης.

Βέβαια, τα αστικά κράτη και οι επιχειρηματίες έχουν την ικανότητα να βγάζουν κέρδη και από τα προβλήματα που δημιουργούν: Είναι ενδεικτικό ότι ο τομέας της Ψυχικής Υγείας έχει παραχωρηθεί εδώ και χρόνια σε ιδιώτες και ΜΚΟ, με τις ευλογίες όλων των αστικών κυβερνήσεων. Τώρα δε, που η «πελατεία» των ψυχικά ασθενών μεγαλώνει, η ΕΕ αξιοποιεί το Ταμείο Ανάκαμψης για να προωθήσει πολλαπλούς αντιλαϊκούς στόχους και στον τομέα της Ψυχικής Υγείας.

Εκατομμύρια ευρώ από το «επιτελικό» κράτος σε ιδιώτες, ΝΠΙΔ - ΜΚΟ, ΟΤΑ

Η μερίδα του λέοντος της χρηματοδότησης από το πρόγραμμα του υπουργείου προβλέπεται να πάει σε ιδιώτες, ΝΠΙΔ - ΜΚΟ κ.ά. Για παράδειγμα, από τις 7 υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας που προβλέπεται να αναπτυχθούν στην Ηπειρο, μόνο η μία αφορά το δημόσιο σύστημα (Παιδοψυχιατρικό τμήμα ΠΓΝΙ). Κάποιες δημόσιες δομές, όπως οι ψυχιατρικές κλινικές που ιδρύονται πανελλαδικά, στόχο έχουν την ολοκλήρωση του κλεισίματος των δημόσιων ψυχιατρικών νοσοκομείων.

Όλες οι μονάδες προβλέπεται να έχουν ημερομηνία λήξης (18 μήνες). Είναι χαρακτηριστικό ότι φορείς που ενδιαφέρονται να χρηματοδοτηθούν πρέπει να βρουν δωρεάν στέγη και έμπειρο προσωπικό για να αξιολογηθούν θετικά, αφού αυτά δεν περιλαμβάνονται στη χρηματοδότηση.

Αλλά οι αντιλαϊκοί στόχοι δεν σταματάνε εδώ. Το Ταμείο Ανάκαμψης αξιοποιείται και για την προώθηση των αναδιαρθρώσεων της ΕΕ: Το περαιτέρω κλείσιμο, τη συγχώνευση δημόσιων μονάδων και υπηρεσιών, τη μετατροπή των δημόσιων υπηρεσιών Υγείας σε ΝΠΙΔ - επιχειρήσεις, την προώθηση των ΣΔΙΤ, το χτύπημα των εργασιακών σχέσεων των εργαζομένων στην Υγεία, την ένταξη των δημόσιων υπηρεσιών σε μια ενιαία ΑΓΟΡΑ υπηρεσιών Υγείας. Αυτά τα μέτρα τα έχουν στηρίξει όλες οι κυβερνήσεις στη χώρα μας και συμπυκνώνονται σε νόμους της ΝΔ για το «νέο ΕΣΥ».

Οι εξελίξεις στη δημόσια Μονάδα Ψυχικής Υγείας του ΠΓΝΙ

Μια ΜΚΟ, η «ΕΠΡΟΨΥΗ» ζήτησε από το ΠΓΝΙ να της παραχωρήσει δωρεάν στέγη για 10 χρόνια, για να μπορέσει να εξασφαλίσει χρηματοδότηση (500.000 ευρώ, για 18 μήνες!) από το πρόγραμμα του υπουργείου. Στόχος είναι να ιδρύσει Μονάδα Εγκαιρης Παρέμβασης στην Ψύχωση. Ζήτησε επίσης παραχώρηση και του προσωπικού που είναι έμπειρο στον συγκεκριμένο τομέα. Η διοίκηση του Νοσοκομείου με χαρά υπέγραψε τη συμφωνία!

Δεν πρόκειται όμως μόνο για τη σκανδαλώδη αυτή παραχώρηση. Η απόφαση αναφέρεται σε «συλλειτουργία» της ΜΚΟ με την ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ δημόσια Μονάδα Εγκαιρης Παρέμβασης στην Ψύχωση του ΠΓΝΙ, που λειτουργεί από το 2007 και είναι η πρώτη πανελλαδικά. Η «συλλειτουργία» παρουσιάζεται από τη Διοίκηση του ΠΓΝΙ και τη ΜΚΟ ως σανίδα σωτηρίας για τη δημόσια μονάδα, αφού τα τελευταία χρόνια έχει υποβαθμιστεί, λόγω της κρατικής υποχρηματοδότησης. Η μονάδα του ΠΓΝΙ, παρότι έχει τις προϋποθέσεις, δεν μπορεί να χρηματοδοτηθεί από το πρόγραμμα, γιατί δεν προβλέπεται για τις συγκεκριμένες δημόσιες μονάδες.

Η τύχη της δημόσιας μονάδας είναι προδιαγεγραμμένη: Θα απαξιωθεί ως δημόσια μονάδα, αφού η χρηματοδότηση και η επιστημονική ευθύνη θα είναι στα χέρια της ΜΚΟ. Είναι χαρακτηριστικό ότι από το ελάχιστο προσωπικό της ψυχιατρικής κλινικής του ΠΓΝΙ, επικουρικοί εργαζόμενοι ήδη συζητούν να εργαστούν στην ΜΚΟ ως μόνη εργασιακή διέξοδο.

Από την άλλη, η όποια «συλλειτουργία» αντικειμενικά θα οδηγήσει στην περαιτέρω λειτουργία της δημόσιας μονάδας με όρους ιδιωτικοοικονομικούς. Είναι ενδεικτικό ότι έχουν ήδη κοστολογηθεί οι ψυχιατρικές πράξεις για τις ΜΚΟ, πράγμα αναγκαίο και για την είσοδο των ιδιωτικών ασφαλιστικών. Ενδεικτικά 40 ευρώ κοστίζει η ατομική επίσκεψη μίας ώρας με έναν επαγγελματία και 80 ευρώ με δύο. Εως σήμερα στις δημόσιες υπηρεσίες οι υγειονομικοί δεν ΥΠΟΧΡΕΩΝΟΝΤΑΙ να χρονομετρούν την επίσκεψη και να αποφασίζουν με βάση το κόστος πόσοι θα συνεργαστούν στη θεραπεία.

Τέλος, το γεγονός ότι η σύμπραξη προωθείται σε μία Πανεπιστημιακή Μονάδα (ως λαγός) αναδεικνύει και τις σημαντικές επιπτώσεις που έχει η πολιτική ενίσχυσης της επιχειρηματικής δράσης και στα ΑΕΙ και τον ρόλο του πανεπιστημίου της αγοράς.

ΣΥΡΙΖΑ: Οι καλύτεροι απολογητές κυβέρνησης και ΕΕ

Ο ΣΥΡΙΖΑ, που έχει και στελέχη του στη δημόσια μονάδα Υγείας, υποστηρίζει ότι δεν μπορεί να υπάρξει χρηματοδότηση της δημόσιας μονάδας, βάζοντας φρένο σε κάθε διεκδίκηση. Παρουσιάζει την ΣΔΙΤ ως μονόδρομο, και «ευκαιρία» αναβάθμισης της δημόσιας μονάδας τη σύμπραξή της με τη ΜΚΟ. Για να κατευνάσει όμως τις αντιδράσεις, λέει ότι η συμφωνία αυτή δεν είναι ΣΔΙΤ, αφού, όπως υποστηρίζει, οι ΜΚΟ είναι «σχεδόν» Δημόσιο.

Για τον ΣΥΡΙΖΑ και την ΝΔ όποια εταιρεία δεν έχει κέρδη και χρηματοδοτείται απ' το κράτος, θεωρείται Δημόσιο. Οι ΜΚΟ όμως είναι ιδιωτικές εταιρείες, ΝΠΙΔ, που «σφάζονται» μεταξύ τους για τα ευρωπαϊκά και κρατικά προγράμματα, γιατί από αυτά λαμβάνει εισόδημα κύκλος ανθρώπων. Λειτουργούν με βάση την κοστολόγηση των πράξεων.

Οι ΜΚΟ έχουν αξιοποιηθεί, απ' όλες τις κυβερνήσεις, ως όχημα για την απόσυρση του κράτους από την ευθύνη ανάπτυξης υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας. Για το χτύπημα των εργασιακών δικαιωμάτων των εργαζομένων (εργαζόμενοι «γενικών καθηκόντων», με μπλοκάκι, απλήρωτοι για μήνες, όμηροι των διαφόρων προγραμμάτων και των εργοδοτών). Χρησιμοποιούνται, μέσα από συμφωνίες «συλλειτουργίας», για να προωθηθεί η σταδιακή μετατροπή και των δημόσιων υπηρεσιών Υγείας από ΝΠΔΔ σε ΝΠΙΔ. Συνολικά λοιπόν συμβάλλουν στην ενίσχυση της επιχειρηματικής δράσης.

Όταν λοιπόν ο ΣΥΡΙΖΑ μιλάει για «υπεράσπιση του δημόσιου συστήματος Υγείας», εννοεί το κατ' όνομα Δημόσιο, το οποίο βέβαια έχει συμβάλει να εμπορευματοποιηθεί (βλέπε Νοσοκομείο Σαντορίνης ΑΕ κ.λπ.) και τις ΜΚΟ. Τελικά η μόνη «ρεαλιστική» λύση για τον ΣΥΡΙΖΑ είναι κάποιες άλλες «ΣΔΙΤ» και η κυβερνητική αλλαγή. Επομένως, αυτό που υπόσχεται είναι ότι στα δικά του χέρια το Ταμείο Ανάκαμψης θα γίνει φιλολαϊκό, όπως έγιναν και τα μνημόνια!

Αποκαλυπτική, τέλος, είναι και η κοκορομαχία μεταξύ ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ στην περιοχή, για το ποιος έχει στηρίξει περισσότερο τις ΜΚΟ στην Ψυχική Υγεία.

Αγώνας και συμπόρευση με το ΚΚΕ: Η μόνη ασπίδα προστασίας

Τα σωματεία υγειονομικών της περιοχής και το ΚΚΕ με τις παρεμβάσεις του έχουν καταδικάσει και αντιπαλεύουν τη συγκεκριμένη συμφωνία ως επικίνδυνη για τις ανάγκες του λαού. Απαιτούν τη χρηματοδότηση της υπάρχουσας Μονάδας Εγκαιρης Παρέμβασης στην Ψύχωση του ΠΓΝΙ.

Με τον αγώνα τους οι υγειονομικοί μαζί με τον λαό μπορούν να βάλουν φρένο στις επικίνδυνες αναδιαρθρώσεις στην Υγεία. Να υπερασπιστούν τις δημόσιες και δωρεάν υπηρεσίες Υγείας σε σύγκρουση με το εχθρικό αστικό κράτος (όποια κυβέρνηση και αν έχει), το κεφάλαιο, την ΕΕ και τα Ταμεία Ανάκαμψης. Κανείς από αυτούς δεν θέλει και δεν μπορεί να καταργήσει τις αιτίες που οδηγούν στην ανάπτυξη και στην επιδείνωση των ψυχικών διαταραχών. Δεν μπορεί να εξασφαλίσει δημόσια, δωρεάν Υγεία για όλους, με βάση τις σύγχρονες δυνατότητες και ανάγκες. Γιατί προϋπόθεση για αυτό είναι η κατάργηση της επιχειρηματικής δράσης στην Υγεία (και στο κατ' όνομα Δημόσιο). Αντιθέτως το αστικό κράτος και οι κυβερνήσεις του αυτή την επιχειρηματικότητα υπηρετούν με ευλάβεια.

Στον αγώνα απέναντι σε αυτόν τον αντίπαλο το ΚΚΕ δίνει όλες τις δυνάμεις του και καλεί σε συμπόρευση τους υγειονομικούς και τον λαό για ένα άλλο σύστημα Υγείας, αποκλειστικά δημόσιο και δωρεάν, με κατάργηση της επιχειρηματικής δράσης, χωρίς καμία εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα και των ΜΚΟ. Πυρήνας της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στην πρόταση του ΚΚΕ είναι το Κέντρο Υγείας, με τα αποκεντρωμένα ιατρεία και τις κινητές μονάδες που συνδέονται με αυτό, που τμήμα του αποτελεί το Κέντρο Ψυχικής Υγείας (ΚΨΥ), με βασική προτεραιότητα και σε αυτό την πρόληψη σε όλα τα επίπεδα, σε όλες τις κοινωνικές δραστηριότητες (εκπαιδευτήριο, εργασιακός χώρος, οικογένεια).

Το Κέντρο Ψυχικής Υγείας επιτελεί τη φροντίδα της κοινότητας (διάγνωση, θεραπεία, συμβουλευτική, στήριξη) και διασυνδέεται με ξενώνες, προστατευόμενα διαμερίσματα, οικοτροφεία, που υπάρχουν στην περιοχή ευθύνης του, όπως και με δημόσια ψυχιατρική κλινική ή νοσοκομείο. Ενώ από τις υπηρεσίες του Κέντρου Ψυχικής Υγείας καλύπτονται όλες οι ηλικιακές ομάδες και οι κατηγορίες ασθενειών όλου του πληθυσμού.

(Δημοσιεύτηκε στον Ριζοσπάστη της Κυριακής 26 Σεπτεμβρίου)