Στη μεγάλη και στη μικρή ρούγα…

Δύο από τις πιο παραδοσιακές γειτονιές, στο ιστορικό κέντρο της πόλης των Ιωαννίνων, είναι οι οδοί Κουντουριώτου και Γιοσέφ Ελιγιά. Δύο δρόμοι που κάποτε αποτελούσαν τόπο κατοικίας των γιαννιωτών εβραίων. 

Στα μέσα του 19^ου αιώνα, πολλά μέλη της εβραϊκής κοινότητας άρχισαν να κατοικούν πλέον έξω από το Κάστρο. Μία από τις μεγαλύτερες γειτονιές ήταν της Μεγάλης Ρούγας, όπου είχε χτιστεί και η Νέα Συναγωγή (Καχάλ Καντόσς Χαντάσς) για να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες της κοινότητας, το «έξω Συναγώι», όπως λεγόταν (σε αντιδιαστολή με το «μέσα Συναγώι», τη Συναγωγή μέσα στο Κάστρο). Ως «Μεγάλη Ρούγα», οι Γιαννιώτες αποκαλούσαν τη σημερινή οδό Γιοσιέφ Ελιγιά. Το «έξω Συναγώι» βρισκόταν στο μέσον περίπου της οδού και δίπλα της ήταν το σχολείο της Alliance Israelite Universelle. Το παράρτημα της Αλιάνς είχε ιδρυθεί το 1904 και έμεινε «ζωντανό», αν και με δυσκολίες, μέχρι τον πόλεμο.

Τα δύο αυτά σημαντικά κτίρια για την εβραϊκή κοινότητα βομβαρδίστηκαν κατά τον πόλεμο. Το 1960, αποφασίστηκε η κατεδάφισή τους. Δεν υπήρχε πια λόγος να ανακατασκευαστεί η Συναγωγή αυτή -1850 Γιαννωτοεβραίοι είχαν εξοντωθεί από τους ναζί στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Στη θέση των δύο κτιρίων,  χτίστηκαν δύο πολυκατοικίες για τη στέγαση ηλικιωμένων ανθρώπων της κοινότητας.

Πριν η Μεγάλη Ρούγα πάρει το όνομα του Γιαννιωτοεβραίου ποιητή Γιοσέφ Ελιγιά (και μάλιστα επί δημαρχίας Γρ. Σακκά το 1960), η οδός είχε το όνομα του Μαξ Νορντάου, διανοούμενου και ενός από τους ιδρυτές του σιωνιστικού κινήματος.

Απέναντι από τη Μεγάλη Ρούγα, σε μια ευθεία, ήταν η Μικρή Ρούγα, η σημερινή οδός Παύλου Κουντουριώτη, όπου συναντά κανείς κάποιες παλιές μεσοαστικές κατοικίες αλλά και επώνυμα αρχοντικά, τα οποία είτε είναι ερειπωμένα είτε έχουν αποκτήσει άλλη χρήση. Για παράδειγμα, το αρχοντικό του Δαβιτσών Λεβή, ο οποίος ήταν στρατιωτικός γιατρός και είχε διατελέσει πρόεδρος της εβραϊκής κοινότητας, σήμερα στεγάζει μια σχολή χορού, ενώ η οικία Ραφαήλ, αφού πουλήθηκε το 1950 στο θρησκευτικό σωματείο «Η Παντάνασσα», είναι εγκαταλελειμμένη. Τον τελευταίο καιρό, βέβαια, έχουν γίνει κάποιες αναστηλωτικές εργασίες από τη Μητρόπολη Ιωαννίνων. Στη Μικρή Ρούγα, κατά τον μεσοπόλεμο, λειτούργησε και ένας οίκος ευγηρίας για τον εβραϊκό πληθυσμό της πόλης.

* Καλοκαίρι του 1908, μπροστά από το αρχοντικό Λεβή. Η οδός Κουντουριώτη σημαιοστολισμένη για τον εορτασμό του Συντάγματος των Νεοτούρκων (από το λεύκωμα «Το πανόραμα του Νισήμ Λεβή»)