Τα πανηγύρια, ένας αμερικανός μουσικός και μια ιρλανδική ταινία

Το πανηγύρι του χωριού: Αυτό που περιμένουν οι περισσότεροι, ιδίως όσοι ζουν αρκετά μακριά από τον τόπο τους, για να επιστρέψουν στην… αρχή, στις ρίζες τους. Το πανηγύρι λειτουργεί ως πρόσχημα για αυτή την επιστροφή και τελικά γίνεται από τους συνδετικούς εκείνους κρίκους που κρατούν ζωντανό ένα χωριό.

Σε μια τέτοια εσωτερική διεργασία, τι δουλειά μπορεί να έχει ένας αμερικανός μουσικός παραγωγός, βραβευμένος με πέντε Γκράμι, συλλέκτης δίσκων και συγγραφέας; Ο Christopher King είναι πια από αυτούς τους ανθρώπους που επιστρέφουν για το πανηγύρι… Ο ίδιος νιώθει σαν να γυρνάει στο «χωριό» του, στη Βίτσα, όπου μια μέρα («όσο το δυνατόν πιο σύντομα» όπως λέει) θέλει να ζήσει, αφήνοντας πίσω τον γενέθλιο τόπο του, τη Βιρτζίνια των ΗΠΑ. Τι ακριβώς όμως γοήτευσε τον King ώστε να επιθυμεί να πάρει τον δρόμο της «ξενιτιάς»;

O Christopher King, όρθιος, συνομιλεί με κατοίκους του Ζαγορίου

Αυτό ακριβώς επιχειρεί να παρουσιάσει η ντοκουμενταρίστικη ταινία ενός ιρλανδού σκηνοθέτη, του Paul Duane. Η ταινία γυρίστηκε τον Αύγουστο του 2016 σε διάφορα μέρη του Ζαγορίου και των Ιωαννίνων, κυρίως όμως στη Βίτσα, εκεί που το πανηγύρι τις μέρες του Δεκαπενταύγουστου, αν και διαφορετικό από ό,τι παλιότερα, συνεχίζει να σέβεται την παράδοση. «Παρακολουθεί» τον King στη Βιρτζίνια των ΗΠΑ και τον King στο Ζαγόρι. Οι Ζαγορίσιοι (κι όχι μόνο) είχαν την ευκαιρία να δουν την ταινία αυτή χτες το βράδυ στο υπαίθριο αμφιθέατρο «Άγγελος Κίτσος» στο Μονοδένδρι. Η προβολή της ταινίας αυτής στους ντόπιους πριν κυκλοφορήσει επίσημα, αποτελούσε ηθική δέσμευση του σκηνοθέτη Paul Duane. Ο Duane όπως και ο King παραβρέθηκαν στην εκδήλωση την οποία διοργάνωσαν το Ριζάρειο Ίδρυμα, ο Δήμος Ζαγορίου και το Πνευματικό Κέντρο Δήμου Ιωαννιτών. Σημαντικό ρόλο στη διοργάνωση είχε ο φωτογράφος από το Ζαγόρι Κώστας Ζήσης. Από τους επίσημους προσκεκλημένους το παρών έδωσαν ο βουλευτής Ιωαννίνων της ΝΔ Κώστας Τασούλας και ο δήμαρχος Ζαγορίου Βασίλης Σπύρου.

H κομπανία του Βέρδη έκανε μια μικρή παρουσίαση μιας συλλογής δημοτικών τραγουδιών, λίγο πριν την προβολή της ταινίας

Η σχέση του King με την Ήπειρο, όπως αποτυπώνεται και στην ταινία, ξεκίνησε όταν άκουσε ένα ηπειρώτικο μοιρολόι που είχε ηχογραφήσει το 1926 σε δίσκο 78 στροφών στη Νέα Υόρκη ο βιολιτζής Αλέξης Ζούμπας (καταγόταν από το Γραμμένο και είχε μεταναστεύει στην Αμερική τη δεκαετία του ’10). Από την ταινία είναι σαφές ότι ο King είναι ένας ιδιαίτερα απαιτητικός μουσικός αλλά και αρκετά ρομαντικός. Για τον ίδιο, ό,τι ηχογραφήθηκε σε δίσκο 78 στροφών αγγίζει την τελειότητα. Όσο για το Ζαγόρι, φαίνεται ότι εκεί βρήκε το αντίθετο της Αμερικής στον τρόπο ζωής και σκέψης. Όπως αναφέρει, είναι ένας τόπος που δεν τον έχει επηρεάσει ο δυτικός τρόπος ζωής. Δεν είναι τυχαίο που στην ταινία ο ήχος ενός μεγάλου νάιλον καλύμματος στη Βιρτζίνια των ΗΠΑ έρχεται να «αντιπαρατεθεί» με τον ήχο της πέτρας σε ένα μονοπάτι του Ζαγορίου. Για την ίδια τη μουσική, ο King σημειώνει ότι εξακολουθεί να παίζεται στην αυθεντική της μορφή στην Ήπειρο –μια διαπίστωση βέβαια που «σηκώνει» αρκετή κουβέντα. Αλλά, έτσι κι αλλιώς, η φιλοδοξία της ταινίας αυτής δεν ήταν εξαρχής να κάνει μια παρουσίαση της ηπειρώτικης δημοτικής μουσικής.Στην ταινία εμφανίζονται σπουδαίοι μουσικοί της Ηπείρου, όπως ο Γρηγόρης Καψάλης, ο Κώστας Βέρδης, οι Χαλκιάδες κ.ά., αλλά και κάτοικοι της περιοχής αρκετοί από τους οποίους εξηγούν την έννοια του πανηγυριού και την επίδραση της μουσικής και του τραγουδιού στην ψυχοσύνθεσή τους.

O ιρλανδός σκηνοθέτης Paul Duane

Αφήσαμε για το τέλος τον τίτλο της ταινίας: «While you live, shine»-«Όσο ζεις, λάμπε». Ένας τίτλος που παραπέμπει στο αρχέγονο και στο αυθεντικό, καθώς αποτελεί στίχο από την πρώτη γνωστή ολοκληρωμένη μουσική σύνθεση στον κόσμο, γραμμένη σε επιτύμβια στήλη από τον Σείκιλο (200 π.Χ. περίπου): Όσο ζεις λάμπε/καθόλου μη λυπάσαι/Γιατί λίγο διαρκεί η ζωή/και ο χρόνος απαιτεί την πληρωμή του.